Summary
Samenvatting sv onderdeel weefselbiologie
- Course
- Institution
De sv van het onderdeel weefselbiologie. Combinatie van slides + boek + notities
[Show more]
Seller
Follow
callensflorence
Content preview
WEEFSELBIOLOGIEDEEL 1: ONTWIKKELINGSBIOLOGIE
1. GONADEN & GESLACHTSCELLEN
Start v ontwikkeling
- Vanaf versmelting v geslachtscellen
▪ Vrouwelijke geslachtscel = eicel/ovum
▪ Mannelijke geslachtscel = spermatozoïde
▪ Samen = zygote = bevruchte eicel
▪ Zygote = gevormd in geslachtsorganen/gonaden
- Geslachtscellen/gameten = afgeleid v PGCs
▪ Primordiale geslachtscellen
▪ Gevormd uit embryonale endoderm → migreren nr mesoderm
▪ Uit PGC vormen gameten (gametogenese)
- Spermatogenese (M) & oögenese (V)
- Of PGCs zich ontwikkelen tot zaad- of eicellen afh v
▪ Omgeving
▪ Interne mechanismen
▪ Soort
- Meestal (mens & zoogdier) geslacht afv chromosomen (reptielen & vissen temp afh)
▪ XX = vrouw & XY = man
- Gen determinatie testes op korte arm v Y-chromosoom
▪ SRY gen (sex determining region of the Y-chromosome)
▪ Aanw + functioneel → gonadenontwikkeling met vorming primaire
geslachtsstrengen in testis
▪ Ontstaan sertoli-cellen
- Afwezigheid SRY-gen → ontstaan nieuwe corticale strengen → deel v ovarium
1.1. Ontwikkeling v zaadcellen in testis-spermatogenese
Testis = mannelijke gonaden
- Tubuli seminiferae
▪ Basale MB
▪ Spermatogonia
▪ Spermatocyte
▪ Spermatiden
▪ Spermatozoa
▪ Sertoli cellen
- Leydigse cellen
Ontwikkeling
- Rijpe mannelijke gameten (spermatozoïden)
▪ Via mitose & meiose gevormd in teelballen/parige testis
▪ Bij zoogdieren & mens: in blind eindigende zaadbuisjes (uit primaire
geslachtsstrengen)
Buisjes = permanent actieve structuren
Reserve aan onrijpe cellen (differentiëren tot spermatozoïden)
Wand v zaadbuisje: geslachtscellen & Sertoli-cellen
Omgeven door basale MB & vezelige tunica propria
- Sertoli-cellen
▪ Langgerekte piramidale- tot trapeziumvorm
▪ Liggen met verbrede basis tegen basaal MB
▪ Vele uitlopers → omgeven dr cellen v spermatogenetische reeks
▪ Apicaal uiteinde tot aan lumen v zaadbuisjes
▪ Functie
Steunen, beschermen & voeden de ontwikkelende zaadcellen
Afbreken restlichaampjes
Vormen v ≠ secreten
- Interstitiële cellen v Leydig
1
, ▪ = groepjes kliercellen die testosteron produceren
▪ Ligt in een losmazig bindweefsel met zenuwweefsel, bloed- & lymfevaten
▪ Tussen zaadbuisjes
GESLACHTSCELLEN
- Ondergaan altijd meiotische deling want moeten haploïd zijn → diploïde nakomelingen
Spermatogenese
- Start spermatogenese: seksuele rijpheid
- Spermatogonia/spermatogonium (2n) liggen tegen basale MB v zaadbuisje
▪ Mitotische deling
1 dochtercel blijft liggen
1 dochtercel mee nr centrum → wordt primaire spermatocyt (2n)
▪ Daarna pas: start meiotische deling
- Meiose I:
▪ Elke primaire spermatocyt (2n) → 2 secundaire spermatocyten (n)
- Meiose 2:
▪ Spermatocyten II → 4 spermatiden
- Differentiatie: 4 spermatiden → 4 spermatozoa
▪ Is geen deling!!
Uiststoten v celorganellen
Kern + cytoplasma blijft over
Vorming v een flagel → spermatozoa
▪ = spermiogenese
Spermatogonia Spermatocyte
- Onrijpe zaadcellen - Diploïd (2n)
- Diploïd (2n) - Meiose
- Mitose - Haploïd
- Afkomstig v PGCs
- Ingeweken uit endoderm
Spermatozoa Cellen v Sertoli
- Haploïd (n) - Voedende cellen
- Motiel
Spermiogenese
- GA vormt 1 of meerdere korrels (acrosomale korrels)
▪ Omringd door MB & voorste kap = acrosoma
▪ Acrosoma bevat enzymen
- Centrosoom: 2 centriolen
▪ 1 gaat nr tegengestelde pool v acrosoma
= proximale centriool
▪ Andere dicht ertegen → vorming flagel
= distale centriool
- Rond flagel gaan mitochondriën zich rangschikken
- Daarna nog
▪ Uitgroei flagel
▪ Afsplitsing overtollige cytoplasma (als restlichaampje)
▪ Condensatie v kern
- Opbouw flagel
▪ Centraal axonema (9+2)
▪ Bij zoogdieren nog 9 EWfibrillen & achter mitochondriënlaag nog EWmantel
- Spermatogenese gebeurt groepsgewijs!!
