Samenvatting van het vak Straf en Jeugdrecht - deel strafrecht. Gegeven in derde jaar sociaal werk afstudeerrichting sociaal juridische dienstverlening door Sofie van Wouwe.
De eerste vormen van strafrecht ‘ de archaïsche stelsels’
Oog om oog, tand om tand
Recht van de sterkste
Uitvoering niet door een overheid, maar wraakneming
Religieuze normen
→ Eerste afspraken die onderling werden gevormd
De Middeleeuwen
Wrede straffen
Willekeur: doodstraf was niet enkel voor zware feiten
Vanaf de 13de eeuw gaat de overheid bemiddelend optreden, vanaf
dan wordt er naar de overheid gekeken om mensen te straffen
Naar de modernere tijden
Het klassieke strafrecht
Sociaal Verweer
Nieuw Sociaal Verweer
Herstelrecht
→ 4 theorieën, evoluties in het strafrecht, eigen aan de tijd
1. Het klassieke strafrecht
De tijdsgeest verandert door de Franse revolutie in 1789
Breuk met Ancien Régime: breekt met oude regime
de Verlichting 18de eeuw: komt in de picture
Klassieke strafrecht = 1e helft 19de eeuw
Veel filosofen
, Heel veel van dan nu nog steeds in het gedachtegoed
2 zaken zijn hier ontstaan
Code d’instruction criminelle in 1808 (wetboek van
strafvordering)
o Huidig strafwetboek is hierop gebaseerd
Code pénal in 1810
1.1 Gedachtegoed
= de burger dient beschermd te worden tegen willekeurig
overheidsoptreden. (middeleeuwen was er veel willekeur)
3 belangrijke beginselen
Legaliteitsbeginsel
o Geen straf zonder wet
o Gedrag kan alleen strafbaar zijn als er op het moment vh
gedrag een wet bestaat die het gedrag strafbaar stelt
Proportionaliteitsbeginsel
o Evenredigheidsbeginsel
o Een fiets stelen heeft niet hetzelfde gevolg als een moord
plegen
Subsidiariteitsbeginsel
o De minst schadelijke of minst ingrijpende maatregel
o De zware straffen horen bij de zware feiten, maar zo min
mogelijk ingrijpen omdat dat veel schade brengt
o Ook bij onderzoek, als dit niet nodig is niet doen
1.2 Denkbeeld
Geen straf zonder schuld: vandaag de dag nog steeds, niet schuldig
= geen straf
De ernst van het misdrijf (schuld en schade) bepalen de straf
De functie van straf:
, o Is niet (meer) vergelding: nog steeds een beetje
o Recidive uitsluiten: de persoon door de straf minder geneigd
om feiten te plegen
o Andere potentiële daders afschrikken: zichtbaarheid van
straffen is toch belangrijk, vb: in een kleuterklas iemand
straffen
Gevangenisstraf = sanctie bij uitstek (tot inkeer komen) → de beste
straf om de mensen uit de maatschappij te halen en hen tot
bezinning brengen
Vaste straffen
2. Sociaal Verweer
= empirische gegevens en waarnemingen worden de steunpilaren van
een wetenschappelijk mensbeeld
2 de helft van de 19de eeuw
Nieuwe wetenschappen zoals antropologie en sociologie
Een breed spectrum aan denkrichtingen = het positivisme
2.1 Gedachtegoed
Positivisme in het strafrecht
= een misdrijf is geen gevolg van een bewuste keuze, maar resultaat van
interne en externe causale factoren: misdrijven worden vaak gepleegd
door een slechte jeugd (we zien hem niet als iemand die bewuste keuzes
heeft gemaakt om misdrijf te plegen)
Mens = gedetermineerd tot delinquentie
Straf= bescherming van de maatschappij
Rechter bepaalt de omvang van de straffen
Strafuitvoering = zeer belangrijk
→ Als dat door de causale factoren komt, moeten we naar die factoren
kijken
3. Nieuw Sociaal Verweer
2 soorten denken combineren in de 2 de helft 20ste eeuw
, Tijdgeest: na de bevrijding
Jaren 60, welvaartsstaat / verzorgingsstaat
o SW heeft een boost gehad, maatschappij verandert hard,
klassiek strafrecht en sociaal verweer passen niet helemaal
meer, nu een combinatie van de 2
3.1 Gedachtegoed
= Verzoening van het klassieke strafrecht en het ‘oud’ Sociaal
Verweer
Geen misdrijf, zonder schuld (klassieke leer) klassiek strafrecht
Resocialisering als hoofddoel van een straf: mensen die feiten
plegen, niet heel bewust willen doen, maar criminaliteit heeft te
maken met wat die heeft meegemaakt, moeten zorgen dat die
mensen terug in de maatschappij kunnen functioneren
Straftoemeting en strafuitvoering
Straf geïndividualiseerd ifv de persoon
o bv. Wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het
uitstel en de probatie (Probatiewet)
o In dat nieuwe denken ontstaan: mensen toch een kans geven,
maar een hangt een straf boven hun hoofd als ze nog iets fout
doen
3.2 tweesporenstelsel:
Normale delinquenten, normaal oordeelsvermogen: besef dat
criminele feiten niet oke zijn
o Het gewone strafrecht is van toepassing
Andere delinquenten, niet normaal oordeelsvermogen
o Minderjarigen, geestesgestoorden
o Minderjarigen: aanpak moet anders, moeten dingen leren, jong
volwassen criminelen anders 18-25 jarige
o Geestesgestoorden: anders behandelen, staat nog niet
helemaal op punt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zylanisweep. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.14. You're not tied to anything after your purchase.
