COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN EN CONFLICTOPLOSSING
ALGEMENE INFORMATIE VAK
1) VAN B&O NAAR C&C
Bemiddelen en onderhandelen in de masteropleiding Rechten: Faculteit Rechten UA als pionier
(als eerste ingevoerd verplicht in curriculum)
o Curriculumhervorming: van 3 naar 6 studiepunten
o AJ 23-24: oefencolleges rond (diversiteitssensitieve) communicatie en het voeren van
een adviesgesprek worden gedoceerd door de docent B&O
Art. 444, tweede lid Ger.W.: “Zij [de advocaten] informeren de rechtszoekende over de
mogelijkheid tot bemiddeling, verzoening en elke andere vorm van minnelijke oplossing van
geschillen. Indien zij van mening zijn dat een minnelijke oplossing van het geschil overwogen kan
worden, trachten zij die in de mate van het mogelijke te bevorderen”
o Taak van de advocaat om cliënt te informeren over minnelijke wijzen van
geschiloplossing
o Taak van de advocaat hem te overtuigen het geschil minnelijk op te lossen, als hij van
mening is dat dit een goed idee
Art. 519, §4 Ger.W.: “De gerechtsdeurwaarders streven, in de mate van het mogelijke, de
minnelijke oplossing van geschillen na onder meer door de rechtszoekende te wijzen op de
mogelijkheid tot bemiddeling, verzoening en elke andere vorm van minnelijke oplossing van
geschillen.”
Art. 730/1 Ger.W.:
o Ҥ 1. De rechter bevordert in elke stand van het geding een minnelijke oplossing van de
geschillen.
Vroeger: vraag of rechter zijn boekje niet te buiten ging als hij de partijen zou
sturen richting minnelijke geschiloplossing
Ook voor het eerst in hoger beroep
o § 2. Behoudens in kort geding, kan de rechter, op de inleidingszitting of tijdens een zitting
bepaald op een nabije datum, de partijen bevragen over de wijze waarop zij voorafgaand
aan het geding gepoogd hebben het geschil minnelijk op te lossen en hen inlichten over
de mogelijkheden om daar alsnog toe over te gaan. Daartoe kan de rechter de
persoonlijke verschijning van de partijen bevelen.
o Op vraag van een van de partijen of indien de rechter dit nuttig acht, kan hij, zo hij
vaststelt dat verzoening (sic) mogelijk is, op diezelfde inleidingszitting of op een zitting
bepaald op een nabije datum, de zaak verdagen naar een vaste datum die een maand
niet mag overschrijden, behoudens akkoord van de partijen, teneinde hen in de
gelegenheid te stellen om na te gaan of hun geschil geheel of deels op minnelijke wijze
kan worden opgelost en om daarover alle nuttige inlichtingen in te winnen.”
B(emiddelen)&O(nderhandelen)
o Wettelijk kader Boek VII en VIII Ger.W
o Verhouding tot andere vormen van ADR
1
, Dit vak wil je er mee doen kennismaken om bemiddelaar te worden moet je
een jaaropleiding volgen
o Onderhandelen volgens de Harvard methode
o Faciliterend bemiddelen
C(ommunicatievaardigheden)&C(onflictoplossing)
o Client consultation (adviesgesprek)
o Interculturele/ diversiteit sensitieve communicatie (Topoi model) + geweldloze
communicatie
o Ruimere aandacht voor andere vormen van ADR: arbitrage (boek VI Ger.W.), mini trial,
dispute boards, early neutral evaluation,…
Mini trial = hybride vorm van geschiloplossing miniproces geschil tussen 2
Ondernemingen dat zich situeert op operationele niveau soort rechtbank
samengesteld uit een bemiddelaar, met 2 pennenleden (1 hooggeplaatste
persoon van elke onderneming), die gaan luisteren naar verschillende
standpunten van hun collega's op operationele niveau (hun uitleg,
bekommernissen enz.) daarna oplossing uitwerken (combinatie van
verschillende basisvormen van ADR)
Dispute boards:
Ontstaan in bouwsector
Kan bindend zijn of niet-bindend
Groepje van experten die vanaf dat er probleem rijst op bouwwerf,
kunnen zij beslissingen nemen. Volgen werken mee op
Idee: bouwwerven geen vertraging oplopen
Early neutral evaluation:
= 2 partijen hebben conflict, meningen liggen heel ver uit elkaar, bv. er
wordt niet betwist dat er schadevergoeding moet worden betaald maar
wel het bedrag, partijen kunnen dan het advies vragen van iemand met
enige ervaring in dergelijke zaken (bv. magistraat, deskundige) die dan
hen een eerste snelle evaluatie kan geven van wat een rechter mogelijk
zou kunnen beslechten
Idee: om verwachtingen die ver uit elkaar liggen dicht bij elkaar te
brengen
o Vaststellingsovereenkomst
Resultaat van bemiddeling
2
,https://www.youtube.com/watch?v=KzK7jBFRUcA
Adviesgesprek
2) PLANNING
Te verwerken tegen het eerste oefencollege communicatievaardigheden = 1 maart
o Leermodule 1: Geweldloze communicatie
o Leesopdracht: hoofdstuk 1 Conflict + hoofdstuk 2 Communicatie
Te verwerken tegen het tweede oefencollege communicatievaardigheden = 8 maart
o Leermodule 2: Diversiteitssensitieve communicatie
o Leermodule 3: Gespreksvoering voor een juridische praktijk
Tekst meenemen naar college
o Mee te brengen: wapenschild, tekst adviesgesprek
Extra: hoorcolleges van Rutten moet je handboek niet kennen (wel eigen notities), voor de rest
wel kennen
I. LEERMODULES
HFDST I. WAT ZIJN SOFT SKILLS? (NK!)
