TENDENZEN IN HISTORIOGRAFIE - SAMENVATTING + LESNOTITIES
2 views 0 purchase
Course
Tendenzen in de historiografie
Institution
Universiteit Gent (UGent)
Dit document bevat een samenvatting van de lessen van het vak Tendenzen in historiografie. Tijdens de lessen is er bij deze samenvatting geschreven en dit is het resultaat.
LES 1 - INLEIDING: HISTORIOGRAFIE EN SCHRIFTCULTUUR............................................................................. 5
EEN BREED THEMA.......................................................................................................................................... 5
DE CONCEPTUELE AFBAKENING.......................................................................................................................6
DE CRITERIA VOOR EEN COMPARATIEVE ANALYSE VAN HISTORIOGRAFISCHE TRADITIES...............................7
DE OUDSTE HISTORIOGRAFISCHE TRADITIES IN HET WESTEN VAN DE EURAZIATISCHE WERELD................... 7
DE EGYPTISCHE HISTORIOGRAFIE.................................................................................................................... 7
DE MESOPOTAMISCHE HISTORIOGRAFIE......................................................................................................... 8
DE JOODS-HEBREEUWSE TRADITIE.................................................................................................................. 9
BESLUIT............................................................................................................................................................ 9
LES 2 - HISTORIOGRAFIE IN WEST-EUROPA: DE ANTIEE EN MIDDELEEUWSE HISTORIGRAFIE...........................9
INLEIDING:....................................................................................................................................................... 9
DE OUD-GRIEKSE HISTORIOGRAFIE ALS BREEKPUNT.....................................................................................10
De intellectuele revolutie in de wereld van de Griekse stadstaten:........................................................10
Een nieuw soort geschiedenis.................................................................................................................10
ROME - DE HERSTELDE DOMINANTIE VAN SUBJECTIEVE HISTORIOGRAFIE.................................................. 11
Graeco-Romeinse geschiedschrijving..................................................................................................... 11
De ijkpunten van de Romeinse traditie...................................................................................................12
HISTORIOGRAFIE NA ROME........................................................................................................................... 12
Continuïteit en vernieuwing................................................................................................................... 12
DE HISTORIOGRAFIE VAN MIDDELEEUWS WEST-EUROPA............................................................................. 13
De vroege middeleeuwen.......................................................................................................................13
De hoge en late middeleeuwen.............................................................................................................. 13
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 14
LES 3 - HISTORIOGRAFIE CENTRAAL-EURAZIË: TRADITIES ISLAMWERELD EN INDIASE SCHIEREILAND........... 14
INLEIDING:..................................................................................................................................................... 14
Historiografie in de Mesopotamische wereld na de opkomst van Rome............................................... 14
HISTORIOGRAFIE IN DE ISLAMWERELD..........................................................................................................14
De ijkpunten............................................................................................................................................14
DE WORDINGSFASE - 7e-9e E.CE....................................................................................................................15
Een uitzonderlijke ontwikkeling: kritische heilsgeschiedenis..................................................................15
DE “KLASSIEKE FASE” - CA. 10e-14e E.CE....................................................................................................... 16
Geschiedschrijving als autonome intellectuele discipline.......................................................................16
DE “VROEGMODERNE” FASE - CA. 15e-18e E.CE........................................................................................... 16
De drie grote “Gunpowder Empires” - 14e-18e E.CE.............................................................................. 16
Utilitaire staatshistoriografie in het Ottomaanse en Safavidische Rijk................................................... 17
INDIASE HISTORIOGRAFIE VOOR DE ISLAM................................................................................................... 17
Een historiografisch probleem: tijd en “geschiedenis” in het “Antieke” India........................................ 17
INDIASE HISTORIOGRAFIE NA DE KOMST VAN DE ISLAM.............................................................................. 18
De ontplooiing van Moslimrijken op het Indiase continent (13e-18e E.CE)............................................18
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 18
LES 4 - HISTORIOGRAFIE IN OOST-EURAZIË: DE CHINESE, KOREAANSE EN JAPANSE TRADITIES.......................19
INLEIDING:..................................................................................................................................................... 19
