Reichle: Art in the Age of Technoscience
Preface. R. Zwijnenberg
In de afgelopen decennia zijn er vanuit de kunst veel pogingen gedaan zich te verenigen met de
wetenschap door middel van het praktiseren ervan. Kunstenaars zijn meer en meer betrokken
bij wetenschappelijke zaken, en zijn een onderwerp van studie binnen de humanities geworden.
Waarom zoeken kunstenaars toegang tot de wetenschap? En waarom wordt deze relatie als
waardevol gezien ook door de wetenschap?
Art and Science
Kunst en wetenschap groeiden in de negentiende eeuw definitief uit elkaar; vanwege de enorme
explosie van kennis. De wetenschap werd geïnstitutionaliseerd en geprofessionaliseerd. Dit
voedde de opinie dat wetenschappelijke theorieën immuun moeten zijn voor invloeden vanuit
sociale, politieke, religieuze of esthetische aard.
Vroeg moderne kunst deelde een kennissyteem met de natuurfilosofie.
Dit leidde bij de kunst tot de vorming van autonome artistieke doelen en methodes geheel
tegenovergesteld aan dat van de wetenschap: ‘lart pour l’art’. maar tegelijkertijd ook veel
weerstand bij de kunstenaars. In de jaren 50 en 60 kwam er vanuit de kunst enorme interesse in
technologie als middel van expressie. Op een hoger niveau werd technologie beschouwd als
middel om een geheel nieuwe vorm van kunst te kunnen ontwikkelen. Veel van hedendaagse
kunst is zonder technologie niet mogelijk geweest.
Voorafgaande aan de negentiende eeuw waren kunst en wetenschap veel meer met elkaar
verbonden. Door de uitvinding van medische afbeeldingen was de kunst niet langer nodig
binnen de wetenschap. Geleidelijk veranderde de relatie van kunst en wetenschap naar een
hiërarchische waarin voor antwoorden op belangrijke vragen eerst gekeken wordt naar de
wetenschap.
De wetenschap toont geen tot weinig interesse in de kunst, terwijl de kunst er veel aan doet mee
te kunnen werken binnen de wetenschap. Kunstenaars houden zich bezig met de gevolgen van
wetenschappelijke experimenten (ethisch, moreel, politiek of esthetisch). Echter, de toenemende
ontoegankelijkheid van deze experimenten maken het voor kunstenaars steeds moeilijker een
mening te vormen die verder reikt dan die van het algemene publiek. Maar kunstenaars kunnen
ook proberen toegang te krijgen tot de wetenschap om hun middelen en technologieën te
verwerken in hun artistieke praktijken.
De culturele rol en het belang van kunst is lang niet zo duidelijk als dat van de wetenschap.
Humanities and Natural Sciences
Humanities zijn steeds minder betrokken bij de academische debatten over de gevolgen van
natuurwetenschappelijk onderzoek. Ethische kwesties worden meer en meer binnen de
wetenschap zelf opgelost. Sociale en ethische aspecten van de levenswetenschappen zijn door de
sociale wetenschappers overgenomen.
Waarom is het belangrijk dat the humanities opnieuw zeggenschap krijgen in de publieke en
academische debatten over de natuurwetenschappen? Ze systematiseren, verdiepen, ontsluieren
en verfijnen inzichten en kennis over wie we zijn.
De autonomie van de wetenschap is voorbij. Nieuwe ontwikkelingen doen zich voor: roepen om
een combinatie van kunst en wetenschap, een toenemende waardering voor interdisciplinariteit,
het uitbreiden van gepopulariseerde wetenschap en de transformatie van de kunst door de
nieuwe media. Hierdoor zijn de grenzen tussen de ‘drie culturen’ vervaagd.
Ondanks dat is het gat tussen de wetenschap en de kunst nog steeds aan het groeien. We zouden
beter kunnen verwijzen naar een ontstaan en een opkomst van nieuwe kennispraktijken.
Overeenkomsten en verschillen zijn hierdoor duidelijk, en vanwege de overeenkomsten is het
belangrijk dat de humanities moeten deelnemen aan de debatten over wetenschap en dat de
relatie van kunst en wetenschap ook belangrijk is voor de humanities.
Er is een nieuwe vorm van kunst ontstaan die de humanities directe toegang geeft tot de
levenswetenschappen, en ze dus toestaat mee te delen in de debatten: biokunst.
