Dit is een samenvatting van het tweede deeltentamen van het vak Inleiding Cognitieve Psychologie van de Universiteit van Amsterdam. De samenvatting is een mix van stof uit het boek (Anderson) en extra stof uit de colleges. De samenvatting is op volgorde van de colleges
Is a comprehensive summary but it lacks some parts here and there. That's not how mental imagination is in
Seller
Follow
kimgouweleeuw
Reviews received
Content preview
ICP Samenvatting 2
Probleemoplossen
Definitie
• Doelgericht gedrag
o Hoe komen we van A naar B?
o Vaak nodig om subdoelen te specificeren
o Beslissingen maken (doel)
• Drie begrippen die probleemoplossen beschrijven
o Stadium = representatie van probleem in bepaalde mate van oplossing (startstadium,
tussenstadia, doelstadium)
o Operator = actie waarmee je van het ene probleemstadium in het andere komt
o Oplossing = set van alle operators
Waar in het brein
• Prefrontale cortex is erg belangrijk voor probleemoplossen (acties)
o Doordat apen een ontwikkelde prefrontale cortex hebben, zijn zij in staat om tot een
bepaald niveau problemen op te lossen
▪ Chimpansees laten onderdelen van
probleemoplossen zien:
• Doelgerichtheid (eten vinden)
• Sub-doelen (verzorger zo ver krijgen
mee te helpen)
• Toepassen van operators (acties om
probleem op te lossen zoals de hand
van de verzorger pakken)
o Kinderen van 1,5/2 jaar kunnen ook al
probleemoplossen
• Geen enkele diersoort evenaart echter de prefrontale cortex van de mens
• Niet de grootte van de prefrontale cortex is belangrijk, maar de mate van verbindingen met
andere gebieden.
Zoektoch door problem-space
• Probleemoplossen wordt vaak beschreven als een zoektocht door problem-space
o Problem-space = verzameling mogelijke stadia & operators
o Zoektocht = wat is het pad naar het doelstadium? (oplossing)
• De problem-space wordt weergegeven in een stadium-boom (state-tree)
Leren nieuwe operators
• Ontdekken
o Uitproberen en dan kijken wat er gebeurt (trial and error)
o Zo leren de meeste dieren, zoals apen
o Voorbeeld de kat in de puzzel box van Thorndike (law of effect)
▪ Snapt de kat wel wat hij aan het doen is?
▪ De kat maakt waarschijnlijk geen cognitief model van het probleem
▪ Hij maakt gebruik van impliciet leren van nieuwe vaardigheden (procedurele
kennis)
, o Vaardigheden leren = procedurele kennis
▪ Basale ganglia speelt daarbij een belangrijke functie
• Uitleggen of voordoen (social learning)
o Voordoen werkt vaak beter dan uitleg alleen
o Combinatie van de twee werkt vaak het beste
• Analogie
o Operators van probleem 1 gebruiken bij oplossen van probleem 2
▪ Operators van ene probleem toepassen op een nieuw probleem
o Voorbeeld: Rutherford model van de atoom: Nucleus trekt elektronen aan, nucleus is
groter dan de elektronen, elektronen draaien om de nucleus door de
aantrekkingskracht en gewichtsverschillen
o Power of analogy! Onderzoek Gick en Holyoak
▪ Hoe kunnen we het bestralingsprobleem oplossen?
▪ Bestralingsprobleem:
• Je bent arts van een patiënt met een kwaadaardige maagtumor
• Tumor is levensbedreigend maar opereren kan niet
• High-intensity X-ray vernietigt de tumor maar ook gezond weefsel
• Low-intensity X-ray spaart omliggend weefsel maar vernietigd de
tumor niet
• Welke behandeling kunnen we toepassen om de tumor te vernietigen
zonder het omliggende weefsel te beschadigen?
▪ Slechts 10% van de mensen weet de oplossing op het bestralingsprobleem,
wanneer dit als eerste aan hun gevraagd wordt
▪ HINT: De oplossing van het militaire probleem kan helpen om een oplossing
te vinden op het bestralingsprobleem.
