Class notes
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie
- Course
- Institution
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie van academiejaar
[Show more]
Seller
FollowRechtenstudente123
Content preview
INHOUDSOPGAVE RECHTSPSYCHOLOGIE (C01B5A)AJ 2024-2025
Prof. dr. Lore Mergaerts
DEEL I. EEN KORTE INLEIDING IN DE (RECHTS)PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
- Niet nieuw – psychologie kent een lange traditie
- Toepassingen van psychologie binnen het recht: Duitse roots: William Stern, Hugo Münsterberg
- Stern deed al onderzoeken zoals het onderzoek van prof in de les (tas laten stelen)
- Stern bekendste onderzoek: mock crime onderzoek = in scene gezet misdrijf en checken wat
studenten nog wisten
- William Stern: één van de grondleggers van de rechtspsychologie
- Münsterberg: ook belangrijk figuur en grondlegger van de rechtspsychologie
- De toon waarop Münsterberg te werk ging was problematisch, zeer sterke uitspraken
- Focus op de feilbaarheid van het geheugen van getuigen en hun verklaringen
o De perfecte waarnemingen en het perfecte geheugen bestaat niet
- Psychologie en recht: een geslaagd huwelijk?
o Visie op de wereld is heel verschillend
o Ze zijn complementair, maar het is niet evident
- Clash tussen psychologie en recht
o Descriptief (data) vs. prescriptief (regels) karakter
o Onzekerheid (waarschijnlijkheden) en onduidelijkheden vs. zekerheid en duidelijkheid
o Globale focus/groepsniveau/gemiddelden vs. individuele gevallen
o Directional condition-probleem: rechtspsychologie wil de kans inschatten dat er zich
iets zal voordoen als er een specifieke situatie/”stimulus” is (bepaalde situaties
creëeren en dan de kans inschatten dat iemand zich op een bepaalde manier gaat
gedragen, bv. wat is de kans dat geestegestoorden een bepaald misdrijf gaat plegen),
in het recht is het omgekeerd (gedrag dat zich stelt en dan kijken wat de kans was dat
aan de basis lag)
1.2. Rechtspsychologie als één van de verschillende op het recht toegepaste en voor het recht
relevante psychologische disciplines
- Vooral onderscheid tussen aantal disciplines van belang
o Rechtspsychologie
o Forensische psychologie
o Criminologische psychologie
o (Sociale psychologie)
o Zie tabel op de ppt
1
, 1.3. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
- Bestuderen van allerhande menselijke processen
o Gedrag onder “controle” van het recht
o Invloeden (welke en hoe)
- Sterke focus op tekortkomingen/valkuilen bij bewijsgaring en justitiële besluitvormig
- Doelstelligen
o Informeren van juridische procedures en beslissingen
o Best practices en te vermijden praktijken in kaart brengen
- Brede focus
- Vooral ontwikkeld op het domein van het strafprocesrecht
o Bewijsgaring
o Besluitvorming
- Maar ook andere rechtsdomeinen
- Verschillende rollen voor rechtspsychologen
o Wetenschappelijk onderzoek – descriptief, verklarend, evaluatief (hervorming)
o Getuigendeskundigenexpertise
o Adviserende rol (beleid)
1.4. De context en doorwerking van het rechtspsychologische onderzoek
- Hoofdzakelijk Angelsaksische traditie
- Minder sterk ontwikkeld in continentale landen, maar toegenomen wisselwerking
- Impact op invulling van het gevoerde onderzoek en geldigheid van de onderzoeksbevindingen
- Sterke groei tijdens afgelopen decennia wereldwijd
- Maar beperkte implementatie in de praktijk
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
- We moeten dingen in scène zetten om de werkelijkheid zo goed mogelijk te kunnen benaderen
- In kaart brengen van bepaalde fenomenen/praktijken
- Op basis van het systematisch bestuderen ervan
- Systematisch: op basis van een methode
o Gestandaardiseerde manier om fenomenen te bestuderen
o Gestructureerd
o Objectief
- Fundamenteel onderzoek: theorievorming
- Toegepast onderzoek: werkelijkheid veranderen – meer praktijkgericht
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek
Doel: verklaringen en verbanden Doel: explorerend en/of theorievormend
(correlatie/causaliteit) (begrijpen)
Hoe? Vragenlijsten, experimenten en meta- Hoe? Interviews, (participerende)
2
, analyses observatie, focusgroepen
Data = cijfermatig Data = woorden
+: generaliseren van resultaten +: diepgang, flexibiliteit, context
-: zeer specifiek, context/realiteit, schijnbaar -: subjectiviteit, repliceerbaarheid, rol
neutraal/objectief onderzoeker, tijds-en arbeidsintensief
- Meta-analyse: veel onderzoeken weredwijd => verschillende studies => verschillende verschillen
=> alle studies samenbrengen en analyseren => wat blijft er overeind?
