Summary
Samenvatting - Aardrijkskunde Hoofdstuk 1t/m4
- Course
- Level
Systeem aarde Hoofdstuk 1 t/m 4
[Show more]
Seller
Follow
dgentleygrebbe
Content preview
Aardrijkskunde – Systeem aarde Hoofdstuk 1: De actieve aarde1.1 – Het ontstaan en de opbouw van de aarde
De aarde is 4.5 miljard jaar oud, en processen van toen worden verklaard met het actualiteits-
principe: processen die we nu op aarde zien, hebben vroeger ook zo gewerkt. Hoe is de aarde
ontstaan:
In een kleine nevel (gas en stof) ontstonden door samentrekking en zwaartekracht
concentraties van deeltjes. De grootste massa: de zon.
Rond de protozon vormden zich de planeetachtige lichamen. Door zwaartekracht botsten ze,
en werden de lichamen groter.
De aarde is anders dan anderen omdat wij vloeibaar water hebben, en omdat de aarde uit schillen
bestaat. 2 samenstellingen:
↘ Chemische samenstelling: meteorieten sloegen in op de aarde, waardoor er veel warmte
kwam en de aarde smolt. Uit rondvliegend materiaal ontstond de maan. Later smolt de aarde
opnieuw waardoor er nog een schil kwam. Differentiatie = het ontstaan van schillen met
verschillende chemische samenstellingen.
o Aardkern: binnenste van de aarde, bestaat uit ijzer.
o Aardmantel: laag met ijzer en magnesium, minder warm.
o Aardkorst: dunne laag met vast gesteente. 2 soorten: Continentale (dik/licht/graniet)
en oceanische korst (zwaar/dun/basalt).
↘ Fysische samenstelling: Figuur 1.5.
o Lithosfeer: harde, vaste buitenlaag van de aarde.
o Asthenosfeer: zachtere laag.
Warmtebronnen:
Inwendig: Bij het ontstaan van de aarde is veel warmte vrijgekomen -> in de aarde.
Door radioactief gesteente komt warmte vrij, via magma naar buiten/opp.
Uitwendig: Zon.
1.2 – Gesteenten
De aardkorst is opgebouwd uit veel verschillenden soorten stenen. Gesteente: mengsel van mineraal
en/of organische stoffen die in natuur voorkomen. Mineraal: verbinding die in de natuur voorkomt,
met een chemische eigenschap.
Soorten gesteenten:
Stollingsgesteenten:
- Primaire gesteenten.
- Ontstaan door stollen van magma/lava.
- 3 subgroepen: dieptegesteente (stolt langzaam, grote kristallen),
uitvloeiinggesteente (stolt snel) en ganggesteente (verschillende grootten kristallen).
Sedimentsgesteenten:
- Secundaire gesteenten: wordt gevormd uit andere gesteenten. Ook wel: afzettings-.
- Afgezet door wind, zee en rivieren. Het gesteente is gelaagd.
- 3 subgroepen: klastisch SG, organisch SG en chemisch SG.
Metafore gesteenten:
- Secundair gesteente.
, - Gesteente dat onder invloed van hoge druk en temp. veranderd is van samenstelling.
- Gesteente is vaak glimmend en bevat soms aderen.
- 3 subgroepen: gevormd uit stollingsgesteente/sedimentgesteente/ander metamorf
gesteente.
Gesteentecyclus: hoofdtypen van gesteenten kunnen onder bepaalde omstandigheden van het ene
type overgaan in het andere type.
1.3 - Schuivende continenten
- Tot 19e eeuw: catastrofe theorie: geologische gebeurtenissen zijn gevolg van rampen. Bergen
door aardbevingen, en dingen veranderen in korte tijd, aarde is 6000 jaar.
- Vanaf 19e eeuw: actualisme (Hutton): er werden gesteenten onderzocht, en kwam men erachter
dat sedimenten horizontaal worden afgezet, en dat wanneer een aantal lagen op elkaar ligt, dan
is een sedimentlaag jonger dan de onderliggende, en ouder dan bovenliggende. =superpositie.
De geologische tijdschaal werd opgesteld.
- In de 20e eeuw: radioactief verval ontdekt, waardoor absolute tijdschaal mogelijk was.
Alfred Wegener dacht dat Afrika en Zuid-Amerika een elkaar vast zaten: Flora en fauna komen
overeen, gesteenten sluiten op elkaar aan en bij beide continenten was in dezelfde periode
vergletsjering. Bewijzen na zijn dood:
o Echometingen stelden reliëf in oceaanbodem vast.
o Jonge bodem in oceanen tov continenten.
o Satelliet metingen tonen aan dat continenten bewegen.
o Paleomagnetisme: wetenschap die zich bezig houdt met wijzigingen in richting van
gemagnetiseerde mineralen in de aardgeschiedenis.
Magnetisch veld is gevolg van beweging van een vloeibare metallische buitenkern rond een vaste
binnenkern (dynamotheorie). Omslag magnetisch veld is wss gevolg van de chaotische beweging van
de buitenkern.
IJzerhoudende mineralen richten zich van nature in de richting van het aardmagnetisch veld, en
zolang magma/lava vloeibaar is, hecht het zich aan het AMV. Richting ligt dan vast. Bij onderzoek is
gebleken dat sommige mineralen omgekeerd zijn, en het blijkt dat de omkeringen aan weerszijden
van de mid-oceanische rug gespiegeld zijn. Platen bewegen zich van de rug vandaan, daar komt
nieuwe korst, dit heet ‘seafloor spreading’.
Wegener is de grondlegger van de theorie van de schuivende continenten/platentektoniek.
1.4 – Platentektoniek
Convectiestromen: stromingen van plastisch gesteente in de aardmantel. Proces:
Lithosfeer gevormd door heet ↑magma. Lithosfeer koelt af bij spreiding ↔. Afgekoelde lithosfeer ↓
3 soorten bewegingen:
- Divergente breuklijn: ↔
Ridge Push: wegduwen van nieuwe lithosfeer van de mid-oceanische kust door
zwaartekracht. Zo wordt nieuwe oceanische korst gevormd.
- Convergente breuklijn: →←
Subductie: zwarte oceanische plaat duikt onder continentale plaat.
Slab Pull: convectiestroom in Asthenosfeer trekt plaat de diepte in.
Trog: diepe kloof in de zeebodem.
- Transversale breuklijn: ↓↑
-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dgentleygrebbe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66781 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now