https://www.youtube.com/watch?v=0FFLFcB9xfQ
Definitie = niet eenduidig
o Ontstaan in de IT-wereld als tegenhanger van “hard skills” = skills die je hebt verworven
meestal in de opleiding die je hebt gevolgd bv. je kan een goede computerprogrammeur
maar om een programma te kunnen schrijven heb je meer nodig dan technische harde
vaardigheden/competenties, je moet ook in teamverband kunnen samenwerken en met
mensen een gesprek aangaan over hetgeen waarmee je bezig bent.
3
, o Wikipedia: A combination of people skills, social skills, communication skills, character
traits, attitudes, career attributes, and social and emotional intelligence quotients that
enable people to navigate their environment, work well with others, perform well, and
achieve their goals with complementing hard skills.
Skills zijn nodig om in je omgeving te kunnen navigeren, om goed met anderen te
kunnen samenwerken om performant (= efficiënt) te kunnen presteren en om
het doel te bereiken op basis van de hard skills die je hebt en wilt inzetten
o Aanverwant (soms wordt niet altijd gesproken over term 'soft skills' op zich): key
competences, general competences, generic competences, cross competences,
transversal skills, transferable ('overdraagbare) skills, cross-sector skills, future work
skills, employability skills, enterprise skills, 21st century skills, skills for social progress,
basic skills, essential skills, core skills, life skills.
o Gaandeweg als belangrijker aanzien om in de samenleving/ in een organisatie te kunnen
functioneren
Classificatie = niet eenduidig ze bevatten soms heel wat vaardigheden met
gemeenschappelijke kenmerken maar ook heel veel verschillende kenmerken
o Verschillende classificatiesystemen. Geen exhaustieve lijst van soft skills.
Life skills (WHO, 1993)
Dit kan in het kader van besluitvorming en probleemoplossend denken
zijn, creatief en kritisch denken zijn
Transversal competences (ISFOL, 1994; 1998)
= Cognitieve/communicatievaardigheden
Key competences for a successful life and a well-functioning society (OECD,
2003)
Bv. hulpmiddelen interactief inzetten, het kunnen interageren in sociaal-
homogene groepen of zelfs autonoom handelen
Key competences for lifelong learning (EU, 2006)
Je moet er voortdurend mee bezig zijn
Generic competences (Tuning, Gonzalez & Wagenaar, 2008)
21st century skills (OECD, Ananiadou & Claro, 2009)
Future work skills (IFTF, 2011)
Skills for social progress (OECD, 2015)
o Gemeenschappelijke elementen in de vele (vaak bredere) classificaties (die meer
duidelijkheid geven over wat soft skills kunnen zijn):
Basisvaardigheden (i.e., geletterdheid (om kunnen gaan met taal), gecijferdheid,
technologische vaardigheden (je moet kunnen werken met programma's, dit
wordt vandaag de dag veel verwacht))
Skills vertalen we hier ook onder 'vaardigheden', soms spreekt men van
'competenties' (= dit gaat over kennis over hoe communiceren, en
vaardigheden over communiceren (hoe kan ik communiceren?))
Conceptuele vaardigheden (i.e., informatie verzamelen en organiseren,
problemen oplossen, planning en organisatie, leren leren, creativiteit,
systeemdenken (tracht overzicht van het geheel te behouden, in plaats van zich
te concentreren op afzonderlijke onderdelen zonder te overwegen welke rol deze
delen in het groter geheel spelen)
4
, Persoonlijke vaardigheden (i.e., verantwoordelijkheidszin, vindingrijkheid (op
creatieve manier oplossingen zoeken), flexibiliteit, in staat om de eigen tijd te
beheren (bv. in coronatijden, hoe organiseer ik tijd met thuiswerken en op
kantoor werken), zelfvertrouwen).
