Overzichtelijke samenvatting van vak sociologie en rechtssociologie
9 views 0 purchase
Course
Sociologie en Rechtssociologie
Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Dit is mijn samenvatting. Het is heel overzichtelijk en gestructureerd volgens de lessen. Dit bevat alle hoorcolleges inclusief het gastcollege. Het zijn de powerpoints aangevuld met notities en is erg gedetailleerd.
Dit bevat enkel het onderdeel rechtssociologie omdat ik op het ander gedeelte e...
Ø Volgens juristen
o Het dient om bepaalde problemen op te lossen
o Het recht als systeem van regels die ze gaan toepassen op een concrete casus
o Die regels vinden ze terug in specifieke bronnen: rechtsbronnen
o Het recht heeft een bepaalde structuur en een hiërarchische ordening
o Het recht heeft een consistente structuur
Ø Volgens filosofen
o Volgens natuurrechtdenkers is recht niet zozeer een systeem
o Recht als een serie van morele voorschriften, waarden en idealen die een soort
ideaalbeeld schetsen van hoe dingen moeten zijn en die overal van toepassing zijn,
onafhankelijk van het rechtssysteem van het land waarin men woont
Maw: een set universele structuren die een ideaal geven
Ø Volgens sociologen
o Zijn niet bezig met de vraag “wat is het geldende recht” juristen
o Zien recht niet als een soort ideaal filosofen
o Maar wel: hoe is het recht als we gaan kijken naar de maatschappij
o Nauw: maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische aanwending van
macht
o Breed: geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven
structureren
Law in the books versus law in action
Ø Onderscheid gemaakt door Roscoe Pand
Ø Law in books
o Correspondeert een beetje met het perspectief van de juristen
o Bepaalde bronnen die men gebruikt om de puzzel op concrete wijze op te lossen
Ø Law in action
o Hiernaar wil de socioloog kijken
o Wil kijken naar hoe het recht in praktijk functioneert
o Functioneren van juridische instituties
Law in books Law in action
Wetteksten Totstandkoming
Vonnissen Functioneren juridische instanties
Bevoegdheden Effecten
Argumenten Praktijken
Oplossingen Problemen
Rechtssociologie
Ø Rechtssociologie is een empirische discipline waarbij het recht wordt opgevat als een sociaal
verschijnsel, als een product van menselijke interactie
Ø Zoektocht naar hoe recht betekenis krijgt in de maatschappij door te kijken naar de
achterliggende context bij de totstandkoming en de effecten van het recht
1
,Sociale productie versus sociale werking
Ø Onderscheid als we kijken naar de wisselwerking tussen recht een maatschappij
Ø Sociale productie: invloed van de samenleving op het recht
Ø Sociale werking: invloed van het recht op de samenleving
Sociale productie van het recht
Ø Sociale factoren en actoren die relevant zijn voor de totstandkoming van recht
Ø Hoe komt recht tot stand?
o Hiervoor gaat de jurist kijken naar de formele bronnen van recht
Wetgeving
Rechtsspraak
Rechtsdoctrine
Gewoonterecht
Argumentatieve rechtsbeginselen
o Juridische bronnen geven antwoord in juridische context
o In de sociale context gebruiken we maatschappelijke bronnen
Politiek
Economisch-technologische ontwikkelingen
Juridische professionals
Rechtsopvattingen van burgers
Eerste type bron: politieke machtsverhoudingen
Ø Recht is in belangrijke mate een product van bestaande politieke besluitvormen binnen een
land
o Logisch, want een wet komt tot stand door de wetgever de wetgevers zijn een
aantal politieke partijen die onderling via dat soort processen een wet gaan proberen
te maken
o Deze processen zijn belangrijk om te begrijpen hoe een bepaalde wet tot stand is
gekomen
Ø Publieke machtsfactoren
o Politieke partijen erg zichtbaar
o Debateren over wetten
o Ambtenaren minder zichtbaar
Interessant voor de sociologie
Ambtenaren hebben een ontzettend grote invloed op wetgevingsprocessen
Ze zijn degene die de voorstellen moeten uitschrijven en die
onderhandelingen moeten doen met bv maatschappelijke groepen
Ø Bestuurders
Tweede type bron: economisch-technologische ontwikkelingen
Ø De ondernemingswijze, productie en technologische innovatie zijn sterk bepalend voor de
richting van het rechtssysteem
Ø Economie kapitalistische productiewijze
o In de westerse landen is er een kapitalistische productiewijze die invloed heeft op
hoe ons rechtssysteem functioneerd
o We hebben eigendom en we kunnen contracten afsluiten mbt ons eigendon
2
, o Vrijmarkteconomie
o Multinationals
Ø Wetenschap als technologie
o Hoogtechnologische wereld
o Grote impact op de maatschappij
Derde type: juridische professionals
Ø Rechtsspraak
o Realisten: recht is wat rechters doen in praktijk
o Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing
o Organisatie: hoe functioneert de rechtelijke macht?
