Dit is een samenvatting van het boek 'Orthopedagogiek, een grondplan voor hulpverleners' dat wordt gebruikt in het 1ste jaar orthopedagogiek aan KdG. Enkel de laatste 2 les(sen) zijn nog niet verwerkt, aangezien deze nog niet hebben plaatsgevonden. (De samenvatting gaat tot en met pagina 278 in het...
Drie instrumenten voor het begeleiden van een cliënt:
1. De relatie -> Je bent zelf het belangrijkste instrument. Jouw grondhouding heeft
een grote invloed op hoe de relatie begeleider – cliënt eruit zal zien.
2. Het klimaat
3. De situatie
1. DE RELATIE
= orthopedagogische kern
Kok: orthopedagoog presenteert zich op een bewuste manier in de relatie om
ontwikkelingskansen van een cliënt te vergroten.
Rekening houdend met eigen sterktes en zwaktes.
Dilemma: afstand of nabijheid in professionele begeleiding?
- Cachet1: professionele nabijheid
- Nieuwe Autoriteit: opvoedende relatie als stabiele relatie met een veilige
verbinding
De relatie is opgebouwd door:
- Het begeleidingsklimaat dat we scheppen
- Manier waarop concrete begeleidingssituaties worden gehanteerd
Maar omgekeerd ook: het klimaat en de aanpak worden gekleurd door de relatie
Metafoor van het zonnestelsel: de zon = de relatie met de cliënt
1
Organisatie door en voor jongeren met ervaring in jeugdhulpverlening (bv. zelf
opgegroeid in een jeugdgroep)
, 2. HET KLIMAAT
= manier waarop het dagelijkse ritme en de (niet-) materiële omgeving vorm krijgen.
De stijl
Sfeer
Fysieke omgeving
Regels en communicatie over regels zijn belangrijk:
- Regels zijn vaak een bron van conflict
- Voor begeleiders: nodige structuur bieden
- Voor cliënten: inperking/vorming van een straffend klimaat (indien overbodig veel
regels)
Kunnen leren en ontwikkelen verstoren
Goed begeleidingsklimaat: de cliënt voelt zich goed en kan ontwikkelen
Voortdurend creatief proces: klimaat moet aangepast zijn aan de specifieke
vraagstelling van de cliënt.
3. SITUATIE
= manier waarop begeleider situaties met de cliënt aanpakt/vorm geeft.
Ook afgestemd op de vraagstelling/noden van de cliënt.
PEDAGOGISCHE EN ORTHOPEDAGOGISCHE MIDDELEN
= middelen die op intentionele/specifieke manier worden ingezet om vorm te geven aan
het klimaat/de situatie.
(Bv. structureren, stimuleren, motiveren…)
DE PEDAGOGISCHE GRONDVORMEN OP BASIS VAN WIM TER HORST
= Domeinen van interactie en ontwikkeling, ontmoetingen waarin opvoeding bij uitstek
naar voren komt.
= Concrete interactiemomenten om aan relatieopbouw te doen
Door situaties te hanteren en door middelen een klimaat te scheppen
= Kunnen gebruikt worden om ‘kwaliteit van leven’ van de cliënt na te gaan: op welke
manier toegepast in het leven?
= Kunnen gebruikt worden om vaardigheden te ordenen van de cliënt (Bijvoorbeeld: de
kritische vraag van Ter Horst: Kan het kind zich redden met…?)
,Ter Horst:
- We moeten proberen mensen tot ontwikkeling te laten komen door in te grijpen in
het dagelijkse leven. -> De begeleider = ‘de specialist van het gewone leven’
Pas als dit niet volstaat: gespecialiseerde therapieën
Maar: therapieën halen niet uit, als het alledaagse nog niet in orde is.
Recente grondvormen die we hebben toegevoegd aan het grondplan:
TRANSACTIONEEL PROCES
= transactioneel: complementair en circulair proces
Complementair : vraag en aanbod vult elkaar aan
Circulair: de 2 beïnvloeden elkaar (wederzijdse beïnvloeding)en het proces
gebeurt opnieuw
Het is een navolging van het model van Hellinckx
ORTHOPEDAGOGISCHE VRAAG
= vraag naar specifiek opvoeden/begeleiden
Optimale ontwikkelingskansen bieden (Kok)
Iedereen is in staat om (via gedrag) de juiste vraag tot specifiek of aangepast
begeleiden te stellen (Kok)
Kok ontwikkelde 6 vraagstellingstypes op basis van3 ontwikkelingsaspecten:
1. Cognitief (cognitieve ontwikkeling):
- Structureren: hulp bieden bij vat krijgen op/inzicht krijgen in omgeving
, - Variëren: versoepelen
2. Affectief (emotionele ontwikkeling):
- emotionele ruimte bieden: begeleider intensifieert de nabijheid en relationele
afstand door sensitief-responsief2 te zijn.
- relationele ruimte laten: begeleider doseert
3. Conatief (conatieve ontwikkeling3):
- Profileren: steunen in ontwikkeling van een eigen positie
- Harmoniëren: steunen bij het harmoniëren met anderen
Orhto: het gaat om een bijzondere situatie/specifiek opvoeden (niet iets in het
gewone dagelijkse leven) -> doelbewuste, specifieke begeleiding
Orthopedagogiek = wetenschap van uitzonderingen
Diverse cliëntenpopulatie: niet enkel minderjarigen (ortho-agogische vraagstelling
bij meerderjarigen)
ORTHOPEDAGOGISCH AANBOD
= concreet voor het klimaat, de situatie en via pedagogische grondvormen
- Circulair, complementair proces: specifiek aanbod is aanleiding tot een
verandering in vraagstelling en omgekeerd
FACTOREN GERELATEERD AAN ORTHOPEDAGOGISCH VRAAG EN AANBOD
Dynamisch: cliënt en begeleider zijn constant in verandering
De belangstelling voor voorgeschiedenis komt van het visueel model van Hellinckx:
concreet opvoedingsgeschiedenis en genetische factoren vermeld
Ook Belsky: sociaal-contextueel procesmodel van opvoeding + model voor
opvoedingsgedrag van ouders
Opvoeding als tweerichtingsverkeer
Bronfenbrenner: ecologische benadering van ontwikkeling van het kind
IDENTITEITEN
= gebaseerd op intersectioneel denken/kruispuntdenken van Kimberlé Crenshaw en
Gloria Wekker
- Holistische4 en caleidoscopische5 invalshoek => inclusief denken
2
stijl van interactie waarbij iemand gevoelig en attent reageert op de signalen en
behoeften van een ander
3
ontwikkeling van motivatie, wilskracht, doelgericht gedrag en het vermogen om keuzes
te maken en actie te ondernemen om doelen te bereiken
4
mens gezien als een geheel waarin alle aspecten — zoals lichaam, geest, emoties,
relaties en omgeving — onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studente1stejaar. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.46. You're not tied to anything after your purchase.
