Summary
Samenvatting Unierecht in de Nederlandse rechtsorde
- Course
- Institution
- Book
Alles behalve hoofdstuk 4 wordt behandeld in deze samenvatting.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
nienkebouw
Reviews received
Content preview
Doorwerking van Europees Recht 2024/2025Leereenheid 1 | Federale rechtsorde en soevereiniteit
Hoofdstuk 1
1.2. Betekenis van het Unierecht
1.2.2. De rol van het recht in de Europese Unie
Nederlandse rechtsorde is niet ondergeschikt aan de Europese rechtsorde, ook al
heeft het EU-recht voorrang op het Nederlandse recht.
Artikel 4 lid 1 VEU – Unie oefent alleen die bevoegdheden uit die uitdrukkelijk zijn
toebedeeld in de verdragen.
1.3. EU-rechtsorde als constitutionele rechtsorde
Uitgangspunt samenwerking tussen Unie en lidstaten — artikel 2 VWEU
EU kent ook kenmerken die zijn terug te vinden in de constitutionele rechtsordes van
de lidstaten.
1.3.1. Een constitutionele rechtsorde of een rechtsorde met constitutionele trekken?
Constitutie = De Grondwet/constitutie is vooral een besluit gericht op toedeling en
begrenzing van overheidsbevoegdheden, de regeling en begrenzing van
overheidsmacht.
1.3.2. Een betwiste constitutionele rechtsorde
De Europese rechtsorde is een evolutionair ontwikkelde rechtsorde van
constitutionele aard, maar zonder een formele grondwet en ook zonder de
onverkorte erkenning van Europese constitutionele soevereiniteit = Constitutionele
rechtsorde met een ambivalent karakter.
1.3.3. Democratische rechtsstaat in het recht van de Europese Unie
Het begrip democratische rechtsstaat zoals gehanteerd in het Unierecht komt aardig
overeen met het begrip ‘rechtsstaat’ van de lidstaten.
Verschillen
Unierecht Lidstaten
Hof van justitie gaat de wettigheid na van Toetsing van de wet wordt toevertrouwd
de handelingen van het Europees aan een speciale rechter
Parlement Bv. Bundesverfassungsgericht
Beginselen moet in alle lidstaten Contra legem toepassen van algemene
hetzelfde worden uitgelegd en toegepast. beginselen
1
,Doorwerking van Europees Recht 2024/2025
1.4. De Nederlandse Grondwet, de vroegere EEG, EG en de huidige EU
Er is vanuit EU-perspectief nauwelijks een algemene maatstaf of norm te vinden
waarlangs de verhouding tussen de EU-rechtsorde en de Nederlandse rechtsorde
gelegd kan worden.
1.4.1. Het opdragen van bevoegdheden aan EU-instellingen: het ruimhartige regime
van de Nederlandse Grondwet
Artikel 92 Gw – bij of krachtens verdrag kunnen aan volkenrechtelijke organisaties
bevoegdheden tot wetgeving, bestuur en rechtspraak worden opgedragen. De
opgedragen bevoegdheden kunnen betrekking hebben op allerlei beleidsterreinen.
- Op basis van dit artikel heeft Nederland meegewerkt aan de totstandkoming
van de Europese Gemeenschap en de Europese Unie.
1.4.2. Verdragen en besluiten die afwijken van de Grondwet
Artikel 91 lid 3 Gw – een verdrag dat bepalingen bevat welke afwijken van de
Grondwet dan wel tot zodanige afwijkingen noodzaken, door de beide Kamers alleen
kan worden goedgekeurd met ten minste twee derde van het aantal uitgebrachte
stemmen.
Twijfels aan effectiviteit van deze bepaling:
1. De Kamers moeten bij gewone meerderheid vaststellen of er sprake is van
een afwijking, om daarmee vervolgens een stemronde met verzwaarde
meerderheid over zich af te roepen. Fracties in een regeringscoalitie zullen
niet snel geneigd zijn om een verdrag, dat vaak door een door hen gesteunde
regering is uit onderhandeld, in een stemronde brengen waarin aanname niet
is gegarandeerd.
2. Wanneer is er eigenlijk sprake van een afwijking van de Grondwet? Het
enkele feit dat een orgaan van een volkenrechtelijke organisatie die
bevoegdheid krijgt regels te stellen met betrekking tot een onderwerp dat tot
dan toe in een wet van regering werd geregeld, kan niet als een afwijking van
de Grondwet worden beschouwd.