• Militaire probleem:
o Een Generaal wil een fort veroveren
o Er zijn veel wegen naar het fort maar ze liggen allemaal vol
met mijnen
o Hoewel kleine groepen veilig over de wegen kunnen lopen,
zal een grote groep de mijnen tot ontploffing brengen
o Een full-scale directe aanval is dus onmogelijk. Wat moet de
Generaal doen?
• Nu is 75% correct
• Voorbeeld van positieve transfer = Analogie helpt bij oplossen van
probleem
• Negatieve transfer = Analogie zit de oplossing in de weg
o Bijvoorbeeld: leren vliegen in een vliegtuig (automatisme zit
in de weg)
o Analogie is vaak moeilijk te vinden. Expliciete hint is nodig
o Uniek voor mensen
o Zowel rechter als linker laterale prefrontale cortex zijn berokken bij analogisch denken
(Bunge)
▪ Matchen van vormen, textuur en daarna analogie tussen de objecten
Toepassen operators
• Welke operator pas ik toe? Methodes:
o Brute force search
▪ De hele probleemruimte afzoeken (alle mogelijkheden aflopen totdat wat
lukt)
, ▪ Veel rekenkracht nodig, omdat het een complexe search is (nadeel)
▪ Voorbeeld: The clique problem: Vind een zo groot mogelijk social netwerk
waarin iedereen elkaar ken
o Backup avoidance
▪ We kiezen liever geen operator die ons terugbrengt naar een vorig stadium
▪ Voorbeeld: De wolf, de geit en de kool: Hoe kan de boer iedereen veilig aan
de overkant brengen?
o Backwards working
▪ Terugwerken vanaf het doelstadium
▪ Voorbeeld: Doolhof
o Difference reduction
▪ We kiezen liever de operator die het verschil tussen de huidige en het
doelstadium het kleinst maakt.
▪ Als bergbeklimmen, werkt meestal maar soms niet, local maxima
▪ Lijkt beetje op backup avoidance
▪ Voorbeeld: Hobbits & orks probleem: hoe krijg je de hobbits en orks naar de
overkant zonder dat de orks de hobbits opeten?
▪ Voorbeeld: Waterkan probleem: Hoe krijg je A en B gevuld met 4 glazen?
o Means-end analyse
▪ Een zoektocht naar een operator die het verschil tussen het huidige stadium
en het eindstadium het kleinst maakt (net als difference reduction)
▪ Maar specificeert ook wat te doen als de operator niet beschikbaar is
• Operator (mean) wordt nieuw subdoel (end) en eigenlijke einddoel
wordt even genegeerd
▪ Voorbeeld: Route vinden naar UvA vanuit Utrecht
▪ Voorbeeld: General Problem Solver (GPS) – Newell & Simon
▪ Voorbeeld: Tower of Hanoi
• Om verschillende subgoals in het werkgeheugen te houden is de prefrontale cortex nodig
o Fincham et al: Activiteit in rechter DLPFC is gerelateerd aan het aantal subdoelen dat
in het werkgeheugen moet worden gehouden tijdens Tower of Hanoi
Beperkingen
• Probleem representatie
o Probleemoplossen is meer dan alleen operator selectie en toepassing
▪ Voorbeeld: Schaakbord met dominosteentjes
o Probleemoplossen hangt ook af van een probleemweergave waarin de operator
gevonden kan worden
o Representatie van het probleem kan ons hinderen bij het oplossen
• Functional fixedness
o Bias richting traditioneel gebruik van een voorwerp
o Moeite om een voorwerp op een nieuwe manier te gebruiken
o Voorbeeld: Dunker’s kaarsprobleem: Bevestig de kaars aan de muur zodat de kaars
niet drupt op de tafel
o Functional fixedness staat probleemoplossen en creativiteit in de weg. Bedrijven doen
er veel aan om probleemoplossen en creativiteit te boosten, onder andere met
bonussen. Maar dit werkt dus niet
• Set effecten
o Als we vaker een bepaalde set operators gebruiken is het moeilijker om daarvan af te
wijken
o Voorbeeld: Luchins Waterkan probleem (anders dan de vorige)
o Werkt als probleem erop lijkt, maar remt als het probleem afwijkt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimgouweleeuw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
