2024-2025 Embryologie
Ontwikkeling, voortplan1ng en
verloskunde
Emma Degroote
3DE BACH GENEESKUNDE
,Inhoudsopgave
De ontwikkeling van genitaal stelsel................................................................................................................ 2
Indifferente stadia .............................................................................................................................................. 2
De normale ontwikkeling bij een XY-individu ...................................................................................................... 3
De tes1s ......................................................................................................................................................... 3
De genitale duc1 ............................................................................................................................................ 3
Descensus tes1s ............................................................................................................................................. 3
Genitale klieren.............................................................................................................................................. 4
Vermannelijking van de uitwendige geslachtsorganen.................................................................................. 4
Pathologie: ......................................................................................................................................................... 4
De geslachtsontwikkeling bij een XX individu ..................................................................................................... 5
Het ovarium ................................................................................................................................................... 5
De genitale duc1 ............................................................................................................................................ 6
Descensus ovarii ............................................................................................................................................ 6
Uitwendige genitaliën .................................................................................................................................... 6
Pathologie: ......................................................................................................................................................... 7
Aandoeningen v/d geslachtsontwikkeling ....................................................................................................... 7
Disorders/differences of seks development ........................................................................................................ 7
Het fenotypische geslacht.............................................................................................................................. 7
Hoe ontstaan DSD? ........................................................................................................................................ 8
Geslachtschromosomaal DSD ................................................................................................................... 8
Turner syndroom: 45,X ......................................................................................................................... 8
Klinefelter syndroom: 47,XXY ............................................................................................................... 8
Geslachtschromosomaal mozaïcisme .................................................................................................. 8
Gonadale DSD ........................................................................................................................................... 9
46,XY gonadale dysgenesie .................................................................................................................. 9
46,XX gonadale dysgenesie .................................................................................................................. 9
Fenotypische DSD ..................................................................................................................................... 9
46,XY verminderde hormoon synthese of werking .............................................................................. 9
46,XX uitwendige virilisa1e door te veel androgenen ........................................................................ 10
Congenitale afwijkingen van Müllerse structuren .................................................................................. 10
DSD en risico op kiemcel kanker .................................................................................................................. 10
Samengevat: ................................................................................................................................................ 11
A7eeldingen ................................................................................................................................................ 12
1
, De ontwikkeling van genitaal stelsel
Ontwikkeling van kiemcellen:
1. 2de week: stamcellen epiblast --> dooierzak -✨->
pluripotente oergonocyten1
2. 3-4de week: latero-laterale kromming
ñ Dooierzak --> deel darmwand
ñ MigraAe oergonocyten naar gonadale
plooien
3. 6de week: oergonocyten in gonadale plooien
Indifferente stadia
Ontwikkeling van indifferente gonade2:
1. 4-5de week: adrenogonadaal primordium = proliferaAe coelomische
epitheel en mesenchym
ñ Mediaal mesonefron: adrenogonadaal primordium
ñ In mesonefron: kanaal van Wolff (mesonephric duct)
ñ Lateraal mesonefron: buis van Müller (mesoderm)
2. Splitsing adrenogonadaal primordium:
ñ Mediaal: primiAeve bijnier
ñ Lateraal: primiAeve gonade
de
3. 5-6 week: aankomst oergonocyten + omringd door mulApotente progenitor cellen
ñ -✨-> early supporAng gonadal cells (ESGC)
4. BipotenAële gonade: idenAek bij XY en XX
ñ Week 7: differenAaAe
Ontwikkeling dus in nauw contact met nier en bijnier (urogenitale plaat)
- WT1: ontwikkeling nier en gonade
- NR5A1: ontwikkeling bijnier en gonade
Gecombineerde pathologie in geval van mutaAe!
Onderdelen van indifferente fase van uitwendig geslachtsorgaan
- Tuberculum genitale = ventraal versmelten 2 cloacale plooien ! pathologie !
