Summary
Samenvatting strafrechtelijk beleid
- Course
- Institution
Bevat, slides, notities & het boek (zie ander doc voor samenvatting reader)
[Show more]
Seller
Follow
marietourlousse
Reviews received
Content preview
STRAFRECHTELIJK BELEIDHOOFDSTUK 1: KEUZES EN GEDRAGSLIJNEN IVM REACTIES OP CRIMINALITEIT
1. SRB ALS OPLEIDINGSONDERDEEL EN WETENSCHAPSDISCIPLINE
➢ Strafrechtelijk beleid vertoont linken met criminologie, straf(proces)recht,
sociologie, geschiedenis, politieke wetenschappen – weinig autonomie dus?
Strafrechtelijk beleid begeleidt politieke keuzes → hoort thuis in
verschillende disciplines dus!
➢ SRB = keuzes die gemaakt worden mbt handhaving, welke regels er zijn en hoe
ze worden gepast,…
In strafrecht zitten regels en procedures en straffen, maar is niet gelijk aan
SRB
SRB is specifieke keuze op handhaving en crimineel gedrag
➢ Tot de jaren 1980 zeer weinig expliciete aandacht van beleid voor handhaving
strafrecht en andere reactie op criminaliteit: “ De regering zal waken over de
bescherming van onze medeburgers tegen de opflakkering van het geweld en de
terreur.” (voorbeeld van een regeringsverklaring uit die tijd)
Politieke/maatschappelijke aandacht rond SRB is slechts enkele decennia oud
➢ Kritieken van Fijnaut (1982) en doctoraat De Ruyver (1985) over strafrechtelijke
politiek
Heeft het vak quasi uitgevonden in 1992
➢ Vanaf de jaren 1990 wel aandacht s trafrechtelijk beleid en ook expliciet in de
programma’s van de opleidingen criminologie en recht – Heirbaut: Waarom geen
“burgerrechtelijk beleid”?
2. EEN DEFINITIE
= De studie van keuzes en gedragslijnen die betrekking hebben op de handhaving
van de strafwet en andere reacties op criminaliteit
➢ Keuze kan iets eenmaligs zijn
Gedragslijnen zijn gestolde keuzes, geformaliseerde visies, richtingen die we
kunnen uitgaan
➢ Keuzes mbt handhaving vd strafwet vs. Bredere keuzes rond reacties op
criminaliteit → 2 verschillende zaken
1
, 1) Strafwet → keuzes & gedragslijnen aangaande de werking vd
strafrechtsbedeling (inclusief bestuurlijk) = eng (sensu stricto)
2) Reacties op criminaliteit, keuzes mbt (de)criminalisering, preventie,
nazorg,… = breed
➢ Zonder discretionaire ruimte geen beleid
Keuzes ad hoc of gekristalliseerd in een gedragslijn
Mogelijkheden om de ‘beste’ reactie te zoeken (rechtvaardigheid) maar ook
onzekerheid/ongelijkheid (dispariteit, inconsistentie)
Voorbeelden:
o Vervolging (legaliteit/opportuniteit)
• Discretionaire ruimte op gebied van vervolging: een zaak
voorleggen aan de rechter of niet?
• Vervolging is monopolie van OM → opportuniteitsbeginsel voor
het doorsturen of seponeren
o Straftoemeting (vrijheid/vaste straffen of richtlijnen)
• Beleidsruimte laat toe te individualiseren (= keuzes maken
naargelang de personen verschillend zijn)
• Niet te veel beslissingsruimte? Beter ‘sentencing guidelines’
o Strafuitvoering (minister/rechter)
• De ruimte van de minister (uitvoerende macht) om beslissingen
te nemen is verminderd → sinds 2006 doet de
strafuitvoeringsrechtbank (rechterlijke macht) dat
• Maar SURB ook minder ruimte dan minister vroeger
3. SRB ALS HANDHAVING VAN DE STRAFWET (SENSU STRICTO)
➢ Systemisch en formele invulling gericht op de machinerie
= beter toepassen en handhaven van regels van strafrecht (al dan niet door het
strafrecht
Hoe werkt de machine, welke keuzes (niet inhoudelijk)
➢ Instrumentele en rechtsbeschermende handhaving
= effectiviteit/efficiëntie van de handhaving (instr.), respect voor grond- en
mensenrechten (rechtsbesch.) , sterkere (instr.)/zwakkere (rechtsbesch.)
interveniërende overheid, grote (instr.) /kleine (rechtsbesch.) discretionaire
ruimte
Rechtsbeschermend: systeem moet zo gemaakt worden dat we kiezen voor
de rechtsbescherming van de burger die in het systeem terechtkomt
o Systeem moet fair zijn (met de rechten van de burger, zowel dader als
so)
o Niet zo populair, maar niet afwezig!
