Natuurbeheer
1 Algemeenheden
referentiekader:
puur natuur: plaatsen waar mensen niet
gekomen/invloeden hebben
half-natuurlijke landschappen: mensen die invloed
hebben op natuur (landbouw etc)
extensieve landbouw: mens heeft natuur volledig
veranderd naar zijn voordeel
natuurbeheer:
beschermen en ontwikkelen
Gen: Grote Eenheid Natuur
o 2 gebieden die niet aan elkaar hangen
o buffer: zorgt dat landbouw op die plaats niet
actief is (perceel)
o perceel opkopen en jonge bossen aanplanten
--> GENO
GENO: Grote Eenheid Natuur in Ontwikkeling (jong
bos)
GEN + GENO = VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk)
organisaties die zorgen voor natuur:
o ANB: Agentschap Natuur en Bos --> vlaamse
gemeenschap (boswachter)
o Provenciaal domein: proventie die domeinen heeft (sterrebos)
o Natuurpunt
beschermen:
o technisch (maaien en behoud etc)
o juridisch (verbieden bepaalde handelingen uit te voeren en beschermingen)
o ecologisch (dieren/planten hangen af van bodem enz)
o economisch (ecosysteemdieren)
o recreatie (ontspannen, rusten, vacantie etc)
keuze beheervorm:
biodiversiteit: (veel soorten planten/dieren)
zeldzaamheid: (zeldzame soorten aanwezig --> hangt af van plaats en tijd)
authenticiteit: historisch beeld
vervangbaarheid: als je een specifieke grond nodig hebt voor bepaalde planten dan is dat
waardevoller dan een algemene grond
duurzaamheid: stabiliteit en zeldzaamheid
ongestoordheid en volledigheid: meerdere soorten/populatie/ecosysteem aanwezig
natuurbeheer basisprincipes:
streven naar verschraling (grond voedselarmer maken)
continuïteit in beheer (natuurbeheerplan 24 jaar uitvoeren)
scheppen van variatie (verschillende biotopen/gradiënten)
voorkomen van bodembeschadiging en -verdichting
1
,Elyse Pauwels Natuurbeheer 2023
afzien van gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen (zowel goeie als slechte insecten sterven)
afzien van branden (veel te distructief)
beheerplanning:
natuurbeheerplan opstellen van 24 jaar --> maakt duidelijk welke natuurwaarden en
doelstellingen ter plaatste worden nagestreefd
nodig om continuïteit behouden in plan --> biologische kwaliteiten
legt verantwoording af voor gebruik van stuk (schaarse) grond en middelen die overheid ter
beschikking stelt
vragen:
o welke doelstelling
o wat moet er gebeuren en waarom
o waar en wanneer moeten maatregelen getroffen worden
o hoe worden ze uitgevoerd
o hoe wordt geëvalueerd of resultaat voldoet aan doelstellingen
Voor het maken van een beheerplan moet een inventarisatie en terreinbeschrijving gemaakt
worden
Foto: PDCA-cirkel: Plan > Do > Control > Act/Adjust
Monitoring: opvolgen van toestand van natuur door natuurlijke elementen op een objectieve
manier door lang te inventariseren en meten
Bos verkrijgen:
o Bomen planten = bebossen
o Natuur zen gang laten gaan = verbossen
In- en uitwendig beheer:
Ecosysteem bepaald door: klimaat, bodem, waterhuishouden en reliëf (abiotische factoren)
Fytogene, zoögene en antropogene factoren (plant, dier en mens) (biotische factoren)
Stuur variabelen = natuur sturen (variabelen hierboven vermeld)
Uitwendig beheer:
o Invloed op omgeving
o Toevoer ongewenste stoffen
o Verandering van waterhuishouden
o Bereikbaarheid terrein
o Kwaliteit van omgeving
Inwendig beheer:
o Invloed in natuurgebied
o Opp, differentiatie en configuratie
o Aard van biotopen
o Geen pesticiden, meststoffen en drainage
Processen in tijd voor zowel uit- als inwendig
o Successie (planten gemeenschappen volgen elkaar op)
o Inwendige dynamiek (stormen en plagen)
o Externe verstoring
Algemene richtlijnen bij terreinwerk:
3 gouden richtlijnen bij beginnen van beheer:
o Werk doordacht, ordelijk en overzichtelijk
o Voldoende en geschikt gereedschap + goeie onderhoud
o veiligheid
2
, Elyse Pauwels Natuurbeheer 2023
2 Verschillende maatregelen
Stadium Kenmerkende soorten Te handhaven door
pionierbegroeiing Eenjarige soorten Regelmatig bodembewerking
grasland grassen 1 of meerdere keren maaien/jaar
Ruigte (wildernis) Hoge vaste planten 1 keer maaien en afvoeren/2 a 5
jaar
Struweel (bos van struiken) struiken Opslag grote bomen verwijderen
(afkappen)
pionierbos Snelgroeiende bomen Langzaam groeiende bomen kappen
climaxbos Langzaam groeiende bomen klapstoelbeheer
Wissel = pad dat dier maakt in bos
Successie = geleidelijke overgang van verschillende begroeiingstypes
Maaien vs begrazen:
maaien:
o plotse drastische ingreep
o Ingreep is voor elke plantensoort gelijk
o Weinig intensief (1 a 2/jaar)
o Nutriënten balans wordt naar beneden gehaald (bovengrondse biomassa verwijderd) -->
verschraling (verarming grond)
Grazen:
o Geleidelijk aan
o Ene plantensoort is intenser dan andere (keuze) --> ene soort verdwijnt ander bevorderd
o Ongelijktijd en plaatselijk afgemaaid
o Nutriënten balans over heel terrein ongelijk verdeeld door mest
Maaien:
Tegen de grond afsnijden van kruidachtige vegetatie
Meest toegepaste beheren
Biomassa afvoeren en voorkomt verruiging
Verschillende maaiwerktuigen
o Sikkel
o tractor met cirkelmaaier
o klepelmaaier (scheermachine principe)
o Zelftrekkende maaibalken
o Zelftrekkende cirkelmaaiers
o Bosmaaier (motorzeis)
o Zeis
Gefaseerd maaibeheer = gedeeltelijk maaien/beurtelings
Sinusbeheer (H4)
Hooien:
Maaien en opschudden van gemaaid gras --> hooi maken (zon + wind = droogte)
Zwad: gras op een lange rij leggen en na een week drogen
Hooihark
Hooivork (2 tanden) oprapen en afvoeren
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elysepauwels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.60. You're not tied to anything after your purchase.