- Septum urorectale: membrana cloacalis opsplitsen
ñ Ventraal: membrana urogenitalis
ñ Mediaal: perineum
ñ Dorsaal: membrana analis
- Labioscrotale wallen: verdikking lateraal urethrale
plooien
1
Zie a\eelding 1
2
Zie a\eelding 2
2
,De normale ontwikkeling bij een XY-individu SRY
De tes&s
1. 6de week: ESGC expressie van SRY-gen op Y chromosoom --> SOX9 acAvaAe Man
- ProliferaAe en differenAaAe ESGC --> primi,eve sertoli cellen Vrouw
- Cascade: oppressie vrouwen en sAmulaAe mannen
2. SRY-SOX9 signaal ↑: omgevende cellen + rekruteren mesoderm cellen --> sertoli cellen
- Sertoli cellen --> tubuli seminifri
- Tunica albuginea: rond tubuli seminifri
3. 9de week: 3 celtypes in de tesAs Tes$s
- Oergonocyten (epiblast): kiemcellen
- Mesodermale cellen: sertoli en leydig cellen
ñ SRY-SOX9 --> Sertoli cellen: in tubuli seminifri
˃ Voeden kiemcellen
˃ ProducAe anA-Müller hormoon (AMH)
ñ AMH --> Leydig cellen: tussen tubuli seminifri
˃ Testosteron en INSL-3
- Cellen uit mesonefron: endotheel cellen, PMC, adulte leydig cellen
ñ PMC = peritubulaire myoide cellen: NOODZAKELIJK tesAs (niet ovarium)
Noodzakelijk voor mannelijke ontwikkeling: AMH, T, INSL-3, PMT, coelomische bloedvaten
- Bloedvaten = cruciaal voor comparAmentering!
De genitale duc&
ConnecAe tussen vorming sperma en afvoer naar buiten:
- TesAs – mesonefron: rete tesAs
- Rete tesAs – kanaal van Wolff: tubuli efferentes
- Tubuli efferentes – buitenwereld: Testosteron -✨-> kanaal van Wolff
ñ Epididymis, ductus deferens, vesiculae seminales
Embryonale resten3
- Appendix epididymis: degeneraAe mesonefros craniaal tesAs
- Paradidymis: degeneraAe tubuli efferentes caudaal tesAs
- Appendix tesAs: regressie kanaal van Müller door AMH
- Utriculus: versmelAng KvM + sinus urogenitalis
Descensus tes&s
RelaAeve posiAeverandering door groei buikwand ≠ ACTIEF!!
1. 8-15de week: transabdominale fase o.i.v. INSL-3, T en AMH
- Gubernaculum leidt tesAs naar anulus inguinalis profundus
- a/v tesAcularis, zenuwen, lymfevaten, ductus deferens mee
2. 25-35ste week: inguino-scrotale fase o.i.v. sAmulaAe n.
genitofemoralis
- Door canalis inguinalis + peritoneale plooi = tunica vaginalis
- Ontstaan processus vaginalis ! pathologie !
3
Zie a\eelding 3
3
,Genitale klieren
Einde 3de zwangerschapsmaand: LC --> testosteron -- 5 𝛼-reductase --> DHT 💪 ! pathologie !
- Prostaat: blaas – urethra
ñ Urethrale cellen (endoderm) -✨-> kiemcellen
ñ Mesodermale cellen -✨-> gladde spiercellen en steuncellen
- Vesiculae seminales: ductus deferens – prostaat
ñ Epitheelcellen kanaal van wolf (mesoderm)
