Grondlegger van het ontwikkelingsmodel = Anton Došen
- Nederlandse kinderpsychiater en docent aan Universiteit Nijmegen
- “De kans dat mensen met een verstandelijke beperking doorheen hun
leven op een gegeven moment psychische problemen ontwikkelen is
groot”
- Standaard diagnostische instrumenten zijn ontoereikend = kritiek op DSM
o Symptomen zijn anders bij personen met een beperking
o Personen met een verstandelijke beperking beschikken in
onvoldoende mate over communicatieve en verbale vaardigheden
Binnen de ontwikkelingspsychologie kennen we de standaardmodellen zoals de
cognitieve ontwikkeling van Piaget, de ego-ontwikkeling van Erikson, de
hechtingsontwikkeling van Bolwby, de neuropsychologische benadering
van Luria, …
Došen heeft deze modellen naast elkaar gelegd & een eigen ontwikkelingsmodel
beschreven voor de emotionele ontwikkeling 5 EO-fasen (doelgroep- en
werkveldoverschrijdend)
Model is ontwikkeld binnen het werkveld van mensen met een verstandelijke
beperking, maar wordt meer en meer universeel, dus bij andere doelgroepen
1.1.2.UITGANGSPRINCIPES
INTEGRATIEVE BENADERING
Baseerde gedachtegoed op theorieën binnen psychologie, psychatrie,
neurologie…
Multidisciplinaire aanpak om tegemoet te komen aan complexiteit van gedrags-
en psychiatrische problematiek
Nodig om zicht te krijgen op 4 dimensies voor goed begrip en correcte
behandeling
1
,Courteyn Sara 2024 – 2025
- Psychische dimensie (motorisch, sensorisch, cognitief, sociaal en
emotioneel functioneren)
- Biologische dimensie (genetische en biologische aspecten)
- Sociale dimensie (interacties in sociale omgeving)
- Ontwikkelingsdimensie (specifiek gedrag bij elke ontwikkelingsfase)
ONTWIKKELINGSDYNAMISCHE BENADERING
Kwam tot vaststelling dat bij mensen met een verstandelijke beperking een grote
discrepantie bestond tussen hun emotionele en cognitieve ontwikkeling (IQ).
Emotionele ontwikkeling stagneert/ stopt vroegtijdig/ terugval. Daarom belangrijk
om zicht te krijgen op psychologische ontwikkeling
Dynamisch: bij plotse gebeurtenissen (bv.verlies van dierbare) kan men
terugvallen in ontwikkelingsniveau indien niet opnieuw herstelt, ontstaan
gedrags- en psychische problemen
- Wat we zien: het gedrag en de emoties die iemand uit
- Wat we niet zien: de betekenis, behoeften, emotionele noden, hulpvraag…
die erachter schuilt
Doorheen levensloop verloopt de emotionele ontwikkeling bij mensen met een
verstandelijke beperking trager. Het is cruciaal om hier zicht op te krijgen om de
persoon in kwestie te helpen
Binnen het psychodynamisch ontwikkelingsmodel wordt emotionele ontwikkeling
beschouwt als de basis van de psychosociale ontwikkeling cruciaal voor welzijn
1.2. EMOTIONELE ONTWIKKELINGSFASEN EN
PERSOONLIJKHEIDSSTRUCTUREN
1.2.1.EMOTIONELE ONTWIKKELINGSFASEN
Binnen de ontwikkelingspsychologie kennen we de standaardmodellen zoals de
cognitieve ontwikkeling van Piaget, de ego-ontwikkeling van Erikson, de
hechtingsontwikkeling van Bolwby, de neuropsychologische benadering
van Luria…
Došen heeft deze modellen naast elkaar gelegd & een eigen ontwikkelingsmodel
beschreven voor de emotionele ontwikkeling
Elke persoon doorloopt deze fasen en zijn leeftijdsgebonden. Bij personen met
verstandelijke beperking is dit ook zo, maar het tempo ligt lager en stopt vroeger
met ontwikkelen (komen vaak maar tot in 1 e of 2e fase bij een ernstig
verstandelijke beperking afhankelijk van biologische en ontwikkelingsfactoren)
2
, Courteyn Sara 2024 – 2025
- Betekent niet dat een persoon met ernstig verstandelijke beperking
vergeleken moet worden met een kind van 3 jaar, maar wel dat hun
emotionele basisbehoeften daar liggen
In elke fase zijn er
ontwikkelingsnoden waar wij ons als
begeleiders aan moeten aanpassen
TWEE KRITISCHE BEDENKINGEN BIJ
HET FASE-MODEL
Het ‘fasische verloop’ krijgt kritiek omwille van de simplificatie van toch wel heel
complexe materie. Toch blijven we voorlopig kiezen voor deze fasische
benadering omdat bepaalde stadia van de ontwikkeling zich wel degelijk
onderscheiden van elkaar en omdat de indeling in fasen, ondanks de
simplificatie, deze complexe materie makkelijker overzichtelijk en begrijpbaar
maakt.
Het model van de emotionele ontwikkeling is gemaakt voor onderzoek en
diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Vandaar dat het
oorspronkelijke model oorspronkelijk tot een ontwikkelingsleeftijd van 12 jaar
loopt. Momenteel is men echter druk bezig om dit aan te vullen met een fase 6
en 7. In de praktijk (VAPH, Jeugdzorg, forensisch,…) vooral eerste drie EO-fasen
1.2.2.PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING EN
PERSOONLIJKHEIDSSTRUCTUREN
Emotionele ontwikkeling = basisontwikkeling
Doorheen elke ontwikkelingsfase, ontwikkelt zich ook een persoonlijkheidslaag.
Dit brengt specifieke karakteristieken met zich mee. Wanneer iemand zich
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller saracourteyn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.41. You're not tied to anything after your purchase.