Instrumenteel: het moet werken om de regels te handhaven en de regels
moeten efficiënt gehandhaafd worden
o Je moet resultaat krijgen via de handhaving
2
, o Veel populairder!
➢ Doelstellingen strafrechtsbedeling (Damaska)
Damaska vergeleek common law & civil law landen → zaken lopen door
elkaar
o Common law: accusatoire procedure (Angelsaksisch)
• Autonomie aan procespartijen (plea bargaining)
o Civil law: inquisitoire procedure (continentaal)
• Niet-tegensprekelijk, geheim
Damaska: verschil beide systemen zat in de doelstellingen die het moet
nastreven
1) Policy implementing: top down, bureaucratie, hiërarchie, ontdekking van ‘de ’
waarheid mbt overtreding regel, overtreders als voorwerp van het autonome
systeem
o Handhaving is erop gericht om de keuzes die in de wet gemaakt zijn te
handhaven → reageren op overtreding zodanig dat de norm wordt
bevestigd
o Op zoek naar de waarheid → alle bewijzen verzamelen
o Doel = op zoek gaan naar overtredingen en handhaven van regels
o Hoe? Inzetten op opsporing en een staatsapparaat ontwikkelen dat
zich daarmee bezighoudt → niet veel rekening houden met de daders
zelf
o Niet veel ruimte voor onderhandeling, maar direct naar rechtbank en
bestraffing
o Systeem van beroep: tweede rechter kijkt of de eerste zich vergist
heeft → we meoten echt ZEKER zijn dat we juist reageren
2) Conflict solving: equality of arms, horizontal, lichte structuren, forum over
waarheid, overtreders participeren en geven richting -> Angelsaksische
landen (Common law)
o Het oplossen van een conflict tussen dader, so en msppij
o Onderhandelen na bekentis → ook al staat dat in de wet anders
o Onderhandelingsruimte is groot!
o Politie anders georganiseerd → niet per se zoeken naar volledige
waarheid, want beschuldigde moet zelf ook bewijzen leveren (à
décharge)
o Jury: kiest, maar of het waar is of niet, is minder belangrijkj → jury wil
zeggen dat het systeem stopt met zoeken
3
, 4. SRB ALS REACTIE OP CRIMINALITEIT – CRIMINELE POLITIEK
➢ Individualiserende en normerende functie gericht op criminaliteit:
De maatschappelijke reactie tegen deviantie kan ook vorm krijgen buiten de
strafrechtsbedeling → zo krijgt srb een individualiserende en inhoudelijke
invulling gericht op de maatschappelijke reactie tav criminaliteit
o Individualiserend: eerder gericht op personen en groepen ten aanzien
van wie regels zijn gesteld dan op de norm
o Inhoudelijk: eerder gericht op de ‘juiste’ reactie dan op het goed
functioneren van het systeem
➢ Strafrechtelijk beleid in die bredere visie = criminaliteitsbeleid of
strafrechtelijke/criminele polit iek
Reactie hoeft niet noodzakelijk repressief te zijn, maar kan ook andere
doelstellingen hebben (preventie, slachtofferzorg,…)
➢ Beleid over de normerende en resocialiserende functie van de strafwet:
Keuzes over (de)criminalisering = normerende functie
Aandacht voor wat de handhaving met de overtreder doet en welke
gedragsverandering beoogd wordt = resocialiserende functie
5. SRB ALS VISIE OP CRIMINALITEIT EN STRAFRECHTSBEDELING
➢ Beleid gericht op daden uit het verleden:
Handhaving met focus op inbreuk richt z ich op de daad
Efficiëntie/effectiviteit/rechtsbescherming van het systeem
Mens (overtreder, slachtoffer,…) in abstracto
Beleidsruimte in functie van ernst en utilitaire overwegingen
Gelijkheid, proportionaliteit, legaliteit, voorspelbaarheid
Achterliggend mensbeeld eerder conservatief – straf = reactie op het
verleden
➢ Beleid gericht op personen en maatschappij in de toekomst :
Interventies met focus op de persoon (dader/slachtoffer)
Beleidsruimte in functie van wat geschikt is voor individu/groep?
Individualisering
Achterliggend mensbeeld eerder progressief – reactie met oog voor
verandering en toekomst (persoon beter maken)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marietourlousse. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now