- Klieren van Cowper: pars spongiosum urethrae
ñ Urethrale cellen (endoderm) -✨-> kiemcellen
ñ Mesodermale cellen -✨-> gladde spiercellen en steuncellen
Vermannelijking van de uitwendige geslachtsorganen
9de – 12de week: DHT
1. Tuberculum genitale groeit --> fallus + epitheliaal aanhangsel
2. Urethrale plooi naar voor getrokken --> urethrale plaat
- Groeve met endotheel
3. Sluiten urethrale plaat --> pars spongiosum urethra ! pathologie !
- NIET TOT AAN DE GLANS
4. Ectoderm epitheliale aanhangsel invagineert --> fossa naviculare ! PT !
- Distale urethra
5. Labioscrotale wallen sluiten --> scrotum met raphe scroA
Pathologie:
1. Cryptorchie
= Niet ingedaalde tesAs; abdominaal, inguinaal, hoog-scrotaal (1/100)
- Gevolg: te hoge temperatuur => verstoorde rijping, apoptose
- Geen spontane indaling > 3 maanden --> orchidopexie
ñ Riskante operaAe: korte vaat-zenuwbundel
ñ 2 Ajdige operaAe: collaterale vorming
2. Congenitale hernia inguinalis
= uipreden van buikinhoud langsheen een breukpoort in een door
pariëtaal peritoneum gevormde en door oppervlakkige lagen van de
buikwand bedekte breukzak
- Gevaar: darmlis afdalen in lieskanaal --> inklemming
3. Hydrocoele tesAs
= onvolledig sluiten processus vaginalis
- Gevolg: opstapeling peritoneaal vocht in tunica vaginalis
- HK indien geen spontante oplossing
4. Aandoening van de geslachtsontwikkeling
Afwijkingen in 5 𝛼-reductase --> abnormaal fenotype uitwendige geslachtsorganen 🙋
4
, 5. Hypospadias
= uitmonding ureter op ectopische plaats (1/200)
- Oorzaak: onvolledig sluiten urethrale plooien
ñ Te korte pars spongiosum
- Mogelijk op elke plaats van urethrale groeve
6. Ambigu genitaal
= gestoorde aanleg genitale structuren door tesAculaire dysgenesie
- Micropenis, niet gefuseerde LS wallen
- Perineale hypospadie, abdominale gonaden
7. Micropenis (geïsoleerd)
= geen LH sAmulaAe van Leydigcellen door hypofyse
- Normale aanleg peniele structuren
- Geen peniele groei vanaf 2de trimester
8. Epispadias
= tuberculum genitale in midden van cloacale
membraan
- Soms combinaAe met extrophia vesicae
ñ MigraAestoornis mesenchymcellen
ñ Onvolledige ontwikkeling buikwand
boven blaas
De geslachtsontwikkeling bij een XX individu
Het ovarium
1. 6de week: geen SRY-gen in ESGC --> geen downregulaAe pro-ovariële pathways4
2. 8ste week: vrouwelijke ESGC (SRY- en FOXL2+) -✨-> pre-granulosa I-cellen
- Schuiven progressief naar medulla op
3. 10de week: kiemcellen omgeven door ESGC organiseren in ovigerous cords
- Coelomisch epitheel -✨-> pre-granulosa II-cellen --> in mesenchym
ñ Rond kiemcellen: cords --> individuele kiemcellen
- Mesonefron producAe meoise-inducerend reAnoïnezuur
ñ TesAs: CYP26b1 breekt reAnoïnezuur af --> geen meoise
ñ Granulosa cellen geen CYP26b1 --> KC starten meiose I
- MeioAsche kiemcellen + pre-granulosa II-cellen --> medulla
4. 17de week: pre-granulosa II-cellen expressie genen --> sAmulaAe
follikelvorming
- KC omsloten door granulosacellen in primordiale follikel
5. Na geboorte: follikels rijpen verder uit
- Primaire, secundaire, antrale follikels met granulosa en theca laag rond eicel
- Stromale component ↑
# eicellen maximaal bij 20ste week --> systemaAsch verlies --> 400 000 follikels puberteit
4
Zie a\eelding 4
5
, Wand ovarium: gemodificeerd visceraal peritoneum + tunica albuginea
- Tunica veel minder sterk!!
