Summary
Samenvatting Taal en bedrijf (B-KUL-F0US0B)
- Course
- Institution
Samenvatting van alle lessen en oefeningen
[Show more]
Seller
Follow
linnrademaekers2
Content preview
H1/ Sociocognitieve betekenisleer• Taal en cognitie: experimentele methode
• Taal en corpus: corpuslinguïstiek
• Taal en discours: discoursanalyse en conversatieanalyse
Communicatiemodellen
Algemeen gedragsmodel: thinking fast and slow (Daniel Kahneman)
Systeem 1, de autopiloot, werkt snel en automatisch. Het neemt intuïtieve, vaak emotionele beslissingen
zonder veel inspanning. Dit systeem is altijd actief en speelt een grote rol in ons dagelijks gedrag.
Systeem 2, de piloot, werkt langzamer, bewust en rationeel. Het vraagt meer moeite en wordt
ingeschakeld als we bewust keuzes moeten maken of problemen willen oplossen.
In veel situaties vertrouwen we op systeem 1, zelfs zonder het te beseffen, omdat het minder energie kost.
Müller-Lyer illusie
Klassiek optisch illusie-experiment waarin de perceptie van lijnlengte wordt beïnvloed door de context van
visuele aanwijzingen.
Het eerste signaal (bovenste lijn is langer) vertegenwoordigt het snelle, intuïtieve denken van systeem 1
(autopiloot), dat snel en moeiteloos oordelen maakt, vaak gebaseerd op instincten en heuristieken.
Het tweede signaal (als je goed kijkt, dan zie je dat de lijnstukken even lang zijn) komt van systeem 2,
het tragere, meer bewuste denkproces dat zorgvuldiger en rationeler werkt om de situatie correct te
analyseren. Dit onderscheid laat zien hoe onze eerste indruk vaak automatisch komt, maar dat bij nader
onderzoek ons bewuste denken een accurater oordeel kan vormen.
Cognitieve valstrik
Opdracht: een baseball bat en een bal kosten samen €1,10.
De baseball bat is €1 duurder dan de bal. Wat is de prijs van de bal?
1
,Systeem 1 denkt dat de bal 10 cent kost, omdat het simpel en intuïtief lijkt.
Maar als we met systeem 2 nadenken en de vergelijking goed uitwerken, zien we dat dit niet klopt.
• De prijs van de baseball bat €1 duurder, dus €(x + 1).
• Samen kosten de bal en de baseball bat €1,10. Dit geeft ons de vergelijking: **x + (x + 1) = 1,10**.
• Dit vereenvoudigt naar: **2x + 1 = 1,10**.
• Trek 1 van beide kanten af: **2x = 0,10**. 6. Deel door 2: **x = 0,05**.
• Dus, de bal kost €0,05 en de baseball bat kost €1,05.
Dit voorbeeld toont aan dat het intuïtieve antwoord van systeem 1 (10 cent) vaak niet correct is en dat we
ons bewust rationeel denken (systeem 2) moeten activeren om tot het juiste antwoord te komen.
De stroop-test
Systeem 1 wil automatisch het woord lezen, omdat lezen een getrainde, automatische vaardigheid is voor
mensen die vloeiend lezen. Dit gebeurt snel en zonder bewuste inspanning.
Systeem 2 moet ingrijpen wanneer er een conflict is tussen het woord en de kleur waarin het woord
geschreven is. Het vereist bewuste inspanning om de automatische neiging van Systeem 1 te
onderdrukken (het lezen van het woord) en de kleur van de inkt te benoemen.
De test laat dus duidelijk zien hoe de samenwerking en strijd tussen de twee systemen plaatsvindt. Het
Stroop-effect toont aan hoe sterk Systeem 1 soms werkt en hoe moeilijk het kan zijn voor Systeem 2 om
deze automatische reacties te corrigeren. Kortom, de Stroop-test legt bloot hoe Systeem 1 en Systeem 2
concurreren wanneer we met conflicterende informatie worden geconfronteerd.
Talig gedrag: niet bewust en niet rationeel
Er is niet genoeg tijd om volledig bewust te wachten, de boodschap van de andere spreker te verwerken,
een reactie te bedenken, en die vervolgens uit te spreken. Mensen anticiperen en plannen hun respons
vaak al voordat de andere spreker klaar is met praten.
Kahneman's Systeem 1: snelle, intuïtieve en automatische processen.
In gesprekken vertrouwen we op dit automatische systeem om snel en efficiënt te reageren, zonder dat
we iedere reactie volledig bewust overdenken. Ons brein past bestaande patronen en verwachtingen toe,
waardoor we soms onbewust al voorbereid zijn op een antwoord nog voor de ander klaar is met spreken.
Bovendien wordt taalgebruik vaak ondersteund door gedeelde sociale en contextuele cues, waardoor we
als gesprekspartners kunnen afstemmen en elkaars intenties begrijpen, zelfs als er minimale verbale
informatie is. Dit soort onbewuste en automatische processen is essentieel voor effectieve communicatie.
2
,Algemeen gedragsmodel: Elaboration Likelihood Model (Petty & Cacioppo)
Daniel Kahneman’s model kan worden vergeleken met het Elaboration Likelihood Model omdat beide
theorieën uitleggen hoe mensen informatie verwerken en beslissingen nemen.