- Vragenlijsten: surveyonderzoek
o Beschrijvende vragen en/of verbanden in kaart brengen
o Grootschalig: veel personen
o Systematische manier van vragen stellen
o Op basis van steekproef: maar opletten voor fouten!
Steekproeffouten: kader, omvang en selectieprocedure
Dekkingsfouten
Non-responsfouten
Meetfouten (bv. sociale wenselijkheid, vraagvolgorde-effect)
- Experimenteel onderzoek
o Causale/verklarende vragen
o Onafhankelijke en afhankelijke variabele
o Experimentele en controlegroep: significant verschil?
- Milgram onderzoek!
- The Door Study: ongeveer 50% had niet daar dat de persoon tegen wie men had gepraat, was
veranderd
- Veldexperiment
o In natuurlijke omgeving
o Causale/verklarende vragen
- Gevalstudies
o Bestudering van individuele cases
o Beschrijvend
- Kwalitatief onderzoek
o Minder gebruikelijk
o Vooral interviews
o Explorerend of diepgaande analyse van beweegredenen voor bepaald gedrag
2.3. Beperkingen van het bestaande rechtspsychologische onderzoek
- Fouten bij empirisch onderzoek niet uit te sluiten, wel te beperken
- Betrouwbaarheid
o Niet hetzelfde in juridische (overeenstemming met werkelijkheid) en psychologische zin
3
, o In psychologische zin is betrouwbaarheid een maat voor consistentie
o Interne betrouwbaarheid: onderlinge samenhang van vragen/items meetinstrument
o Externe:
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: tussen onderzoekers
Test-hertestbetrouwbaarheid: tussen momenten: tussen mensen en momenten
moet er betrouwbaarheid en consistentie zijn, maar het moet niet werkelijk een
weerspiegeling zijn van wat er zich in de praktijk afspeelt
- Validiteit: meten wat je beoogt te meten
o Interne validiteit: onderzoek goed uitgevoerd?
o Inhoudsvaliditeit: worden alle belangrijke elementen gedekt?
o Predictieve validiteit: voorspellen van uitkomst op basis van de methode
o Constructvaliditeit: hangen de constructen theoretisch gezien samen?
o Ecologische validiteit: gelden de resultaten ook buiten de onderzoekscontext? => wat
betekenen die resultaten nog buiten het labo?
2.3.1. De ecologische validiteit van het academisch rechtspsychologisch onderzoek
- Risico dat je de context zo gaat minimaliseren waardoor je de realiteit gaat wegnemen
- Moeilijke balans tussen iets in kaart te brengen en overeenstemming met de realiteit te behouden
- Wil ik zo realistisch mogelijk zijn, maar heb ik geen controle over de ground truth of omgekeerd?
- Wat vind je het belangrijkste? => keuze vd studie
- Juiste onderzoeksvragen stellen!
- Realistisch onderzoeksdesign – niet evident
o Ground truth vs. ecologische validiteit
o Experimenteel realisme vs banaal realisme (men probeert realisme na te bootsen, maar
niet goed genoeg)
- Belang van grootschalige data
- Belang van het repliceren van laboratoriumonderzoek (in de praktijk)
2.3.2. De beperkte scope en toepassing van de rechtspsychologie
- Vooral Angelsaksische context => nog heel wat onderzoek nr eigen context
- Het gaat bijna altijd over strafprocedures
- Wat België betreft, weten we eigenlijk bitterweinig => vooral nr de buurlanden kijken
- Toepassing
o Hoe wij ons rechtspyschologisch onderzoek doen, zorgt voor de belemmeringen naar de
praktijk
o Oorsprong en contextuele relevantie van bestaand onderzoek
o Single effect focus in onderzoek vs. complexe realiteit
o Ontvankelijkheid van praktijk voor academische inzichten: studenten vs. stakeholders
o Kritiek vs constructieve houding
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rechtenstudente123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now