Een volledige samenvatting van het vak strafrechtelijk beleid van de master criminologische wetenschappen. Rechtenstudenten kunnen deze samenvatting ook gebruiken.
Opzet en inleiding ................................................................................................................................. 6
Opleidingsonderdeel en wetenschapsdiscipline .......................................................................... 6
Een definitie ........................................................................................................................................ 6
Handhaving van de strafwet ........................................................................................................... 7
Reactie op criminaliteit – criminele politiek.................................................................................... 8
Visie op criminaliteit en strafrechtsbedeling .................................................................................. 8
Grenzen .............................................................................................................................................. 9
Actoren, fora en instrumenten ......................................................................................................... 9
Doelstellingen en methodes .......................................................................................................... 10
Strafrechtelijk beleid: 2 Historiek en achtergronden ....................................................................... 11
Eigen strafwet en handhavingsapparaat (1830-1875) ............................................................... 11
Transformatie naar een daderbeleid (1875-1945) ....................................................................... 12
Een interventionistische overheid .............................................................................................. 12
Een beleid van sociaal verweer ................................................................................................ 13
De uitvoerende macht als actor van strafrechtelijk beleid .................................................... 15
Een (al te) ambitieus daderbeleid met menselijk gelaat (1945-80) .......................................... 16
Alles wordt beter, voor iedereen! .............................................................................................. 16
Een doctrine met optimistisch daderbeleid: nieuw sociaal verweer .................................... 17
Beleidsrealisaties........................................................................................................................... 17
Contestatie en beleid zonder aangepaste structuren of middelen ..................................... 18
De weg naar Octopus ........................................................................................................................ 19
Harde hand zonder kader (1960-1980) ......................................................................................... 19
De loden jaren en het Pinksterplan (1980-1990) .......................................................................... 20
Neo-liberaal beleid en terreur in België .................................................................................... 20
Het rapport van de Bendecommissie ....................................................................................... 21
Het Pinksterplan ............................................................................................................................ 21
Intenties en aanzetten tot verandering (1990-1996) ................................................................... 22
Binnenlandse Zaken slaat de hand aan de ploeg (1990-1992) ............................................. 22
Meerjarenplan voor justitie, zonder sense of urgency (1992-1993) ....................................... 22
De Parlementaire Commissie Mensenhandel (1993-1994) ..................................................... 23
De Dienst voor het Strafrechtelijk Beleid (1994)........................................................................ 23
1
, Regeerakkoord Dehaene II (1995) ............................................................................................ 23
Oriëntatienota justitie en consensusnota politie (1996) .......................................................... 24
Consensus dat het nu echt anders moet (1996-1998 ................................................................. 24
Parlementaire onderzoekscommissies, Marc Dutroux en witte mars (1996) ........................ 24
De Minister van Justitie wordt bij wet verantwoordelijk voor strafrechtelijk beleid (1997) .. 24
Het (eerste) verslag van de commissie Dutroux (1997) ........................................................... 24
De consensus ebt weg. Politiehervorming alleen federaal niveau? (1997) ......................... 25
Conclusies bendecommissie II en aanvullend verslag commissie Dutroux (1997-1998) ..... 25
Nieuwe kaders voor een integraal en geïntegreerd beleid .......................................................... 26
Aanpassingen aan de wet Lejeune en een “kleine Franchimont” ....................................... 26
De ontsnapping van Marc Dutroux ........................................................................................... 26
Octopusakkoord over hervormingen bij politie en justitie ...................................................... 27
Een geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus ................................................. 27
Een Hoge Raad voor de Justitie................................................................................................. 27
Federaal parket, verticale en horizontale integratie en mandaatsysteem ......................... 28
De gerechtelijke pijler na Octopus ............................................................................................ 29
Het Veiligheids- en Detentieplan ............................................................................................... 29
Kadernota integrale veiligheid, Themis en gedetineerdenrechten ...................................... 30
De Regeringen Leterme en Van Rompuy ................................................................................ 31
De Regering Di Rupo ................................................................................................................... 31
Ambities voor justitie en uitdagingen voor veiligheid ..................................................................... 33
Regeringen Michel, Wilmès, Jambon en Decroo ........................................................................ 33
Beleidsintenties justitie en veiligheid Michel (2014) ..................................................................... 33
Kadernota integrale veiligheid 2016 ............................................................................................. 34
Nationaal veiligheidsplan 2016-2019 ............................................................................................. 34
Parlementaire commissie aanslagen 2016 ................................................................................... 35
Kanaalplan, Stroomplan, Ariec en Euriec .................................................................................... 35
Justitiebeleid..................................................................................................................................... 36