- Eiersprong: openscheuren peritoneum + tunica albuginea
ñ In buikholte --> opgevangen door eileider
Foetaal ovarium produceert geen (!) hormonen
- T en AMH producAe --> mannelijk fenotype
- Androgeen-producerende theca cellen pas postnataal acAef
De genitale duc&
Ontwikkeling van genitale ducA: afwezigheid testosteron --> KvW regresseert 5
1. 5de-6de week: proliferaAe en invaginaAe coelomisch epitheel --> kanaal van Müller
- InvaginaAes -✨-> osAa van tuba en uterina
2. 7de week: KvM van coeloomholte (👒) tot urogenitale sinus (🩴)
- Lateraal --> mediaal: kruist KvW ventraal
3. 8ste week: geen AMH --> Müllerse structuren ontwikkelen ! pathologie !
- Mediaan: KvM versmelten -✨-> uterovaginaal kanaal ! pathologie !
ñ Voorloper corpus en cervix uteri
ñ Septum verdwijnt tussen kanalen ! pathologie !
de
4. 11 week: verdikking sinus urogenitalis naar tuberkel van Müller --> bulbi sinovaginales
- Bulbi sinovaginales langer --> vaginale plaat --> gekanaliseerd
ñ NIET thv sinus -✨-> hymen = epitheel UG sinus + 1 laag vaginale epitheel
- Vaginale wand: endodermale oorsprong --> urogenitale sinus
- Cervixwand: mesodermale oorsprong --> kanaal van Müller
Cellen in overgangsgebied tussen ovarium en mesonefros: rete ovarii
- Minder goed ontwikkeld dan rete tesAs
Embryonale resten:
- Epoöphoron: craniaal deel kanaal van Wolff (epididymis)
- Ductus van Gartner: caudaal deel KvW (ductus deferens) ! pathologie !
- Paraoöphoron en appendices vesiculosae: mesonefron
Descensus ovarii
Indaling tot in kleine bekken (<<< tesAs) met resten van gubernaculum
- Ligamentum ovarii proprii: anulus inguinalis profundus
- Ligamentum teres uteri: doorheen canalis inguinalis naar labia
majora
Uitwendige genitaliën
Beperkte groei in afwezigheid van DHT
- Tuberculum genitale -✨-> clitoris
- Urethrale plooien -✨-> labia minora
- Labioscrotale plooien -✨-> labia majora
5
Zie a\eelding 5
6
Ontwikkeling, voortplan1ng en
verloskunde
Emma Degroote
3DE BACH GENEESKUNDE
,Inhoudsopgave
De ontwikkeling van genitaal stelsel................................................................................................................ 2
Indifferente stadia .............................................................................................................................................. 2
De normale ontwikkeling bij een XY-individu ...................................................................................................... 3
De tes1s ......................................................................................................................................................... 3
De genitale duc1 ............................................................................................................................................ 3
Descensus tes1s ............................................................................................................................................. 3
Genitale klieren.............................................................................................................................................. 4
Vermannelijking van de uitwendige geslachtsorganen.................................................................................. 4
Pathologie: ......................................................................................................................................................... 4
De geslachtsontwikkeling bij een XX individu ..................................................................................................... 5
Het ovarium ................................................................................................................................................... 5
De genitale duc1 ............................................................................................................................................ 6
Descensus ovarii ............................................................................................................................................ 6
Uitwendige genitaliën .................................................................................................................................... 6
Pathologie: ......................................................................................................................................................... 7
Aandoeningen v/d geslachtsontwikkeling ....................................................................................................... 7
Disorders/differences of seks development ........................................................................................................ 7
Het fenotypische geslacht.............................................................................................................................. 7
Hoe ontstaan DSD? ........................................................................................................................................ 8
