Summary
Samenvatting Sociologie Module 7
- Course
- Institution
Samenvatting cursus en lessen Geslaagd in eerste zit (17/20)!!
[Show more]
Seller
Follow
deprilfrann
Reviews received
Content preview
MODULE 7: RELIGIEINLEIDING
Religie is één van de oudste maatschappelijke instellingen.
Godsdienstige gebruiken kennen een grote diversiteit en een lange voorgeschiedenis.
- Monotheïstisch, polytheïstisch of geen godheden
- Religie is in het heden nog een belangrijke maatschappelijke kracht: het zet aan tot vele vormen van sociale en politieke
organisatie, wordt ingeroepen als legitimatie van zowel verzet onderdrukking als van onderdrukking en geweld zelf.
- Wederzijdse beïnvloeding: religie – maatschappij
OMSCHRIJVING
- Godsdienst gaat enkel over monotheïstische religies.
- Antwoord op de vraag ‘Geeft modernisatie aanleiding tot de afname van de maatschappelijke relevantie van godsdienst?’ is
afhankelijk van hoe men godsdienst omschrijft.
VROEGE POGINGEN TOT AFBAKENING
2 vormen van primitieve religie: animisme en totemisme à later: functionalisme
HET ANIMISME – TYLOR
Antropologische omschrijving van godsdienst door Taylor à poging tot omschrijven van het verschijnsel in termen van zijn
oorsprong van het animisme.
- Anima = ziel; het idee dat alles bezield is
- Het geestelijke zit in het natuurlijke à immanentie
- Animisme = het geloof dat dieren, planten of levenloze voorwerpen een spiritueel leven hebben en invloed kunnen
uitoefenen op de maatschappij.
- Animisme impliceert het geloof in geesten à gevolg van de menselijke zoektocht naar het verschil tussen leven en dood +
betekenis van dromen en visioenen à beide beantwoord a.d.h.v. begrip ‘ziel’
- Ziel = een geest die het lichaam tijdelijk verlaat bij dromen en visioenen en voorgoed bij de dood.
- Volgens Taylor is godsdienst ‘het geloof in spirituele wezens’ (kritiek: religies die uitgaan v/e universele kracht vallen
hierbuiten) à er zitten spirituele krachten in mensen/dieren/voorwerpen
- Godsdienst kwam tot oorsprong door de menselijke nieuwsgierigheid en behoefte aan kennis
Ø Rationele wereld opbouwen
o De dood niet meer zien als probleem
Ø Cognitieve te sterk beklemtoond (geen rol van emoties)
- Voodoorituelen draaien vaak rond het oproepen van hulp van specifieke goden met bijzondere krachten.
- Evolutionaire benadering animisme:
o Aangezien het primitief is zal het geleidelijk wijzigen naarmate de kennis over de wereld toeneemt
o Verdwijnt als basisfunctie en vervanging door wetenschap
- Onzekerheid in de samenleving leidt tot vragen en de geesten beantwoorden deze vragen.
- Duiveluitdrijving in katholieke kerk zijn nog een vorm van animisme (kwade geest uit iemand proberen verwijderen)
Belangrijke kritiek: Tyler godsdienst wordt als iets zuiver geestelijks voorgesteld waardoor hij het belang van godsdienstige
praktijken (rituelen) en godsdienstige gemeenschappen (kerken) miskent.
DURKHEIMS OMSCHRIJVING VAN GODSDIENST – TOTEMISME
Verklaring oorsprong godsdienst in het werk ‘Les formes élémentaires de la vie religieuse’ (1912).
1
, - De basis van religie is volgens Durkheim de vorming van sociale groepen (religie = sociaal)
- Ideeën en collectieve praktijken zijn rond het sacrale à hierdoor moet er een gemeenschapsgevoel ontstaan dat leidt tot
integratie
- Durkheim zegt dat we structuur (clansyteem) en cultuur (sacrale regels) terugvinden in het totemsysteem
Durkheim stelt dat in alle godsdiensten het geloof in krachten die het leven van mensen bepalen, centraal staat.