Historiografie in de pre-moderne Oost-Aziatische wereld......................................................................19
1
, CHINESE HISTORIOGRAFIE EN STAATSVORMING:.......................................................................................... 19
De ijkpunten van een sterk functionalistische historiografie..................................................................19
EEN VOGELVLUCHTGESCHIEDENIS VAN HET “MIDDENRIJK”:........................................................................ 19
Een “dynastieke” visie op het Chinese verleden en heden..................................................................... 19
HET ONTSTAAN VAN DE CHINESE STAATSHISTORIOGRAFIE:.......................................................................... 20
De ontwikkeling van “shi”: van waarzeggerij tot “geschiedenis”............................................................20
De ontwikkeling van de Confucianistische doctrine............................................................................... 21
Historiografie als praktische implementatie van de Confucianistische doctrine.................................... 22
DE VORM VAN DE KLASSIEKE CHINESE HISTORIOGRAFIE.............................................................................. 22
Het ontstaan van twee basisgenres........................................................................................................ 22
DE VERDERE ONTWIKKELING VAN DE CHINESE HISTORIOGRAFIE................................................................. 23
Een algemeen overzicht..........................................................................................................................23
De bestendiging van de Confucianistische traditie................................................................................. 23
De historiografische crisis onder de Yuan en de vroege Ming................................................................ 24
Een “humanistische revolutie” onder de late Ming en vroege Qing.......................................................24
DE KOREAANSE HISTORIOGRAFIE.................................................................................................................. 25
Een schiereiland in de schaduw van het Chinese rijk..............................................................................25
DE JAPANSE HISTORIOGRAFIE........................................................................................................................ 25
De creatieve omgang met het Chinese cultuurpakket............................................................................ 25
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 26
LES 5 - PRE-MODERNE WESTERSE HISTORIOGRAFIE: VAN RENAISSANCE TOT VERLICHTING...........................26
EEN HISTORIOGRAFISCHE INHAALSLAG.........................................................................................................26
De vroegmoderne periode als breuk in de Westerse historiografie....................................................... 26
DE RENAISSANCE IN DE HISTORIOGRAFIE......................................................................................................27
De “Renaissance” als een gradueel proces in de “middeleeuwen” en “nieuwe tijd”.............................27
DE INTRODUCTIE VAN DE BOEKDRUKKUNST IN VROEGMODERN EUROPA: “KENNISECONOMIE”?.............. 27
De dalende prijs van het boek................................................................................................................ 27
De explosie van de boekproductie..........................................................................................................27
EEN HISTORIOGRAFISCHE REVOLUTIE............................................................................................................28
De vier sleutelelementen van de Renaissancehistoriografie.................................................................. 28
EEN NIEUWE TIJDSBELEVING: EEN BREUKLIJN TUSSEN HEDEN EN VERLEDEN (1)........................................ 28
De geboorte van het “anachronisme”.................................................................................................... 28
EEN VERNIEUWDE CONCEPTUELE BASIS (2).................................................................................................. 28
Een nieuwe soort geschiedenis...............................................................................................................28
EEN NIET-FUNCTIONELE VISIE OP HET VERLEDEN (3).................................................................................... 29
Een uitzonderlijke ontwikkeling.............................................................................................................. 29
DE INTENSIVERING VAN DE FUNCTIONALISTISCHE OMGANG MET HET VERLEDEN (4)................................ 29
Het toenemende gebruik van geschiedenis als wapen...........................................................................29
DE VERLICHTINGSHISTORIOGRAFIE VAN DE ACHTTIENDE EEUW.................................................................. 30
De institutionele context........................................................................................................................ 30
EEN NIEUW GESCHIEDFILOSOFISCHE PARADIGMA (!: EXAMEN)................................................................... 30
Moderniseringsdenken: de ijkpunten.....................................................................................................30
Uiteenlopende trajecten.........................................................................................................................31
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 31
LES 6 - HET ONTSTAAN VAN DE “MODERNE” WESTERSE HISTORIOGRAFIE IN DE 19E EEUW.......................... 32
2