Ø Advocatuur
o Speelt een belangrijke rol vormt vaak het beginpunt
o Afgelopen decenia hard verandert
Onder invloed van grote internationale bedrijven
Verzakelijking en instrumentalisering
Ø Ambtenaren
o Rechtvormers en toepassers bij de overheid
o Rol in wetgeving
Vierde type bron: rechtsopvattingen van burgers
Ø Iedereen hoort de wet te kennen
o Bij een misdaad kan men niet argumenteren dat men de wet niet kent
o In praktijk kan dit natuurlijk niet
Ø Rechtssociologie onderzoekt:
o Welke kennis burgers paraat hebben over recht en hoe ze die verkregen hebben
o Opvattingen over het functioneren van de instituties
o Vertrouwen in het recht als oplossing voor hun geschillen
Ø Invloed van burgers op het recht door
o Opeisen van hun rechten vraagzijde
o Burgers en maatschappelijke actoren die het recht activeren
o Verkiezingen
o Demonstraties
Ø Rechtscultuur
o Kijk naar de juridische instituties aanbodzijde
o Vergelijk omvang rechtssector (Nederland, Duitsland en Japan)
Sociale werking van recht
Ø Effecten van een wet zowel bedoelt als onbedoelt
Ø 2 assumpties die bestreden moeten worden
o Iedereen kent de wet
o Iedereen gehoorzaamt de wet
Anti-instrumentalisme
Ø Tegen het intentionalisme van de wetgever
3
, Ø Wetten hebben vaak andere gevolgen dan de wetgever beoogd gebruik door mensen om
andere redenen dan de wetgever voor ogen had
Sociologische analyse gaat de normatieve voorstellingen van wetgeving na en vergelijkt deze met
de sociale werking
Hoe het recht de burgers bereikt
Ø Klassieke visie: door het staatsblad, contract etc
Ø Recht bereikt mensen door filterende instituties met eigen interpretatie van de boodschap
van de wetgever
o Bv media zoals televisie, radio, kranten en internet
o Kunnen eventueel een bepaalde politieke ondertoon hebben
o De kennis over recht wordt gefilterd
o Bv intermediaire organisaties
regels worden doorgegeven voor organisatorisch belang
Ø We krijgen een selectie te zien van de relevante wet
o Dit noemt semi-autonome velden
o Hebben eigen doelen, formuleren en handhaven eigen formele en informele normen
voor leden. Deze hebben hoge mate autonomie en beperkte invloed van de overheid
Rol van sociale verbanden op het recht
Mens als individu versus leven binnen sociale verbanden: familie, vriendengroep, clubs en
organisaties
Semi-autonome velden
Hebben eigen doelen en formuleren en handhaven eigen formele en informele normen voor
leden. Deze hebben een hoge mate van autonomie, met beperkte invloed van de overheid bv
studentencorps, tuchtrecht en extern recht
Maatschappelijke middenvelden bemoeilijken centrale sturing van de overheid (hinderpaal),
maar zijn ook basis voor maatschappelijk draagvlak (partner) voor handhaving van recht
o Voor een jurist geldt het recht, een socioloog kijkt of het een verschil maakt
o Recht is veel minder effectief als gedragssturing dan mensen denken
o Hoe invloedrijk zijn landmark cases daadwerkelijk in de maatschappij?
o Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij
o Top-down perspectief: vanuit de bestuurder
Jurist
Intern normatief gezichtspunt
Intern: bewaken van de coherentie van het recht. Streven naar rechtseenheid en
rechtsgelijkheid. Regels moeten passen in het hogere geheel
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Roenesamenvattingen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
