Bögels
H1 Cognitieve verwerking en psychopathologie: theorie en
onderzoek
1.1 Inleiding
De laatste jaren is de klinische psychologie sterk beïnvloed door
ontwikkelingen en inzichten uit de cognitieve psychologie.
1. Er zijn cognitieve theorieën geformuleerd waaruit toetsbare
hypothesen over de aard en oorsprong van psychopathologie zijn af
te leiden.
2. Er zijn experimentele procedures beschikbaar gekomen die het
mogelijk maken psychopathologie te onderzoeken zonder terug te
moeten vallen op introspectieve methoden.
3. Hoe langer hoe meer een interactie tussen de cognitieve
psychologie en ontwikkelingen binnen de cognitieve therapie.
(Aanvankelijk was er maar weinig overlap tussen cognitieve
psychologie en cognitieve therapie, enkel wat overlap m.b.t. het
theoretisch raamwerk van de schematheorie.)
1.2 Cognitieve psychologie
Vanaf de eind jaren 60 onderkenden steeds meer psychologen dat de
hersenen informatie verwerken en niet slechts reageren op informatie. Dit
resulteerde in een nieuwe stroming: cognitieve psychologie. Het was
gedeeltelijk een reactie op het behaviorisme. Onderzoek naar mentale
processen dient langs een experimentele weg te gebeuren en niet volledig
gebaseerd te zijn op zelfwaarneming of introspectie. Het verschil is dat
de cognitieve psychologie wel theorieën over mentale processen
formuleerde en het behaviorisme niet.
In de cognitieve psychologie wordt de mens beschouwd als een
informatie verwerkend systeem. Drie belangrijk en meest onderzochte
processen die hierbij een rol spelen zijn: aandacht, interpretatie en
geheugen.
Deze processen worden niet alleen beïnvloed door de informatie zelf en
door de fysieke kenmerken van het mentale apparaat, maar ook door
kennis die al in het geheugen zit. Deze kennis is georganiseerd in
schema’s of associatieve netwerken.
Schema’s bevatten gegeneraliseerde kennis over de wereld, over jezelf en
over interactie tussen de persoon en de buitenwereld. Men neemt aan dat
, schema’s vooral gevormd worden door zintuigelijke waarneming
en door cognitieve verwerking. Een schema moet eerst worden
geactiveerd (door binnenkomende informatie), wil het de
informatieverwerking beïnvloeden.
Wanneer je bijvoorbeeld somber bent, zal doorgaans het schema van het
negatief zelfbeeld worden geactiveerd. Wanneer je blij bent, juist het
schema van het positief zelfbeeld.
Schema’s zijn theoretische constructen die niet direct
observeerbaar zijn. De invloed van schema’s op de
informatieverwerking is wel observeerbaar.
De geactiveerde schema’s beïnvloeden de selectie van informatie die onze
hersenen bereikt. Schema´s bepalen de aandacht (waar let wel en
niet je op), interpretatie (welke betekenis geef je aan de
informatie) en geheugen (wat wordt er herinnerd). Schema’s dienen
dus om informatie te selecteren, te reduceren en te interpreteren.
Voordeel: Dit proces zorgt ervoor dat het geen chaos wordt in je hoofd
en je niet overspoeld raakt door de grote hoeveelheid informatie die in
je hersenen komen.
Nadeel: dat schema’s een weerstand vertonen tegen verandering en
je zo een vertekent beeld kan hebben van de werkelijkheid (bias).
1.3 Cognitieve theorie van psychopathologie: Becks
schematheorie
Toen de cognitieve psychologie in opkomst was, publiceerden Ellis en Beck
hun boeken. Ze stelden dat neurotische problemen, zoals depressie of
angststoornissen, worden veroorzaakt door onlogische, irrationele ideeën
die mensen aanhangen.
Ellis legde de nadruk op enkele universele opvattingen die
verantwoordelijk zouden zijn voor alle soorten van neurotische
psychpathologie. Dit is van grote invloed geweest op de
psychotherapeutische praktijk, maar niet op onderzoek.
Becks ideeën zijn van grotere invloed geweest op onderzoek.
Volgens Beck zijn emotionele stoornissen het gevolg van disfunctionele
schema’s en zorgen deze schema’s tevens voor het in stand
houden van de klachten. Activatie van disfunctionele schema’s gaat
gepaard met specifieke veranderingen of afwijkingen in de
informatieverwerking (zogeheten denkfouten).
Disfunctionele schema’s komen, vooral in interactie met stressvolle
omstandigheden (triggers) tot uitdrukking in de vorm van
denkfouten en automatische gedachten, wat aangeeft dat het om
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 614148. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.19. You're not tied to anything after your purchase.