, DE PARADOX VAN DE 19E EEUW....................................................................................................................32
Een cruciaal breukpunt in de Westerse historiografie............................................................................ 32
EEN BABYLONISCHE SPRAAKVERWARRING....................................................................................................32
Drie historiografische paradigma’s......................................................................................................... 32
DE ALGEMENE ONTSTAANSCONTEXT VAN HET HISTORICISME..................................................................... 33
De “natie” en de staat als nieuwe ijkpunten...........................................................................................33
DE EERSTE IMPACT OP DE HISTORIOGRAFIE.................................................................................................. 33
De Romantiek in de historiografie.......................................................................................................... 33
DE GEBOORTE VAN “HISTORISMUS”..............................................................................................................34
De specifieke ontstaanscontext.............................................................................................................. 34
Een selectieve combinatie van Romantiek en Verlichting.......................................................................35
DE INSTITUTIONELE GRONDSLAGEN..............................................................................................................35
De professionalisering van de Westerse historiografie...........................................................................35
DE THEORETISCHE GRONDSLAGEN................................................................................................................36
De geboorte van het objectiviteitsideaal van de “geschiedwetenschapper”......................................... 36
DE VERSPREIDING EN TRANSFORMATIE VAN HET HISTORICISME IN DE 19E EEUW...................................... 36
Een historisch misverstand: het ontstaan van een “positivistisch” icoon............................................... 36
Omzien in verwondering.........................................................................................................................37
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 37
LES 7 - DE VORMING VAN DE HISTORISCHE “SOCIAL SCIENCES” TOT CA. 1980: DE DUITSE TRADITIE..............38
DE IJKPUNTEN EN AMBITIES VAN DE MODERNE WESTERSE HISTORIOGRAFIE............................................. 38
De crisis van het “historicisme”.............................................................................................................. 38
DE POLITIEKE CONTEXT..................................................................................................................................38
Een vogelvluchtgeschiedenis.................................................................................................................. 38
HET DUITSE HISTORICISME NA RANKE...........................................................................................................39
De “mainstream”-historiografie van het Duitse Keizerrijk (1871-1918)................................................. 39
Een belangrijk zijspoor - De geboorte van academische cultuurgeschiedenis........................................39
Een bekende redeneertrant: vrouwelijke helden en stedelijke dystopia sinds 2008.............................. 40
Theoretische reflectie............................................................................................................................. 40
DE EERSTE AANVAL OP HET HISTORICISME - DE EERSTE METHODENSTREIT.................................................40
De “Methodenstreit”.............................................................................................................................. 40
DE TWEEDE AANVAL OP HISTORICISME - DE TWEEDE METHODENSTREIT....................................................41
De uitbouw van een middenpositie in de “Methodenstreit”................................................................. 41
De tanende internationale impact van Duitstalige onderzoekers vanaf WOI......................................... 42
DE NAOORLOGSE DUITSE HISTORIOGRAFIE...................................................................................................42
De herdefinitie van historiografie als een “sociale wetenschap”............................................................42
Een uniek traject in de Europese geschiedenis?..................................................................................... 43
De ijkpunten van de naoorlogse “Historische Sozialwissenschaft”........................................................ 43
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 44
LES 8 - DE VORMING VAN DE HISTORISCHE ‘SOCIAL SCIENCES’ TOT CA. 1980: FRANSE EDITIE........................44
DE IJKPUNTEN EN AMBITIES VAN DE MODERNE WESTERSE HISTORIOGRAFIE............................................. 44
De crisis van het ‘historicisme’................................................................................................................44
DE RECEPTIE VAN HET HISTORICISME IN FRANKRIJK IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 19E EEUW................... 44
De vorming van een andere historiografische traditie............................................................................44
DE POLITIEKE CONTEXT..................................................................................................................................44
3
, Een vogelvluchtgeschiedenis.................................................................................................................. 44
