Portfolio - Competentie 11c - Bewijs 3 'Wat helpt mij om de cliënt zijn groeiproces te gunnen?'
0 purchase
Course
Portfolio
Institution
Nationale Handelsacademie (NHA) (NHA)
Dit document bevat Bewijs 3 'Wat helpt mij op de cliënt zijn groeiproces te gunnen?' van competentie 11c 'Eigen grenzen van mogelijkheden bepalen'. Dit bewijs is uitstekend beoordeeld door mijn docent.
“Wat helpt mij om de cliënt zijn groeiproces te gunnen?”
Niveau van Miller: DOES
21 juni 2024
Competentie 11: Ethisch verantwoord werken
Indicator 11c: Eigen grenzen van mogelijkheden bepalen
Samenvatting: In dit bewijs leg ik uit wat voor mij helpt om de cliënt zijn groeiproces te gunnen. Dit doe ik aan de hand van de begrippen
rapport, weerstand en zelfreflectie. Voor deze begrippen beschrijf ik hoe ze bevorderlijk kunnen zijn voor de cliënt en mijzelf.
Verandering komt doordat verworven inzicht omgezet wordt in actie. In het vakgebied van de counseling wordt geprobeerd om
cliënten te ondersteunen inzicht te krijgen in hun gevoelswereld (Slaats, 2017). Zij dragen immers de sleutel tot hun problematiek bij zich,
zo ontdekte ik uit de praktijkdagen Professioneel Hulpverlenen uit het tweede studiejaar. Vandaar wordt er in het vakgebied van de
counseling gebruik gemaakt non-directieve gesprekken, waarbij de cliënt ondersteund wordt om zelf te reflecteren op de problematiek en
de daaruit voortvloeiende gevolgen (Egan, 2012). Wetenschappelijk onderzoek heeft immers aangetoond dat eigen verworven inzicht via
zelfreflectie helpt om intrinsiek de motivatie te ontwikkelen het persoonlijk welzijn te vergroten (Visser, 2010).
In dat proces van reflectie komt ongetwijfeld een moment voor waar er bij de cliënt weerstand opgeroepen wordt. Dit “tegenkomen
van jezelf” kan voor cliënten pijnlijk en lastig zijn, en zelfs de relatie met de hulpverlener schaden (Safran et al., 1990), mogelijk tot het
punt waarop de cliënt de behandeling niet langer wenst door te zetten. Toch heb ik vanuit persoonlijke ervaringen als cliënt en in de
begeleiding van cliënten sinds de start van de opleiding geleerd dat situaties met weerstand juist uitgelezen kansen vormen om
persoonlijke groei te stimuleren. Het is soms nodig om buiten de gebaande paden te gaan om tot inzichten te komen (Safran & Muran,
1996). Het is wel belangrijk om de cliënt niet buiten zijn comfort zone te laten zwemmen, maar vanuit goed contact (rapport) te
ondersteunen in het onderzoeken van de weerstand. Daarvoor ga ik bij elk vertoon van weerstand bij mijzelf te rade wat er gebeurd is
waardoor weerstand (en daarmee schade aan het rapport) is ontstaan, en hoe ik het rapport weer kan opbouwen om de cliënt zijn
groeiproces te gunnen. Om te illustreren hoe ik dat doe, beschrijf ik eerst wat weerstand is en hoe het zich bij de cliënt uit, waarna met
behulp van een stuk dialoog met een cliënt aangeef hoe rapport, weerstand en zelfreflectie samenhangen in het groeiproces van de cliënt.
Wat is weerstand, hoe uit het zich en hoe ga ik er als counselor mee om?
Weerstand kan zich op verschillende manieren manifesteren. Denk daarbij aan weerstand tegen de hulpverlener, weerstand tegen
de methodes en technieken die de hulpverlener toepast en weerstand tegen de terminologie die de hulpverlener hanteert (Rennie, 1994).
Binnen de verschillende stromingen in de psychosociale hulpverlening zijn er wisselende ideeën over de oorsprong van weerstand. Zo zijn
er verklaringen op basis van interne conflicten en ingebouwde beschermingsmechanismen (psychoanalyse), problemen om instructies op
te volgen (behaviorisme), onrealistische verwachtingen (cognitivisme), en een gevoel van miskend of aangevallen zijn door de
1
, hulpverlener (systematisch eclecticisme, waaronder de gespreksmethodiek) (Slaats, 2017). Alhoewel deze stromingen verschillen in hun
denkbeeld over de oorzaak van weerstand, delen zij allen de overtuiging dat weerstand op zich niet per se problematisch is. Men kan
immers door een goede vertrouwensrelatie op te bouwen weerstand transformeren om zo persoonlijke groei mogelijk te maken. Hiervoor
moet de hulpverlener weerstand wel durven te erkennen, intern een proces aangaan om in te zien hoe het rapport verbroken werd, en
samen met de cliënt de vertrouwensrelatie proberen te herstellen zodat persoonlijke groei mogelijk kan worden (Slaats, 2017).