Geslachtschromosomaal DSD ................................................................................................................... 8
Turner syndroom: 45,X ......................................................................................................................... 8
Klinefelter syndroom: 47,XXY ............................................................................................................... 8
Geslachtschromosomaal mozaïcisme .................................................................................................. 8
Gonadale DSD ........................................................................................................................................... 9
46,XY gonadale dysgenesie .................................................................................................................. 9
46,XX gonadale dysgenesie .................................................................................................................. 9
Fenotypische DSD ..................................................................................................................................... 9
46,XY verminderde hormoon synthese of werking .............................................................................. 9
46,XX uitwendige virilisa1e door te veel androgenen ........................................................................ 10
Congenitale afwijkingen van Müllerse structuren .................................................................................. 10
DSD en risico op kiemcel kanker .................................................................................................................. 10
Samengevat: ................................................................................................................................................ 11
A7eeldingen ................................................................................................................................................ 12
1
, De ontwikkeling van genitaal stelsel
Ontwikkeling van kiemcellen:
1. 2de week: stamcellen epiblast --> dooierzak -✨->
pluripotente oergonocyten1
2. 3-4de week: latero-laterale kromming
ñ Dooierzak --> deel darmwand
ñ MigraAe oergonocyten naar gonadale
plooien
3. 6de week: oergonocyten in gonadale plooien
Indifferente stadia
Ontwikkeling van indifferente gonade2:
1. 4-5de week: adrenogonadaal primordium = proliferaAe coelomische
epitheel en mesenchym
ñ Mediaal mesonefron: adrenogonadaal primordium
ñ In mesonefron: kanaal van Wolff (mesonephric duct)
ñ Lateraal mesonefron: buis van Müller (mesoderm)
2. Splitsing adrenogonadaal primordium:
ñ Mediaal: primiAeve bijnier
ñ Lateraal: primiAeve gonade
de
3. 5-6 week: aankomst oergonocyten + omringd door mulApotente progenitor cellen
ñ -✨-> early supporAng gonadal cells (ESGC)
4. BipotenAële gonade: idenAek bij XY en XX
ñ Week 7: differenAaAe
Ontwikkeling dus in nauw contact met nier en bijnier (urogenitale plaat)
- WT1: ontwikkeling nier en gonade
- NR5A1: ontwikkeling bijnier en gonade
Gecombineerde pathologie in geval van mutaAe!
Onderdelen van indifferente fase van uitwendig geslachtsorgaan
- Tuberculum genitale = ventraal versmelten 2 cloacale plooien ! pathologie !
- Septum urorectale: membrana cloacalis opsplitsen
ñ Ventraal: membrana urogenitalis
ñ Mediaal: perineum
ñ Dorsaal: membrana analis
- Labioscrotale wallen: verdikking lateraal urethrale
plooien
1
Zie a\eelding 1
2
Zie a\eelding 2
2
,De normale ontwikkeling bij een XY-individu SRY
De tes&s
1. 6de week: ESGC expressie van SRY-gen op Y chromosoom --> SOX9 acAvaAe Man
- ProliferaAe en differenAaAe ESGC --> primi,eve sertoli cellen Vrouw
- Cascade: oppressie vrouwen en sAmulaAe mannen
2. SRY-SOX9 signaal ↑: omgevende cellen + rekruteren mesoderm cellen --> sertoli cellen
- Sertoli cellen --> tubuli seminifri
- Tunica albuginea: rond tubuli seminifri
3. 9de week: 3 celtypes in de tesAs Tes$s
- Oergonocyten (epiblast): kiemcellen
- Mesodermale cellen: sertoli en leydig cellen
ñ SRY-SOX9 --> Sertoli cellen: in tubuli seminifri
˃ Voeden kiemcellen
˃ ProducAe anA-Müller hormoon (AMH)
ñ AMH --> Leydig cellen: tussen tubuli seminifri
˃ Testosteron en INSL-3
- Cellen uit mesonefron: endotheel cellen, PMC, adulte leydig cellen
ñ PMC = peritubulaire myoide cellen: NOODZAKELIJK tesAs (niet ovarium)
Noodzakelijk voor mannelijke ontwikkeling: AMH, T, INSL-3, PMT, coelomische bloedvaten
- Bloedvaten = cruciaal voor comparAmentering!
De genitale duc&
ConnecAe tussen vorming sperma en afvoer naar buiten:
- TesAs – mesonefron: rete tesAs
- Rete tesAs – kanaal van Wolff: tubuli efferentes
- Tubuli efferentes – buitenwereld: Testosteron -✨-> kanaal van Wolff
ñ Epididymis, ductus deferens, vesiculae seminales
Embryonale resten3
- Appendix epididymis: degeneraAe mesonefros craniaal tesAs
- Paradidymis: degeneraAe tubuli efferentes caudaal tesAs
- Appendix tesAs: regressie kanaal van Müller door AMH
- Utriculus: versmelAng KvM + sinus urogenitalis
Descensus tes&s
RelaAeve posiAeverandering door groei buikwand ≠ ACTIEF!!
