Summary
Samenvatting Grondslagen van het strafrecht (geschiedenis)
- Course
- Institution
zwart = powerpoint blauw = notities tijdens les
[Show more]
Seller
Follow
lisa-bellemasson
Content preview
GRONDSLAGEN VAN HET (STRAF)RECHT:STRAFRECHTSGESCHIEDENIS
THEMA 1: BRONNEN
A. WAAROM (STRAF)RECHTSGESCHIEDENIS ?
- Recht = maatschappelijk fenomeen
- Geschiedenis = studie van het verleden
- Geschiedenis van het recht en de samenleving moet je kennen
om te begrijpen wrm de maatschappij zo geordend is
- Rechtsgeschiedenis
o Geschiedenis van recht en instellingen
Obv geschreven bronnen onderzoeken
Recht en geschiedenis met elkaar samenbrengen
o Het samen-leven
Regels zijn nodig, installeren meestal zichzelf
Regels worden gesanctioneerd of bestraft bij
overtreding
Bv boete, gevangenisstraf, verbanning
o Relevatie: inzich verwerven in hedendaagse maatschappij,
politiek, cultuur, enz.
Geschiedenis is relevant om inzicht te hebben in
huidige maatschappij
o Historische Schule door von Savigny
19E
Idee van von Savigny:
recht is een maatschappelijk fenomeen, rechtsregels
horen thuis in een bepaalde SL
Bv belgisch recht hoort thuis in belgische
samenleving
B. MATERIËLE SPOREN
- Rechtsarcheologie = kijken naar materiële overblijfselen van
recht/juridisch leven
bv gerechtsgebouwen, schandpalen, zwaarden,
tortuurinstrumenten
bv zaak Dutroux: burgers vonden justitie niet transparant, wat
gebeurt er eigenlijk in dat gebouw: lijkt geheim, was niet zo maar
gaf die indruk
dus om burger gerust te stellen en aan te tonen dat ze
transparant zijn: moderne gebouwen met veel glas
o Eind 18E: gedaan met brute straffen (levend koken,
brandmerken…): het moet snel, dus guillotine (tot jaren ’70
gebruikt in Frankrijk)
- Rechtsiconografie – en iconologie = tekeningen van het recht
bv leerboeken (bv Joos de Damhouder: schreef boek over
misdrijven en voorziet die telkens van een tekening),
1
, gerechtigheidstaferelen (schilderijen om rechter aan te zetten tot
nadenken)…
bv Gerard David: schilder, 15e oordeel van Cambyses: juridisch
tafereel, bedoeling: rechters aanzetten om goed recht te spreken
en zich niet te laten omkopen
o Scène 1: omkoping van rechter Sisamnes
o Scène 2: rechter Sisamnes wordt gearresteerd
o Scène 3: Sisamned wordt gevild (straf)
o Scène 4: de nieuwe rechter (zoon) zetelt op de huid van
Sisamnes
C. GESCHREVEN BRONNEN
- Juridische zaken vinden we belangrijk genoeg om op papier te
zetten en te bewaren, geschiedkundige haalt hier info uit
o Bv erfeniszaak: welke eigendommen… belangrijk
genoeg geacht, dus staat allemaal in documenten
- Formele rechtsbronnen?
o Wetgeving. Probleem: toepassing?
Recht (geschreven bronnen die we krijgen) komen
niet altijd overeen met werkelijkheid: papier is
gewillig, dus altijd kritisch blijven tov papieren
Kloof tussen wettelijke en werkelijke wereld
Door gwn te kijken naar wetboeken krijg je
vertekend beeld van werkelijkheid
Bv doodstraf tot 1996 in strafwetboek BE, maar
al lang daarvoor niet meer uitgevoerd geweest
Bv iemand nafluiten is verboden: hoe ga je dit
bewijzen?
o Rechtspraak. Probleem: verschriftelijkingsgraad?
Vonnissen/arresten/beslissingen van rechters worden
allemaal neergeschreven, je moet die kunnen
consulteren, zegt veel over de verschriftelijking van
een maatschappij
o Rechtsleer. Probleem: de praktijk, standpunt?