Een Vlaams minister van Justitie en Handhaving ........................................................................ 36
COVID-19 .......................................................................................................................................... 37
Regeerakkoord Decroo – Justitie en Veiligheid........................................................................... 37
Justitiebeleid..................................................................................................................................... 38
Beleid Binnenlandse Zaken ............................................................................................................ 39
Nationale veiligheidsstrategie, Veiligheidsplan en Kadernota .................................................. 40
De Belgische geïntegreerde politie – een zinkend schip? ............................................................. 41
Voorgeschiedenis ............................................................................................................................ 41
Politiehervorming: einde verhaal? ................................................................................................ 41
2
, Waarom veranderingen, inclusief schaalvergroting? ................................................................ 42
Schaalvergrotingsonderzoek: bevindingen ................................................................................. 43
Burgemeesters .............................................................................................................................. 43
Politie ............................................................................................................................................. 44
Conclusie: an inconvenienth truth ................................................................................................ 44
Bestuurlijke handhaving ..................................................................................................................... 46
Historiek en achtergrond ................................................................................................................ 46
Bestuurlijke handhaving sinds jaar en dag ............................................................................... 46
Gewapend bestuur; van Amerika via Nederland naar… ....................................................... 46
…België ......................................................................................................................................... 47
. …en Vlaanderen ....................................................................................................................... 48
Bestuurlijke handhaving en gewapend bestuur .......................................................................... 49
Schakel in het veiligheidsbeleid ................................................................................................. 49
Onderlinge verhouding BH – GB ................................................................................................ 49
Op verschillende niveaus ............................................................................................................ 50
Randvoorwaarden ...................................................................................................................... 50
Huidige wettelijke contouren ......................................................................................................... 50
Politieverordeningen en reglementen ...................................................................................... 50
Administratieve sancties en maatregelen ................................................................................ 51
(eigen) Informatiebronnen ......................................................................................................... 52
Informatie van gerechtelijke politie ........................................................................................... 52
Medewerking van het Openbaar Ministerie (en OR).............................................................. 53
(Goede) praktijken .......................................................................................................................... 54
Bottom-up ..................................................................................................................................... 54
Radicalisme en terrorisme ........................................................................................................... 54
Geïntegreerde samenwerking ................................................................................................... 54
Obstakels .......................................................................................................................................... 55
Fundamentele kenmerken van het strafonderzoek ................................................................ 55
Gegevensbescherming .............................................................................................................. 55
Oplossingen ...................................................................................................................................... 55
Uitvoerende besluiten ................................................................................................................. 55
Nederlandse BIBOB-Wet kopiëren? ........................................................................................... 56
Nieuwe kaders ................................................................................................................................. 56
Federaal ........................................................................................................................................ 56
Vlaams........................................................................................................................................... 60
internering ............................................................................................................................................ 61
Internering? ...................................................................................................................................... 61
3
, Achtergrond – historiek ................................................................................................................... 61
Internering is geen gedwongen opname .................................................................................... 62
Interneringen .................................................................................................................................... 63
Geïnterneerde personen ................................................................................................................ 63
Strafprocedure – algemeen ........................................................................................................... 63
opsporing en onderzoek................................................................................................................. 64
Vervolging – doorverwijzing ........................................................................................................... 65
Berechting ........................................................................................................................................ 65