DE RECEPTIE VAN HET HISTORICISME IN FRANKRIJK IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 19E EEUW................... 45
De vorming van een andere historiografische traditie............................................................................45
DE VERWETENSCHAPPELIJKING VAN DE HISTORIOGRAFIE IN DE BELLE EPOQUE......................................... 45
De andere uitkomst van de Methodenstreit in Frankrijk........................................................................ 45
DE FRANSE HISTORIOGRAFISCHE REVOLUTIE................................................................................................ 46
Drie generaties, één school - Drie generaties binnen één groep van verniewers...................................46
DE EERSTE GENERATIE................................................................................................................................... 47
De beginfase (het Interbellum)............................................................................................................... 47
De grondleggers en hun grondwerken....................................................................................................47
De ijkpunten van de nieuwe historiografische benadering.................................................................... 47
INSTITUTIONALISERING EN DOMINANTIE NA WOII.......................................................................................48
Wereldoorlog II als katalysator............................................................................................................... 48
DE TWEEDE GENERATIE................................................................................................................................. 48
De naoorlogse jaren van de Annales-traditie..........................................................................................48
De ijkpunten van de naoorlogse jaren van de Annales-traditie..............................................................49
DE BREUK MET DE LINEAIRE TIJDSBELEVING IN DE WESTERSE HISTORIOGRAFIE......................................... 49
Een historiografisch equivalent van de relativiteitstheorie van Einstein-Planck.....................................49
DE VRUCHTEN VAN EEN CONCEPTUELE CRISIS: DE OPBLOEI VAN DE NOUVELLE HISTOIRE..........................50
De ‘derde generatie’ van de Annales-traditie (late 20e eeuw)............................................................... 50
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 50
LES 9 - VORMING VAN HISTORISCHE “SOCIAL SCIENCES” TOT CA. 1980: ANGELSAKSISCHE TRADITIE............. 50
DE IJKPUNTEN EN AMBITIES VAN DE MODERNE WESTERSE HISTORIOGRAFIE............................................. 50
De crisis van het ‘historicisme’................................................................................................................50
De groeiende dominantie van Engels als wetenschapstaal in de 20e eeuw........................................... 51
DE VORMING VAN DE MODERNE AMERIKAANSE HISTORIOGRAFIE..............................................................51
De selectieve omgang met het Duitse historicisme................................................................................51
DE GOLFBEWEGINGEN IN DE 20-EEUWSE AMERIKAANSE HISTORIOGRAFIE.................................................52
De differentiatie van de invalshoeken tot Wereldoorlog II..................................................................... 52
Een “Frontier Society”............................................................................................................................ 53
De differentiatie van de invalshoeken na Wereldoorlog II......................................................................53
HET NAOORLOGSE PLEIDOOI VOOR “SOCIAL SCIENCE HISTORY”..................................................................53
De opkomst en crisis van “cliometrics”/”econometrics”........................................................................ 53
Een “crosscheck” van treinverkeer als variabele in economische ontwikkeling..................................... 54
Latere iteraties met “Cliodynamics” (2008): “History as big as data” en reacties tegen historische
overspecialisatie en beperkte focus........................................................................................................54
DE VORMING VAN DE MODERNE BRISTE HISTORIOGRAFISCHE TRADITIE.....................................................54
De selectieve omgang met het Duitse historicisme................................................................................54
Britse geschiedenis als een empirische crosscheck van de theoretische claims van Duits historicisme 55
DE NAOORLOGSE OPBLOEI VAN DE “MARXISTISCHE” HISTORIOGRAFIE....................................................... 55
De opbloei van een subversieve minderheidsbeweging.........................................................................55
De eschatologische visie van Marx als atypische Verlichtingshistoricus.................................................56
Een theoretisch gefundeerde en ambitieuze historiografie....................................................................56
BESLUIT.......................................................................................................................................................... 57
LES 10 - POSTMODERNE HISTORIOGRAFIE IN DE LATE 20E EN VROEGE 21E EEUW (1)....................................57
LAPTERMEN VOOR EEN AGGREGAAT VAN TRENDS: “LINGUISTIC TURN”/”CULTURAL TURN”...................... 57
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elisaderop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.87. You're not tied to anything after your purchase.