- Sommige religies noemen die krachten goden, anderen spreken over noodlot of geesten.
Durkhim bestuurde het ‘totemisme’ (dat voorkwam uit een horde van Australië ‘de Arunta’) om aan te tonen dat de meest
elementaire vorm van godsdienst het sociale karakter van die krachten aantoont.
- Totenisme = vorm van godsdienst en sociale organisatie waarbij stamleden de naam aannemen van een dier/ plant,
beweren af te stammen van dit dier/ deze plant en riten vervullen voor dit vereerd symbool, de totem.
- Totem = dier/ plant waarmee een stam zich associeert en dar door hen als een vereerd symbool wordt beschouwd.
- Totem verwijst naar een clan, totem heeft sacrale waarde à gevolgen: regels, taboes => sancties
Voor een bepaalde stam betekent het totemisme drie dingen: (1) het geloof in een mysterieuze/ heilige kracht die de totem
bezielt (2) zorgt voor sancties wanneer bepaalde regels/ taboes werden overtreden (3) omvat een geheel van morele
verantwoordelijkheden↓
Vb. Een koe als totem kan door een groep op deze manieren een betekenis creëren: (1) De koe staat symbool voor de
groepsidentiteit (2) Koeienvlees eten is taboe (3) Zorg van de moederkoe voor een kalfje beeldt de verwachtingen uit die er zijn
ten opzichte van moeders.
- Voor de externe waarnemer is het duidelijk dat die kracht niet voorkomt uit de totem, maar wel uit de symbolische
betekenis die de groep aan de totem toekent.
- Besluit v. Durkheim: de hordeleden aanbidden tijdens hun godsdienstige riten onbewust de eigen groep,
gesymboliseerd door de totem, met alle structurele kenmerken en culturele kenmerken die deze omvat.
Ook onze godsdiensten vormen een weerspiegeling van de mY: het begrip ‘godheid’ weerspiegelt de macht en de eenheid van
de gemeenschap.
- Volgens Durkheim zijn godsdienstige ervaringen niet louter denkbeeldig, maar hebben ze betrekking op de soc.
realiteit: gelovigen vereren tijdens godsdienstige plechtigheden onbewust de SL waartoe ze behoren à de kracht van
de goden over het individu weerspiegelt de kracht van de SL over haar leden.
Hoe werkt godsdienst volgens Durkheim?
Maakt onderscheid tussen sacrale en profane aspecten in een poging tot het omschrijven van ‘godsdienst’.
- Sacraal aspect = objecten, gebeurtenissen of ideeën waaraan de groepsleden een bijzondere betekenis geven en die
een zeker geloof, waarde of macht vertegenwoordigen (vb. totem, heiligenbeeld, de wijn als bloed van Christus,
volkslied) à komt niet voort uit element zelf, gebeurtenissen/ objecten krijgen pas een sacrale betekenis wanneer
gelovigen er een bijzondere betekenis/ waarde/ macht aan toekennen.
- Profaan aspect = aspecten die een utilitair karakter (hebben een NUT) hebben voor dagdagelijkse bezigheden om aan
de materiële behoeften te voldoen.
o Profane handelingen m.b.t. sacrale elementen v/e godsdienst, ontheiligen die elementen en zijn dus taboe
à Volgens Durkheim is het fundamentele kenmerk van godsdienst niet het geloof in bovennatuurlijke krachten, wel dat elke
godsdienst onderscheid maakt tussen sacrale en profane elementen en daardoor de handelingen m.b.t. die elementen van
elkaar onderscheidt.
Godsdienst = een systeem van onderling afhankelijke geloofsredenen en geloofspraktijken die verband houden met het sacrale
en de aanhangers ervan vereniging in een gemeenschap.
o Wijze waarop leden van een geloofsgemeenschap zich identificeren (hoge graad van nationalisme/ patriarchisme)
o Geloofsgemeenschap definieert het sacrale en ze komen ritueel samen à de groep en totem aanbidden.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller deprilfrann. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52928 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now