1.5. De eenkennigheid van de Nederlandse Grondwet
1.5.1. De EU in de grondwet: ‘what’s in a name’?
De inhoud van de Nederlandse wetgeving wordt in sterke mate beheerst door
Europese bepalingen en heeft de lidstaat Nederland op het gebied van bijvoorbeeld
de sociale grondrechten nog maar een beperkte zelfstandigheid.
De Nederlandse Grondwet zegt niks over de betekenis van de Europese Unie voor
het Nederlandse staatsbestel.
2
,Doorwerking van Europees Recht 2024/2025
Lissabon Urteil.
In het arrest van het Bundesverfassungsgericht van 30 juni 2009 over
het Verdrag van Lissabon verklaarde dit gerecht dat artikel 23
Grundgesetz de bevoegde organen van de Bondsrepubliek weliswaar
opdraagt mee te werken aan de verwerkelijking van de Europese
integratie, docht dat de lidstaat niet in zijn vermogen mag verliezen “zou
selbstverantwortliche politiseren und socialer Gestaltung der
Lebensverhältnisse.
1.6. De eigen aard van het Unierecht
Artikel 93 en 94 GW bepalen dat eenieder verbindende bepalingen van verdragen en
van besluiten van volkenrechtelijke organisaties doorwerken in de Nederlandse
rechtsorde nadat ze zijn bekendgemaakt en dat die ook voorrang hebben boven
binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften.
Het Unierecht werkt op een andere manier door in de Nederlandse rechtsorde dan
gewoon verdragsrecht of gewone besluiten van volkenrechtelijke organisaties: het
heeft een eigen aard.
Soevereiniteit = het hoogste gezag in de staat dat naar zijn aard een en ondeelbaar
is. Daarmee is soevereiniteit die wordt beperkt, eigenlijk geen echte soevereiniteit
meer.
De lidstaten hebben bepaalde taken en bevoegdheden overdragen aan de
Gemeenschap.
Costa Enel
Nationale wettelijke voorschriften mogen niet in strijd komen met het
Unierecht.
Simmenthal
De verdragsbepalingen en de rechtstreeks toepasselijke handelingen
van de instellingen door het enkele feit van hun inwerkingtreding elke
strijdige bepalingen van de bestaande nationale wetgeving van
rechtswege buiten toepassing doen treden en tevens dat zij in de weg
staan aan de geldige totstandkoming van nieuwe nationale wetgevende
handelingen, voor zover die onverenigbaar met de gemeenschapsregels
zouden zijn.
3
, Doorwerking van Europees Recht 2024/2025
Ook ongeschreven en nog niet rechtstreeks werkend Unierecht kan onder
omstandigheden voorrang hebben. Dit hangt af van het perspectief over de
verhouding tussen de EU- en Nederlandse rechtsorde.
De macht van de formele wetgever en van alle lagere regelgevers wordt beperkt, ook
door rechtstreeks toepasselijke handelingen van de gemeenschapsinstellingen –
secundair echt van de verordeningen en richtlijnen.
Beginsel van loyale samenwerking = het staat lidstatelijke wetgevers niet vrij om daar
waar gemeenschapsrechtelijke regels worden voorbereid zelf alsnog regelingen te
treffen die de ontwikkeling van het EU-integratieproces belemmeren of doorkruisen.
1.7. Constitutionele botsingen, juridische breuken, politiek slipgevaar
De groei van het volume en bereik van het Unierecht, en de intensivering van de
samenwerking tussen de lidstaten heeft belangrijke gevolgen voor politiek, bestuur
en rechtsvorming binnen de lidstaten.
1. Europeanisering = toenemende invloed van de Europese integratie op
lidstaten en hun burgers;
2. Politisering = toename van politiek bewustzijn, onenigheid en activisme
aangaande de Europese integratie binnen en tussen de lidstaten.;
3. Constitutionalisering = een proces waarbij instituten en beginselen van de
democratische rechtsstaat belangrijker worden bij de rechtsvorming door de
EU.
1.7.1. Tegengeluiden uit Karlsruhe: van Solange I tot Solange II
In de Bondsrepubliek Duitsland is men nog niet bereid de voorrang van het Unierecht
volledig te aanvaarden.
Solange I
Bundesverfassungsgericht verklaarde dat de regels van Unierecht in
Duitsland buiten toepassing moeten blijven voor zover zij in strijd is met
de grondrechten.
Solange II
In de Europese Gemeenschappen was een mate van
grondrechtsbescherming tot stand gekomen die niet onderdeed voor de
grondrechtsbescherming onder het Duitse recht. Zolang dat zo blijft, zal
het Bundesverfassungsgericht zijn rechtsmacht op het stuk van de
grondrechten niet uitoefenen met betrekking tot het afgeleide
gemeenschapsrecht.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nienkebouw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now