Dit is een volledige samenvatting van de evolutie van de politieke partijen van het vak Belgische Binnenlandse Politiek gegeven door Professor Herwig Reynaert. Deze samenvatting is een combinatie van de lessen (niet allemaal door Corona), syllabus en powerpoints. Ik heb de powerpoints als leidraad ...
1) De aanloop tot de oprichting van de Volksunie
- Voorlopers: Frontpartij en VNV (Vlaams Nationaal Verbond)
- WO II:
o Collaboratie (landverraad)
- Na WO II:
o Kleine minderheid Vlaamsgezinden had geoordeeld dat enkel samenwerking met
bezetter inwilligen van Vlaamse eisen mogelijk zou maken.
o Vlaams Nationaal Verbond (VNV): Hun sympathie ging vooral uit naar Duitsland
en het Duits nationaalsocialisme. Zij hoopten dat Duitsers, nat zoals tijdens WOI,
een Flamenpolitik zouden voeren.
= Het inwilligen van aloude Vlaamse eisen Belgische eenheid en verzet
tegen bezetting ondermijnen door hun kant te kiezen.
o Na bevrijding werd Vlaams-nationalisme geassocieerd met fascisme en
naziregime.
o Oprichting CN en de beginnende Europese integratie elk nationalisme was
verdacht
o Reactie op collaboratie: repressie
Uitgesproken ideologische en communautaire dimensie
Zware klap voor Vlaamse Beweging en politiek Vlaams-nationalisme
o Verbittering bij Vlaamsgezinden:
Associatie met fascisme en naziregime
Brutale en willeukeurige karakter van repressie
Vooroologse Vlaamse verworvenheden werden teruggeschroefd.
Er ontstond sfeer waarin iedereen die Vlaams-nationale sympathieën liet
blijken verdacht was.
- Heropflakkering Vlaams bewustzijn (Dit kan je zien aan:)
o Culturele kringen, volksdansgroepen, publicaties …
o Dynamitering Ijzertoren
Vredessymbool
Allen voor Vlaanderen – Vlaanderen voor Christus
o Talentelling 1947 (belangrijk kristallisatiepunt)
Tienjaarlijkse telling werd ongewild een politiek wapen.
Taalgrensgemeenten konden van taalstatuut veranderen o.b.v. resultaten.
Men had het idee dat er gefraudeerd werd ten nadele van de Vlamingen.
Taalgrensgemeenten waar, volgens telling van 1930, grote
Nederlandstalige meerderheid bestond was spectaculair gedaald.
Reactie:
Verzet van Davidsfons, Willemfonds en Vermeylenfonds
Socialist Hendrik Fayat eiste sancties voor afleggen van valse
verklaringen.
o Anti-Vlaams karakter repressie
, Vlaming (dat idee hadden ze toch) werden harden gestraft voor hun
collaboratiedaden dan Walen.
o Aantal Vlaamse verworvenheden waren teruggeschroefd
- Oprichting nieuwe Vlaams-nationale partij (CVP – Christelijke Volkspartij)
o VNV verdwenen grote concurrent verdwenen.
o CVP streefde naar terugwinnen oud VNV-kiezers.
o CVP tegen oprichting van nieuwe Vlaams-nationale partij:
Risico op verliezen stemmen
In jaren 30 (voor oorlog) hadden ze al gezien dat oprichting betekende dat
vooral katholieke partij stemmen verloor.
Om dit proberen te verkomen: Vlaamse nationalisten zelf op hun lijst
zetten.
o Door Waalse en Brusselse vleugel konden ze zich niet al te radicaal opstellen.
N.a.v. aarzelende houding inzake Koningskwestie was dit voor vele
flaminganten bewijs dat dit niet werkte.
- Nieuwe Vlaams-nationale partij? Twee visises volgens Frans van der Elst:
o Te vroeg Men beschikte over onvoldoende middelen en organisatie om enige
kans op succes te bekomen tijdens verkiezingen 1949.
o Men kon niet langer wachten Zelfs bescheiden succes bij verkiezingen zou een
stroomversnelling meebrengen.
- 1949 oprichting ‘Volksunie’ (kort bestaan)
o Initiatief van Jules de Clercq, Wim Jorissen, Piet Legon, Herman Todts, e.a.
o Hoofdthema’s programma:
Solidarisme
Strijd tegen repressie
Particratie (=systeem waarin de politieke partijen de macht hebben)
o Eerste congres door verzetslieden onder voet gelopen ontbinding
- Parlementsverkiezingen 1949
o Oprichting ‘Vlaamse Concentratie’
Voorzitter: Alex Donckerwolcke
Ook Vlaams nationale lijst
Haalde toen wel maar 2% van de stemmen
Anti-repressiepartij
Eveneens kort bestaan
o Situering in tijd: toen schoolstrijd
- Verkiezingen 1950 (Koningskwestie)
o VC nam niet deel aan verkiezingen.
o Vlaamse Concentratie valt door interne spanningen uiteen.
o Nederlaag CVP in koningskwestie zware teleurstelling voor vele katholieke
flaminganten.
- Parlementsverkiezingen 1954
o Toen regering Van Acker
Paarse regering.