Door gesprekken met mijn mentor bij de portfoliomomenten, uitwisselingen met collega’s en informatie vanuit de praktijkdagen
voor Professioneel Hulpverlenen heb ik geleerd om de signalen van weerstand te herkennen. Er zijn namelijk vier veelgebruikte
strategieën die cliënten kunnen toepassen om hun weerstand te uiten (Miller, 1999). Deze technieken zijn, gerangschikt van een expliciet
naar een impliciet karakter: (1) tegenspreken, (2) onderbreken, (3) ontkennen en (4) negeren. Met de strategie “tegenspreken” weerlegt
de cliënt de informatie die de hulpverlener in het gesprek met deelt. Met “onderbreken” probeert de cliënt de counselor bepaalde
gevoelige informatie niet uit te laten spreken door in het gesprek in te breken, of door het gesprek naar zich toe te trekken. Met
“ontkennen” probeert de cliënt de verantwoordelijkheid voor zijn eigen problemen niet onder ogen te zien, problemen af te schuiven op
anderen of excuses te verzinnen om niet tot actie over te gaan. En ten slotte probeert de cliënt via de optie “negeren” impliciet bepaalde
(delen van) vragen van de hulpverlener achterwege te laten om specifieke informatie onbesproken te laten.
De cliënt vertoont deze reacties niet zomaar: er wordt iets wezenlijks geraakt dat aandacht verdient. Om daartoe te komen is het in
de basis belangrijk dat ik met volledige aandacht bij de cliënt ben en alert ben op verbale en non-verbale signalen die een (dreigende)
breuk van het rapport kunnen duiden. Vanuit gesprekken met oefencliënten heb ik zeker ontdekt hoe subtiel die signalen kunnen zijn, van
een keer wegkijken tot een klein nepglimlachje opzetten. Zodra ik signalen oppik van weerstand heb ik vanuit “Professioneel
Hulpverlenen” (Slaats, 2017) en het Hupper-college (Hupper, 2020) geleerd om bij mijzelf naar binnen te gaan om te onderzoeken waar de
weerstand vandaan komt. Daarbij ga ik mijn verbale en non-verbale communicatie in aanloop naar het signaleren van de weerstand na.
Het rapport kan namelijk verbroken zijn door bijvoorbeeld een mismatch in woordkeuze, een onjuiste gedachtegang, of een niet strokende
lichaamshouding. Het zou immers kunnen voorkomen dat ik mij daar als hulpverlener tijdens het gesprek niet van bewust was, maar dat
er wel degelijk een reactie bij de cliënt opgewekt werd door het gedrag dat ik vertoonde.
Om het rapport met de cliënt weer op te bouwen, helpt het om eerst te signaleren dat een van de gedragingen die ik vertoond heb
in het gesprek iets bij de cliënt teweeg hebben gebracht. Vanuit “Professioneel Hulpverlenen” (Slaats, 2017) heb ik geleerd dat ik dit
onder andere met de techniek onmiddellijkheid zou kunnen doen, waarbij ik een non-verbaal signaal dat de cliënt uitzend benoem om de
cliënt uit te nodigen te bespreken wat er in hem omgaat. Bovendien kan ik, zodra ik het vermoeden krijg dat er sprake is van weerstand,
een reflectie teruggeven aan de cliënt door te benoemen dat ik bijvoorbeeld de plank heb misgeslagen, of dat er iets wezenlijks bij de
cliënt naar boven is gekomen door een uitspraak die ik heb gedaan. Ik heb geleerd dat het hierbij belangrijk is altijd een toetsing toe te
voegen, zoals een vragende intonatie aan het eind van de zin of een korte gesloten vraag. Dat is noodzakelijk om te voorkomen dat ik de
cliënt op inhoud ga sturen, en het rapport met de cliënt verder onder druk zet.
Afhankelijk van hoe het gesprek zich verder ontvouwt, kan het noodzakelijk zijn om woordkeuzes terug te nemen of zelfs om
excuses aan te bieden. Vanuit dat begrip kan er weer gewerkt worden om het rapport met de cliënt te versterken, bijvoorbeeld met
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller timcarpaccio. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.03. You're not tied to anything after your purchase.