Strafuitvoering – uitvoering internering ......................................................................................... 65
Internering en basisrechten ............................................................................................................ 65
Internering en mensenrechten ...................................................................................................... 66
lokaal veiligheidsbeleid – gastcollege ............................................................................................. 69
Inleiding – Wie is de VVSG? ............................................................................................................ 69
Dienst Veiligheid ........................................................................................................................... 70
De burgemeester als gezagshandhaver ...................................................................................... 71
De burgemeester als regisseur van een lokaal integraal en geïntegreerd veiligheidsbeleid 74
Lokale besturen en GAS ................................................................................................................. 77
Inbreuken ...................................................................................................................................... 77
Meest voorkomende vormen van overlast .............................................................................. 77
Mogelijke sancties ........................................................................................................................ 77
Intergemeentelijke samenwerking & GAS ................................................................................ 78
Lokale besturen en radicalisering (LIVC) ...................................................................................... 79
Hoe lokaal radicalisering aanpakken? ..................................................................................... 79
Lokale besturen en bestuurlijke handhaving ............................................................................... 81
Historiek – New-York .................................................................................................................... 81
Historiek - Nederland ................................................................................................................... 81
Historiek – België ........................................................................................................................... 82
Historiek – Rol lokale besturen ................................................................................................... 84
Wetgevend proces ...................................................................................................................... 85
Uitdagingen lokaal veiligheidsbeleid ............................................................................................ 85
Strafbeleid en (korte) gevangenisstraffen ....................................................................................... 86
Strafbeleid in regeerakkoord ......................................................................................................... 86
Hervorming strafrecht...................................................................................................................... 86
Alle straffen uitgevoerd .................................................................................................................. 86
Recidive voorkomen – ernstig gevaar strafeinde ....................................................................... 87
Aangepaste capaciteit .................................................................................................................. 87
Overbevolking - de feiten: crime drop ..................................................................................... 88
4
, Overbevolking - de feiten: stijgende cijfers .............................................................................. 88
Overbevolking - de feiten: capaciteit ...................................................................................... 88
Opsluitingsgraad: vergelijkend ................................................................................................... 89
Capaciteitsprobleem: te veel of te weinig? ............................................................................ 89
Capaciteitsprobleem: wat is genoeg? ..................................................................................... 89
Capaciteitsprobleem: oorzaken ................................................................................................ 90
Kleinschalige detentieprojecten ................................................................................................... 91
5
, OPZET EN INLEIDING
Doelstellingen:
- Gespecialiseerde cursus die verder bouwt op kennis, opgedaan in een aantal
opleidingsonderdelen (straf(proces)recht, criminologie van de strafrechtsbedeling,
politionele en gerechtelijke organisatie,…).
- Inzicht verwerven in het wezen, de mogelijkheden en beperktheden van het
strafrechtelijk beleid, zowel gerelateerd aan de politieke en sociaal-economische
context, als bekeken vanuit de componenten van de strafrechtsbedeling en dit
vanuit een historisch en conceptueel perspectief.
- Inzicht verwerven in de evolutie van het strafrechtelijk beleid in België: conceptueel,
organisatorisch, met bijzondere aandacht voor de componenten, de rol van de
actoren binnen de diverse componenten en de kritische succesfactoren.
- Bijbrengen van een kritisch referentiekader aan de hand van concrete maatregelen
van strafrechtelijk beleid.
OPLEIDINGSONDERDEEL EN WETENSCHAPSDISCIPLINE
Strafrechtelijk beleid vertoont linken met criminologie, straf(proces)recht, sociologie,
geschiedenis, politieke wetenschappen – autonomie?
Tot de jaren 1980 zeer weinig expliciete aandacht van beleid voor handhaving strafrecht en
andere reactie op criminaliteit: “De regering zal waken over de bescherming van onze
medeburgers tegen de opflakkering van het geweld en de terreur.”
Kritieken van Fijnaut (1982) en doctoraat De Ruyver (1985) over strafrechtelijke politiek.
Vanaf de jaren 1990 wel aandacht strafrechtelijk beleid en ook expliciet in de programma’s
van de opleidingen criminologie en recht – Heirbaut: Waarom geen “burgerrechtelijk
beleid”?
SB in de Vlaamse criminologiecontext bestaat vanaf jaren 90. criminologie bestaat zelf vanaf
de jaren 30.
• SB hoort binnen verschillende vakken thuis
• Heel actueel thema: veiligheid, beleid, regeerakkoord, …
o Vorige regeerakkoorden tot de jaren 90 waren bijna niet bezig met
strafrechtelijk beleid
Jaren 80: kritiek op de weinige aandacht voor strafrechtelijk beleid, want eigenlijk worden er
altijd keuzes gemaakt. Tot hier toe werd er niet over gepraat (over SB), het gebeurde
gewoon.
SB is er dus altijd al geweest, want er worden altijd keuzes gemaakt, maar om hier expliciet
over te reflecteren is iets wat van veel recentere data is.
EEN DEFINITIE
De studie van keuzes en gedragslijnen die betrekking hebben op de handhaving van de
strafwet en andere reacties op criminaliteit.
Zonder discretionaire ruimte geen beleid:
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ninemertens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.32. You're not tied to anything after your purchase.
