Geen zin om samen te vatten? Hier is een duidelijke, gestructureerde samenvatting die je zal helpen bij het slagen van het examen. Let op: deze samenvatting bevat geen afbeeldingen
Aardwetenschappen
Hoofstuk1: Ontstaan en inwendige structuur van aarde
Ontstaan van zonnenstelsel en aarde
● aarde + andere planeten op elliptische banen rondom zon=
zonnestelsel
○ zon maakt deel uit van melkwegstelsel;
■ dat is dan weer een vb van sterrenstelsel/ galaxie
■ onderlinge afstanden tssen sterren zeer groot
■ vormt (samen met andere) gelijkaardige sterrenstelsel
- Andromeda nevel
- grote en kleine magellaanse wolk
- …
● galaxie clusters vertonen groeperingen in galaxie superclusters
○ afmetingen van 100 miljoen lichtjaren
● tussen superclusters bevinden uitgestrekte delen van heelal, waar
weinig sterren & sterrenstelsel bevinden
Nebula theorie
● zonnestelsel ontstaan uit roterende stofnevel (afkomstig van vroegere
supernova’s)
○ samenstelling van nevel gelijkaardig aan kosmische abundantie
■ H en He (gasvorm)
● op bepaald moment nevel samentrekken door gravitatie
○ explosie van nabije ster in supernova?
■ zouden schokgolf creëren die roterende stofnevel te
verdichten tot kritische dichtheid → ingang zetten van
aantrekking tussen verschillende stof-en gasdeeltjes door
gravitatie
1
, ⇒ toename van middelpuntvliedende kracht ⇒ deel van materie
concentreren in afgeplatte schijf loodrecht op rotatie as
● verdere concentratie van materie → vorming zon in centrum van
roterende nevel; afgeplatte schijf in planeten, manen en planetoiden
verklaring voor vele waarnemingen: volgende kenmerken van
zonnestelsel die we momenteel kunnen waarnemen:
1) 99% van massa van zonnestelsel in zon
➢ overige 1% in planeten
➢ geeft aan dan concentratie van materie door gravitatie
belangrijk proces moest geweest zijn tijdens vorming
zonnestelsel
2) roteren alle planeten rond zon in dezelfde zin
➢ argument voor roterende stofnevel, waaruit zonnestelsel zou zijn
ontstaan
3) planeten roteren rond zon volgens ellipsvormige banen, liggen
ongeveer in hetzelfde vlak
➢ verklaard door nebula theorie
➢ roterende stofnevel die samentrekt door gravitatie → snellere
rotatie ⇒ toenemen middelpuntvliedende kracht ⇒ deel van
materie geconcentreerd in platte schijf loodrecht op rotatie-as
○ VERKLARING: ligging in zelfde vlak
4) patroon in chemische samenstelling en omvang van hemellichamen
➢ zon bestaat uit: H en HE
➢ planeten Mercurius, Venus, Aarde en Mars: Fe, Ni, Si en O
○ gelijkaardige samenstelling = binnenplaneten of Aarde
planeten
○ dicht bij zon
➢ planeten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus; H en He
○ buitenplaneten of Jupiter planeten
○ verder van zon
2
,observatie Verklaring:
- tijdens vorming zonnestelsel: in centrum van roterende stofnevel
meeste materie samengetrokken
- omwille van kosmische abundantie: materie uit H en He
- door enorme massa, (groeiende) zon oefende meeste gravitatie uit om
omringende materie
- lichtste elementen gemakkelijker onttrokken
- zwaardere elementen concentreren op middelpuntvliedende kracht in
platte schijf ⇒ planeten
Ontstaan van Aarde en Aardse planeten
● binnenplaneten: Mercurius, Aarde, Venus en Mars
● kern bestaat uit zware elementen: Fe en NI
○ rondom vrij dikke schil
■ bestaat uit lichtere/relatief zware materialen
(silicaatmineralen)
● harde buitenste gedeelte = korst
⇒ gelaagde bouw verklaard theorie over ontstaan van planeten
Voorbeeld Aarde
● ontstaan verliep in aantal fasen:
➢ accretie:
○ materie aangetrokken naar vormende aarde
■ bestond uit grote brokstukken = planetesimalen
(ontstonden door lokale contractie van materie)
○ kinetische energie → warmte → genoeg om jonge aarde
planeten en heterogene accretiemateriaal te smelten
➢ Differentiatie
○ in opgesmolten aardse planeten: zwaarste elementen (Fe & Ni)
migreren naar kern van planeet
○ lichtere elementen (O, Si, Al, Mg,..) migreren naar buiten toe en
combineren tot silicaatmineralen
⇒ aardse structuur
3
, ○ accretie en contractie van materiaal neemt af ⇒ afkoeling +
silicaatmineralen stollen tot korst ⇒ primaire korst/lithossfeer
○ afvoeren van warmte ⇒ geologische processen:
■ aardkorst, platentektoniek, vulkanisme & aardbevingen
➢ Atmosfeer
○ bij opsmelten van planeten kwamen H en He vrij ⇒ vorming
primaire atmosfeer
■ ging snel verloren door aantrekking van elementen naar
veel zwaardere, relatief dichtbij zon
○ vorming secundaire atmosfeer door zwaardere gassen die
ontsnapten uit silikaatschil
■ samenstelling: CO2 , N2 , H2O en CO
■ alleen grotere binnenplaneten in staat om dit vast te
houden
■ op Mercurius en maan verloren door zon
○ doordat Mercurius en maan geen atmosfeer hebben → inslagen
van meteorieten ⇒ kraters
○ bij Venus, Aarde en Mars zeldzaam
■ meteorieten meestal opgebrand door atmosfeer
■ korst van planeten herwerkt door platentektoniek ⇒
inslagkraters snel weg
➢ Oceanen
○ ontstaan hydrosfeer → waterdamp uit atmosfeer neerslaan tot
vloeibare vorm en zich op aardopp concentreren ⇒ ontstaan
rivieren, meren en oceanen
■ op andere 2 planeten temp te hoog DUS aarde
onderscheidde zich meer en meer
➢ biosfeer
○ evolueerde naar enorme variëteit aan organismen
○ fotosynthese ⇒ leven op aarde
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauradebacker97. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.03. You're not tied to anything after your purchase.