Elaboration Likelihood Model stelt dat er twee routes zijn voor verwerken van persuasieve boodschappen:
• Centrale route: komt voor wanneer de ontvanger gemotiveerd is en in staat is om zorgvuldig over de
boodschap na te denken (elaboratie).
o Kahneman systeem 2: bewuste en analystische verwerking
• Perifere route: wanneer er een lage motivatie of weinig vermogen is om na te denken, wordt de
boodschap verwerkt via oppervlakkige signalen, zoals de bron of aantrekkelijkheid.
o Kahneman systeem 1: onbewuste en automatische verwerking
Beide modellen delen de tweedeling in automatische en bewuste informatieverwerking.
Kahneman's model legt de nadruk op het feit dat we vaker de onbewuste route nemen dan we zelf
denken, terwijl het ELM zich specifiek richt op persuasieve communicatie en attitudeverandering.
Het ELM koppelt motivatie en capaciteit direct aan de gekozen verwerkingsroute, terwijl Kahneman de
nadruk legt op de inspanning en snelheid van de denksystemen.
Product-driven communicatiemodellen (De Saussure & Chomsky)
Deze visie ziet taal als een gestructureerd (offline) systeem van regels en woorden.
Taal als arbitraire klank-betekenis koppeling in Structuralisme (de Saussure)
Taal als een systeem: taal is niet alleen een lijst van regels, maar een dynamisch geheel waarin woorden en
betekenissen aan elkaar zijn gekoppeld. Ferdinand de Saussure legt uit dat de relatie tussen woorden en
hun betekenissen willekeurig is. Bijvoorbeeld, er is niets inherent aan het woord "tafel" dat het met dat
object verbindt; deze verbinding is cultureel bepaald.
Klant-betekenis koppeling: taal bestaat uit tekens (zoals woorden) die betekenis krijgen door hun relaties
met andere tekens. Als je denkt aan het woord "boom", maak je een mentale link met het concept van
een boom, wat laat zien hoe taal ons helpt om naar de wereld om ons heen te verwijzen.
Taal als aangeboren in Universele Grammatica (Chomsky)
Chomsky introduceert het idee van "universele grammatica", wat betekent dat mensen van nature in staat
zijn om grammaticale structuren te begrijpen. - Dit stelt ons in staat om complexe zinnen te maken en te
begrijpen, wat ons helpt bij het spreken en schrijven van grammaticaal correcte zinnen.
Deze visie benadrukt dat taal meer is dan alleen regels en woorden; het is een complex systeem waarin
betekenissen en structuren samenkomen.
3
, Klassieke communicatiemodellen: Jokobson en Shannon en Weaver
Communicatie is het proces waarbij een zender een boodschap codificeert en deze via een kanaal naar
een ontvanger stuurt. De ontvanger gebruikt een sleutel om de boodschap te decoderen, waardoor de
oorspronkelijke betekenis weer zichtbaar wordt. Dit proces kan worden gezien als het 'verpakken'
(coderen) en 'herpakken' (decoderen) van boodschappen.
Er is echter kritiek op het idee dat er altijd een sterke 1-op-1 relatie is tussen de vorm en betekenis van
een boodschap. Dit impliceert dat elke boodschap maar één vaste interpretatie heeft, wat in werkelijkheid
niet altijd het geval is.
Het model van Shannon en Weaver, ontwikkeld in de context van telefonie, beschrijft communicatie in
formele, wiskundige termen met focus op zender, ontvanger en kanaal. Hoewel dit model technisch nuttig
is, wordt het als beperkt gezien omdat het niet de complexiteit van menselijke communicatie weergeeft.
Onomasiologisch perspectief
Welke naam geven we ergens aan, hoe zien we objecten die we zien?
MAAR problemen bij klassieke communicatiemodellen: vanuit onomasiologisch perspectief
Het onomasiologisch perspectief wijst op de complexiteit van taal en communicatie, waarin niet elke vorm
een vaste naam heeft. In tegenstelling tot klassieke communicatiemodellen, die aannemen dat elk object
één specifieke naam heeft (bijvoorbeeld "kitten" of "kat"), toont dit perspectief aan dat er veel mogelijke
benamingen voor hetzelfde object zijn.
Dit benadrukt dat taalgebruik afhankelijk is van context, cultuur en persoonlijke voorkeur, wat leidt tot
variatie en subjectiviteit in communicatie. Hierdoor wordt productgedreven communicatie als niet
adequaat beschouwd, omdat het geen rekening houdt met de rijkdom en diversiteit van taal.
• Conclusie: er is geen 1-op-1 relatie tussen vorm en woord.
• Product driven zegt dat 1 vorm altijd 1 naam heeft.
Semasiologisch perspectief
Wat is de betekenis van de talige vorm?
MAAR problemen bij klassieke communicatiemodellen: vanuit semasiologisch perspectief
Semasiologie richt zich op de betekenis van woorden en uitdrukkingen.
Het onderzoekt wat een bepaald teken (zoals een woord) betekent.
Voorbeeld: een "blauwe balpen" kan op verschillende manieren worden benoemd:
• “Een pen met een blauwe buitenkant."
• "Een pen die blauwe inkt schrijft."
• "Een pen die ik in de blauwe lade moet stoppen.”
Voorbeeld: het woord "ja" kan verschillende betekenissen hebben. Het kan instemming betekenen, maar
ook twijfel of nuance bevatten. Hoe het uitgesproken wordt (bijvoorbeeld met een bepaalde toon) kan de
betekenis veranderen.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller linnrademaekers2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62774 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now