Van Acker: Vader sociale zekerheid + eerste minister
o Oprichting ‘Christelijke Vlaamse Volksunie’
, Verkiezingsakkoord tussen een groep Vlaams-nationalisten (VC),
vertegenwoordigers Boerenfront, Vlaams-nationale
landbouwersorganisatie.
o Slecht resultaat
Er is een ideologische discussie.
beslissing oprichting volwaardige partij
OPM: Van 1958 tot 1999 zitten christen-democraten bij meerderheid in regering.
OPM: Volksunie verbonden met communautaire breuklijn.
2) Van het ontstaan tot de eerste politieke doorbraak 1954-1961
- December 1954 oprichting Volksunie
o Nieuwe partij profileerde zich als zelfstandige Vlaams-nationale partij
o Doelstellingen:
Veroveren politieke macht en deze ten dienste stellen van Vlaamse
volksgemeenschap
Op levensbeschouwelijk vlak: open staan voor alle Vlamingen (ongeacht
godsdienst of overtuiging)
Regeling taalkwestie
Vlaams-Waalse verhoudingen
Socio-economisch: werk in eigen streek
Wegnemen gevolgen van repressie.
…
o Gunstige voedingsbodem:
Koningskwestie
Al dan niet terugkeren van Leopold III (Hij komt niet terug en
wordt vervangen door zoon Boudewijn)
Wat was de rol van Leopold III tijdens oorlog?
Conflict koning en toenmalige regering. Hij volgde hun visie niet
tijdens WOII.
Aan waalse kant stemt men nee en aan Vlaamse kant stemt men
ja. Globaal gezien waren er meer ja- dan nee-stemmen en toch
komt Leopold III niet terug. De Vlamingen zagen dit als een
vernedering. Partij beloofde toen ook dat ze de koning zouden
terughalen. (niet gebeurd)
Aarzelende houding regering m.b.t. repressie
Gebrekkige toepassing taalwetten
Publicatie resultaten talentelling 1947
o Belangrijkste eisen
Amnestie (niet vergeten wat er tijdens oorlog is gebeurd maar men moet
het wel een stuk kunnen vergeten en vergeven) Stuk kwijtschelden van
straf.
Federalisme: eigen bevoegdheden voor Vlaanderen over zichzelf
beslissen
- Volksunie onopgemerkt tot 1958
o Slecht politiek klimaat
, Schoolstrijd (1954-1958) Vlaams-Waalse berhoudingen verdwenen uit
politieke actualiteit
Standpunt Volksunie: verdedigen van volledig wettelijke
gelijkstelling van het vrij onderwijs met het officieel onderwijs
Slachtoffers repressie
o Partij van ‘zwarten’
Link WOII collaborateurs/landverraders
o CVP zag VU als bedreiging (partij van scheurmakers = ze wilden geen concurrentie
en katholieke blok bijeenhouden voor tijdens schoolstrijd)
o Partij-uitbouw moeizaam gebrak financiële middelen en onvoldoende
mankracht.
o Start ‘Van der Elst tijdperk’ voorzitter sinds 1957
- Tekenen van opleving na 1958
o Parlementsverkiezingen 1958
Beheerst door levensbeschouwelijke breuklijn
Belgische kerkelijke overheid riep op tot eendracht rond CVP
Stemmen voor volksunie is zware zonde.
Resultaat heel zwak (2%)
Parlementaire activiteit Frans Van der Elst (voorzitter sinds 1957)
o Partij organisatorisch beter uitgebouwd
o Na Schoolstrijd communautaire problemen meer op voorgrond
EXAMENVRAAG: Schets betekenis schoolpact voor verschillende politieke
partijen.
Zij wouden ook meer inzetten op dit terrein (communautaire, sociaal-
economische) dus voor hun was dit pact voordelig.
Kort samengevat: tekenen van opleving na 1958:
o Door intensieve parlementaire activiteit van Van der Elst slaagde hij er in het
isolement van éénmansfractie in Kamer te doorbreken.
o VU slaagde er in partij organisatorisch verder uit te bouwen.
o Door einde Schoolstrijd kwamen Vlaams-Waalse tegenstellingen opnieuw op
voorplan.
Stakingen tegen eenheidwet (A960-1961)
Boycot talentelling tegen dreigende nieuwe ‘gebiedsrood’ op Vlaanderen.
- Problemen voor kleinere partijen (cf. single issue partijen)
o Partijfinanciering
o Partijprogramma
o Partijstructuur
o Kiesdrempel
Schoolpact: Pact tussen verschillende politieke partijen over onderwijs. Strijdbijl omtrent
onderwijs werd begraven. Levensbeschouwelijke moet op de achtergrond komen, dat is niet
meer het belangrijkste. Het sociaal-economische komt meer op de voorgrond i.p.v.
levensbeschouwelijke.
3) Van zweeppartij naar oppositiepartij 1961-1970
Zweeppartij: Door de opkomst van hun partij zorgde dit voor een reactie op andere politieke
partijen. De Volksunie zat met een belangrijke thematiek en als andere politieke partijen zich
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annadebruyn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.16. You're not tied to anything after your purchase.