▪ Cellen v groep verbonden door plasmabrug
▪ Brug verdwijnt pas in spermiogenese
2
, (Zoogdier)spermatozoïde
- Opbouw
▪ Kop
Bevat een kern + acrosoma
▪ Hals
Bevat centriolen & middensegment met mitochondriën rondom basis v
flagel
▪ Staart
EWmantel (ontbreekt terminaal) rondom flagel
- Vrijgekomen spermatozoïden → beperkte levensduur (weinig cytoplasma & celorganel)
- Rijpe spermatozoïden komen los
▪ Via verbindingsbuisjes (rete testis) nr bijbal (epididymis)
▪ In bijbal gestockeerd tot zaadlozing (ejaculaat)
▪ Via zaadleider (vas deferens) afgevoerd nr penis
▪ In penis vermengd met secreten uit klieren → = sperma
▪ Via urethra nr buitenwereld
1.2. Ontwikkeling v eicellen in ovaria-oögenese
Ontwikkeling
- Vorming ovarium
▪ Pimaire geslachtsstrengen v cortex afgebroken
▪ Vervangen door secundaire geslachtsstrengen
▪ Vallen uiteen in ovariële follikels
- Follikel
▪ Bestaat uit 1 germinale cel (vorm v oögonium)
▪ Omgeven door laag somatische cellen met voedingsfunctie
= follikel/granulosacellen
Afgeleid v cellen uit corticale cellen
Oögonia afgeleid v stamcellen (aangemaakt in embryonale endoderm)
▪ Follikels liggen los in randzone v ovarium (cortex)
Cortex omgeeft centraal deel (merg) v ovarium
Bestaat uit vaatrijk losmazig bindweefsel
- Oögonia → mitose → nieuwe oögonia
▪ Bij mens vroegtijdig stop gezet (15e week v ontwikkelig)
▪ Eerste meiotische deling start voor geboorte
Wordt voortgezet kort vr cel in ovulatie komt
Dus > 10jaar later
▪ Gevaar chromosomale afwijkingen bij kinderen v oudere moeders
Follikelvorming (follikel = eicel + voedende cellen)
3
, - Start: eicel omgeven door 1 laag follikelcellen = primordiale follikel
- Follikels blijven in die toestand tot aan geslachtsrijpheid
▪ Daarna: follikels groeien & rijpen
- Eicel blijft hangen in fase v 1ste meiotische deling (profase 1) = oöcyte (2n)
- Per cyclus 1 follikel rijpingsproces starten
▪ Voortzetten meiose I
▪ Toename in aantal follikelcellen
▪ Follikel kan groot worden door toename v aantal granulosacellen
Geheel v de cellen = granulosa
- In granulosa ontstaan spleten tussen cellen door opstapeling v vocht = liquor folliculi
- Groei v follikel → vormen bindweefsel buiten follikelcellen → afzonderlijke laag
▪ = theca interna & een theca externa
- Secundaire follikel = follikel met meerdere lagen granulosacellen rondom primaire oöcyt
PREPARAAT UITVERGROOT V TERTIAIRE FOLLIKEL
- Oögonium: primordiale eicel die nog niet gestart is met meiose; alle eicellen in dit
stadium bij geboorte
- Oöcyte I: primordiale eicel die meiose start maar blijft hangen in vroege eerste
meiotische deling; enkele cellen in dit stadium per folliculaire cyclus
- Bovenste deeltje gaan afstoten
Oögenese
- Eicellen in ≠ fasen v rijping & oögenese
- Start: diploïde oögonia
▪ Oögonium na geboorte niet meer delen
Vrouw beschikt vanaf geboorte over alle eicellen vr heel leven + extra
- Blijven zitten tot geslachtsrijpheid
- Aantal granulosacellen blijven toenemen + follikelholtes versmelten
▪ & oöcyte I vervolledigt meiose I & wordt omgeven door granulosacellen
= cumulus oophorus
- Meiose I → vorming v 2 dochtercellen (n)
▪ Ongelijk v grootte
▪ 1 even groot als oorspronkelijke primaire oöcyt = secundaire oöcyt
▪ 1 heel klein (bevat niets meer dan kern) = poollichaampje
Ligt samen met granulosacellen als soort schiereilandje in antrum
Tegen buitenlaag v granulosacellen
▪ Vorming v rijpe/Graafse follikel
Omgeven door dikke theca (interna & externa)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller callensflorence. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $23.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now