1. 8-15de week: transabdominale fase o.i.v. INSL-3, T en AMH
- Gubernaculum leidt tesAs naar anulus inguinalis profundus
- a/v tesAcularis, zenuwen, lymfevaten, ductus deferens mee
2. 25-35ste week: inguino-scrotale fase o.i.v. sAmulaAe n.
genitofemoralis
- Door canalis inguinalis + peritoneale plooi = tunica vaginalis
- Ontstaan processus vaginalis ! pathologie !
3
Zie a\eelding 3
3
,Genitale klieren
Einde 3de zwangerschapsmaand: LC --> testosteron -- 5 𝛼-reductase --> DHT 💪 ! pathologie !
- Prostaat: blaas – urethra
ñ Urethrale cellen (endoderm) -✨-> kiemcellen
ñ Mesodermale cellen -✨-> gladde spiercellen en steuncellen
- Vesiculae seminales: ductus deferens – prostaat
ñ Epitheelcellen kanaal van wolf (mesoderm)
- Klieren van Cowper: pars spongiosum urethrae
ñ Urethrale cellen (endoderm) -✨-> kiemcellen
ñ Mesodermale cellen -✨-> gladde spiercellen en steuncellen
Vermannelijking van de uitwendige geslachtsorganen
9de – 12de week: DHT
1. Tuberculum genitale groeit --> fallus + epitheliaal aanhangsel
2. Urethrale plooi naar voor getrokken --> urethrale plaat
- Groeve met endotheel
3. Sluiten urethrale plaat --> pars spongiosum urethra ! pathologie !
- NIET TOT AAN DE GLANS
4. Ectoderm epitheliale aanhangsel invagineert --> fossa naviculare ! PT !
- Distale urethra
5. Labioscrotale wallen sluiten --> scrotum met raphe scroA
Pathologie:
1. Cryptorchie
= Niet ingedaalde tesAs; abdominaal, inguinaal, hoog-scrotaal (1/100)
- Gevolg: te hoge temperatuur => verstoorde rijping, apoptose
- Geen spontane indaling > 3 maanden --> orchidopexie
ñ Riskante operaAe: korte vaat-zenuwbundel
ñ 2 Ajdige operaAe: collaterale vorming
2. Congenitale hernia inguinalis
= uipreden van buikinhoud langsheen een breukpoort in een door
pariëtaal peritoneum gevormde en door oppervlakkige lagen van de
buikwand bedekte breukzak
- Gevaar: darmlis afdalen in lieskanaal --> inklemming
3. Hydrocoele tesAs
= onvolledig sluiten processus vaginalis
- Gevolg: opstapeling peritoneaal vocht in tunica vaginalis
- HK indien geen spontante oplossing
4. Aandoening van de geslachtsontwikkeling
Afwijkingen in 5 𝛼-reductase --> abnormaal fenotype uitwendige geslachtsorganen 🙋
4
, 5. Hypospadias
= uitmonding ureter op ectopische plaats (1/200)
- Oorzaak: onvolledig sluiten urethrale plooien
ñ Te korte pars spongiosum
- Mogelijk op elke plaats van urethrale groeve
6. Ambigu genitaal
= gestoorde aanleg genitale structuren door tesAculaire dysgenesie
- Micropenis, niet gefuseerde LS wallen
- Perineale hypospadie, abdominale gonaden
7. Micropenis (geïsoleerd)
= geen LH sAmulaAe van Leydigcellen door hypofyse
- Normale aanleg peniele structuren
- Geen peniele groei vanaf 2de trimester
8. Epispadias
= tuberculum genitale in midden van cloacale
membraan
- Soms combinaAe met extrophia vesicae
ñ MigraAestoornis mesenchymcellen
ñ Onvolledige ontwikkeling buikwand
boven blaas
De geslachtsontwikkeling bij een XX individu
Het ovarium