1
, Bio Art
Kunstenaars die gebruik maken van de mogelijkheden van de levenswetenschappen om te
werken met nieuwe materialen: moist media; levend materiaal dat traditioneel gezien niet tot
het artistieke gebied behoort. De materialen en gereedschappen zijn niet neutraal; ze zijn
geladen met aannames en zijn betrokken bij het wetenschappelijk vakgebied. Biokunst is de
uitkomst van de manier waarop kunstenaars proberen om te gaan met moist media. Werken
hiermee betekent dat ze ook te maken krijgen met verwachtingen, angsten e.d. die meekomen
met de wetenschap.
Victimless Leather by TC&A: heeft het proces van tissue engineering tot een artistiek medium
gemaakt, en bekritiseerd tegelijkertijd de ethische vraagstukken van de wetenschap en de
biotechnologie. Esthetisch is het werk simpel, efficiënt en functioneel en daarom aantrekkelijk.
Tegelijkertijd is het absurd. Dit werk draait niet om uniciteit, maar om het toepassen van tissue
engineering als artistiek medium. Het heeft een esthetische betekenis los van wat er over
geschreven wordt.
Biokunst reflecteert niet alleen op de praktijken van de wetenschap, maar ook op de status en
functie van kunst. Het daagt onze traditionele kijk op kunst en esthetiek uit.
Kac vindt het belangrijk dat mensen meer betrokken raken bij de wetenschap, om de dominante
en leidende rol ervan te ondermijnen. Hierin ziet hij een rol voor biokunst. Biokunst heeft zich
hiermee een taak toegeëigend die eerder behoorde aan de humanities: ethische reflectie op de
grenzen van wetenschap en kunst en andere zaken die met leven en dood te maken hebben. Dit
is voor zowel de kunst als de wetenschap een uitdaging.
Bio Art and the Humanities
Op welke manier kan biokunst betekenisvol zijn voor de humanities voor het vinden van een
sterke positie in de debatten rondom de rol van de humanities?
In de debatten rondom de gevolgen van de ontwikkelingen binnen de life sciences, staan ethici
aan het einde van de lijn, terwijl ze aan het begin van het proces, wanneer het beleid nog
uitgezet moet worden, slechts een zwakke stem hebben.
Een van de sterke punten van TC&A is dat ze als kritische stem aan het begin staan van de
ontwikkeling van kweekvlees. Ze stellen dat door het nieuw ontwikkelen van kweekvlees, we
een nieuwe mogelijkheid tot uitbuiting scheppen. Dit kan leiden tot een hands-on ethiek die
anders is dan de traditionele ethische reflecties van de humanities.
Jens Hauser is bang dat biokunst alleen geïnterpreteerd wordt als een bijdrage aan de debatten,
en dat er niet gekeken wordt naar de esthetische waarde ervan. Esthetische claims moeten
onderdeel worden van de theoretische argumenten, wat betekent dat de ervaring van de
toeschouwer geanalyseerd moet worden. Het lichaam wordt daardoor een beïnvloedbaar,
noodzakelijk en onontkoombaar centrum van de interpretatie van het kunstwerk. Het menselijk
lichaam is onderdeel van het kunstwerk. Alleen op deze manier kan de biokunst-combinatie van
ethiek en esthetiek de humanities verrijken, zonder slechts een instrument te zijn.
Heeft biokunst een langdurige autonome rol en belang in de relatie tussen humanities en the life
sciences?
Bio Art and More
Kac en Hauser maken duidelijk onderscheid tussen biokunst die gebruik maakt van de
traditionele technieken en de biokunst die in vivo te werk gaat. De andere vorm levert slechts
een representatie en een referentie. Het is niet het echte werk.
Biokunst doet herinneren aan de avant-garde beweging van de haren 20 en 30 die een zelfde
directe relatie met de wetenschap ent technologie beoogde. Dit doet de vraag opreizen of de
kunst die geen gebruik maakt van moist media eenzelfde effect kan bereiken.
Art and Humanities versus Life Sciences?
Slechts een aantal wetenschappers beschouwt het werk van biokunstenaars als bijdragend aan
hun onderzoeksgebied. Kunstenaars kunnen de culturele betekenissen blootleggen, maar ook de
verstopte dromen en verwachtingen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller idevries. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.