Interpersoonlijke vaardigheden (i.e., communicatie, teamwork (hoe ga je samen
aan een project werken?), klantvriendelijkheid)
Bedrijfsvaardigheden (i.e., innovatieve en zakelijke vaardigheden (bv.
advocatenkantoor runnen))
Burgerschapsvaardigheden (i.e., relevante kennis en vaardigheden)
= je participeert in een samenleving, wat moet je hiervoor kunnen en
kennen, welke kennis en vaardigheden zijn relevant? dit veronderstelt
dat je bv. ook kennis hebt over politiek, lokaal bestuur
Cinque (2016) merkt op dat de meeste concepten breder zijn dat het concept soft skills bij
classificaties wordt er heel veel ondergebracht, soft skills wordt soms vernauwd tot
communicatie en teamwork, maar daar komen ook nog anderen zoals besluitvorming en creatief
denken aan bod
Zo worden soft skills doorgaans als een subset van generieke competenties gezien (zie ook
Kechagias, 2011) = competenties die men van mensen in het algemeen verwacht als ze met
elkaar samenwerken
Welke soft-skills?
o Communicatie
Interculturele communicatie (zie hoofdstuk VII)
Geweldloze communicatie (= verbindend communiceren) (zie hoofdstuk V en VI)
o Problemen oplossen
Informatie – en adviesgesprekken
Onderhandelen (wat is het, hoe doe ik dat?)
Bemiddelen (wat is het, hoe doe ik dat?)
Arbitrage (wat is het, hoe doe ik dat?)
LEERMODULE 1 : GEWELDLOZE COMMUNICATIE
HFDST II. WAT IS GEWELDLOZE COMMUNICATIE
Ook genoemd: verbindende communicatie hoe kunnen we met elkaar communiceren en ook
een verbinding tot stand brengen?
AFDELING 1. WAAROVER GAAT GEWELDLOZE COMMUNICATIE?
Een communicatiemiddel, voornamelijk verbaal, dat kan worden gebruikt om conflicten tussen
twee mensen of binnen groepen op te lossen.
Een methode om relaties tussen mensen te creëren, gebaseerd op :
o Empathie (= inleving)
o Compassie (= medelijden)
o Doel om een harmonieuze samenwerking tot stand te brengen
5
, o Vanuit 2 duidelijke principes: respect voor jezelf en anderen.
De pionier: Marshall B. Rosenberg (PhD) (1934-2015)
o Psycholoog in Amerika die daarrond gepubliceerd heeft en actief geweldloze
communicatie heeft willen inzetten in de samenleving
o In België : Thomas (de Marchant et) d’Ansembourg (1957-)
Pleitbezorger van geweldloze communicatie
Oud-advocaat en psychotherapeut
Boek: Stop met aardig zijn, gebaseerd op boek geweldloze communicatie van
Marshall Rosenberg
Citaten
o Mr Rosenberg:
“Ieder negatief oordeel is een uiting van een onvervulde behoefte”
Mensen hebben behoeften, gevoelens en vaak verhult een negatieve
boodschap iets wat we graag zouden willen maar dat we niet op een
verbindende manier brengen
“Echte samenwerking ontstaat alleen als de betrokkenen erop vertrouwen dat er
respectvol met hun behoeften en waarden wordt omgegaan. Het Geweldloze-
Communicatieproces (GC) is gebaseerd op een respectvolle aanpak die echte
samenwerking stimuleert”
https://youtu.be/ImaehABEZaY
o Thomas d'Ansembourg: "Geweld is niet onze natuur, maar de uitdrukking van de
schending van onze natuur".
https://www.thomasdansembourg.com/
Mensen doen vaak uitspraken die kwetsend kunnen overkomen, maar als je er
dieper erop ingaat eigenlijk meer vertellen over de mens die het heeft gezegd
(zijn emoties, gevoelens die hij heeft) dan dat het de bedoeling was om de
andere met noodzaak/per se te kwetsen
Metafoor van de giraffe en de jakhals (Mr. Rosenberg): https://www.youtube.com/watch?
v=ItlspfPT0-Y
o De giraffe vertegenwoordigt de persoon in een geweldloze communicatiesituatie.
o De jakhals symboliseert het geweld dat in communicatiesituaties aanwezig is.
o Hij zegt zelf dat hij geen waardeoordeel heeft bij de dieren die hij gekozen heeft
o Het aanleren van GC bestaat dus in de overgang van een "jakhals"-communicatie naar
een "giraf"-communicatie. (Er is geen waardeoordeel bij de keuze van deze dieren).
Geweldloze communicatie is volgens M. Rosenberg vaak het gevolg van:
o “Culturele conditionering”, voor Marshall Rosenberg, is de manier waarop wij over
dingen en wezens zouden oordelen in termen van "waar" of "onwaar".
Een maatschappij denkt vaak in termen van juist/niet-juist, fout/goed,
kwaad/goed, waar/onwaar maar is het wel fout/niet-fout, hoe kijken we
hiernaar
o "Verbinding maken met jezelf" zou kunnen worden uitgelegd als: ons volledig
bewust worden van de gevoelens en behoeften die we hebben en die eerst slechts
"vaag bewust" zijn.
Het is in de eerste plaats belangrijk om verbinding te maken met jezelf
6