1. 6de week: geen SRY-gen in ESGC --> geen downregulaAe pro-ovariële pathways4
2. 8ste week: vrouwelijke ESGC (SRY- en FOXL2+) -✨-> pre-granulosa I-cellen
- Schuiven progressief naar medulla op
3. 10de week: kiemcellen omgeven door ESGC organiseren in ovigerous cords
- Coelomisch epitheel -✨-> pre-granulosa II-cellen --> in mesenchym
ñ Rond kiemcellen: cords --> individuele kiemcellen
- Mesonefron producAe meoise-inducerend reAnoïnezuur
ñ TesAs: CYP26b1 breekt reAnoïnezuur af --> geen meoise
ñ Granulosa cellen geen CYP26b1 --> KC starten meiose I
- MeioAsche kiemcellen + pre-granulosa II-cellen --> medulla
4. 17de week: pre-granulosa II-cellen expressie genen --> sAmulaAe
follikelvorming
- KC omsloten door granulosacellen in primordiale follikel
5. Na geboorte: follikels rijpen verder uit
- Primaire, secundaire, antrale follikels met granulosa en theca laag rond eicel
- Stromale component ↑
# eicellen maximaal bij 20ste week --> systemaAsch verlies --> 400 000 follikels puberteit
4
Zie a\eelding 4
5
, Wand ovarium: gemodificeerd visceraal peritoneum + tunica albuginea
- Tunica veel minder sterk!!
- Eiersprong: openscheuren peritoneum + tunica albuginea
ñ In buikholte --> opgevangen door eileider
Foetaal ovarium produceert geen (!) hormonen
- T en AMH producAe --> mannelijk fenotype
- Androgeen-producerende theca cellen pas postnataal acAef
De genitale duc&
Ontwikkeling van genitale ducA: afwezigheid testosteron --> KvW regresseert 5
1. 5de-6de week: proliferaAe en invaginaAe coelomisch epitheel --> kanaal van Müller
- InvaginaAes -✨-> osAa van tuba en uterina
2. 7de week: KvM van coeloomholte (👒) tot urogenitale sinus (🩴)
- Lateraal --> mediaal: kruist KvW ventraal
3. 8ste week: geen AMH --> Müllerse structuren ontwikkelen ! pathologie !
- Mediaan: KvM versmelten -✨-> uterovaginaal kanaal ! pathologie !
ñ Voorloper corpus en cervix uteri
ñ Septum verdwijnt tussen kanalen ! pathologie !
de
4. 11 week: verdikking sinus urogenitalis naar tuberkel van Müller --> bulbi sinovaginales
- Bulbi sinovaginales langer --> vaginale plaat --> gekanaliseerd
ñ NIET thv sinus -✨-> hymen = epitheel UG sinus + 1 laag vaginale epitheel
- Vaginale wand: endodermale oorsprong --> urogenitale sinus
- Cervixwand: mesodermale oorsprong --> kanaal van Müller
Cellen in overgangsgebied tussen ovarium en mesonefros: rete ovarii
- Minder goed ontwikkeld dan rete tesAs
Embryonale resten:
- Epoöphoron: craniaal deel kanaal van Wolff (epididymis)
- Ductus van Gartner: caudaal deel KvW (ductus deferens) ! pathologie !
- Paraoöphoron en appendices vesiculosae: mesonefron
Descensus ovarii
Indaling tot in kleine bekken (<<< tesAs) met resten van gubernaculum
- Ligamentum ovarii proprii: anulus inguinalis profundus
- Ligamentum teres uteri: doorheen canalis inguinalis naar labia
majora
Uitwendige genitaliën
Beperkte groei in afwezigheid van DHT
- Tuberculum genitale -✨-> clitoris
- Urethrale plooien -✨-> labia minora
- Labioscrotale plooien -✨-> labia majora
5
Zie a\eelding 5
6