Iedereen die iets te zeggen heeft over het recht
(advocaten, professoren, juristen…) = doctrine,
nadenken over recht en rechtspraktijk
In de praktijk zijn het advocaten en magistraten die
alles doen
Toepassing rechtsleer is niet evident in de praktijk:
advocaat moet alles willen lezen en willen toepassen
en bij de magistraat krijgen
Recht als gereedschapskoffer: iedereen heeft
dezelfde tools, maar iedereen maakt er iets anders
van
Idem rechtsleer: theorieën uit verschillende
rechtstakken halen en zeggen hoe toe te
passen
2
, - Rechtstoepassingen: in vonnissen, contracten e.a. documenten
o Probleem: strafrecht: aangifte? Vervolging?
“Compositie/minnelijke schikking”? Genade?
Om een strafprocedure te starten voor een misdrijf:
Aangifte: diesftal vaststellen en klacht indienen bij
politie
Indien feiten ernstig genoeg, zaak naar OM
Indien niet interessant genoeg: geseponeerd
Of keuze tussen compositie/minnelijke schikking of
genade (straf niet moeten uitzitten)
D. DE OUDSTE BRONNEN
- Middellandse Zee: bakermat West-Europese cultuur
o Religie (Jeruzalem)
o Ratio (Athene)
Denken over maatschappij, hoe die ordenen, ideaal
staatsbestuur, democratie (nuance: oude grieken
hadden geen democratie, enkel in de stad Athene)
o Recht (Rome)
Sommige faculteiten leren nog romeins recht aan
(grondlegging van ons huidig systeem en de kennis is
tot op vndg nog altijd belangrijk)
- Waarom?
o Steden
o
2000 jaar geleden: regio rond Middellandse Zee
enorm ontwikkeld
Steden ontstaan door handel aan de haven, er
worden huizen gebouwd enzo, er is nood aan mensen
die kunnen tellen en schrijven
Grote, belangrijke steden met allemaal een rijk
verleden waren zeer bepalend voor hoe West-
Europa nu denkt over het recht
o Schriftstelsels (spijkerschrift, hiërogliefen itt indirecte
bronnen voor onze streken
Lezen en schrijven leidt tot wetenschap en rede
Schrift = basis van alle kennis
Geschrift is nodig om zaken te bewijzen
Terugvallen op archeologie of onrechtstreekse
bronnen toen geschriften nog niet bestonden
Geschriften om eigen rechtssysteem tot hoger
wetenschappelijke niveau te brengen
- Waar?
o Vruchtbare halve maan/sikkel
Tweestromenland
Mesopotamië
o Kern van de beschaving ligt hier
- Rechtsteksten in vruchtbare halve maan
3
, o Wanneer: ong 2000 v. Chr.
o “wetten”? “wetboeken”?
Eerste rechtsteksten doken hier op
Geen wetboeken (= georganiseerd systeem van
regels)
o Wel aandacht voor “publiekrecht”
Publiekrecht = alles wat OH oplegt =
staatsorganisatie, hoe wordt staat georganiseerd
(strafrecht valt hieronder)
Bv koning dood, wie aan de macht?
o Redactie? Toepassing?
Wie heeft het geschreven: koning zelf of zijn
adviseur?
Is het ooit toegepast geweest
Gevaar voor Hineininterpretierung
= terugkijken met de blik zoals we vndg
denken, onze principes toepassen op iets van
2000 jaar geleden dat mag niet
- Legitimatie van recht en macht
o Niet de rede, geen rechtswetenschap
o Wel (cf. Weber):
Charistmatische gezagstype
Je ziet, hoort persoon en denkt “ik ga die
volgen”
Is op zich niet verkeerd
Bv Hitler, Putin…
Traditionele gezagstype
Afstamming of traditie
Aanvaarden dat machtige families gezag
hebben en die in stand houden, omdat het
altijd al zo geweest is
Soort privaatrechtelijk idee dat tussen mensen
onderling wordt geregeld: erfenis, koningstitel
(vaak ook religieuze component aan gekoppeld:
“ik heb de macht van god gekregen dus jullie
gaan nu luisteren naar mij”)
Bv koning Filip
Rationele gezagstype
Ons verstand, de rede speelt nu ook een rol
OH heeft macht gekregen, omdat wij dit als
burgers willen, we hebben erover nagedacht
Bv rechtsstaat: gebonden door eigen
wetgeving, wetgeving komt tot stand door
mensen die wij hebben verkozen: zijn dit de
beste mensen?
o Idem rechtbanken: zijn dat wel de beste
juristen?
(ook: actieve legitimatie)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisa-bellemasson. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.16. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51683 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now