Class notes
Aantekeningen Middeleeuwse Cultuur
- Course
- Institution
- Book
Mijn aantekeningen voor het vak Middeleeuwse Cultuur zoals gegeven aan de Radboud Universiteit.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
biglonk
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 6-11-2024: Middeleeuwse schriftcultuur – Inleiding en CodicologieIntroductie
Alle aspecten van vroegmiddeleeuwse schriftcultuur. De eerste drie weken voornamelijk
gericht op de materiële kant en daarna meer naar de tekst zelf.
Middeleeuwse bronnen kennen altijd een vorm van selectie, hierin is de creatieve impuls van
de middeleeuwers terug te vinden. Kopieën zijn vaak niet helemaal hetzelfde.
Bronnen in deze cursus komen uit het West-Europa van 400-1000, deze teksten zijn in het
Latijn geschreven.
Transcriptie is onderdeel van het tentamen.
De Duistere Middeleeuwen
- The Swerve, Stephen Greenblatt.
- Poggio Bracciolini ‘redde’ uit een ‘vervallen’ klooster Lucretius’ gedicht De Natuur
der Dingen en een handschrift met een werk van Quintilianus (1417).
o Elke bron die we tegenkomen over de oudheid is een handgeschreven kopie uit
de middeleeuwen.
o De versie die Bracciolini vond, kwam aan het Karolingische minuskel en het
gebruik van spaties te zien, uit de 9e eeuw.
o Beeld Renaissance onjuist; de middeleeuwers bestudeerden de oudheid ook.
Europa (na Rome)
Post-Romeinse koninkrijken.
- Spanje: Visigoten.
- Italië: Ostrogoten.
- Noord-Italië: Longobarden (laatkomers).
- Frankrijk: Franken/Merovingers.
- Nederland: Friesen.
- Noord-Afrika: Vandalen.
- Griekenland: Byzantijnen.
- Denemarken: Vikingen.
- Duitsland: Saksen.
De Middeleeuwen
- Schriftcultuur oudheid: Wastabletten en papyrus (gemaakt van de papyrusplant).
Papyrus vergaat makkelijk, het meeste papyrus dat is overgeleverd komt uit Egypte
waar weinig vocht is.
- Eind van de oudheid: Uitvinding codex, het boek.
o Organisatiewonder; leesbaarder.
, o Overleveringskant is hoger.
o Intertekstualiteit wordt aangemoedigd; Het wordt makkelijker om tussen
teksten relaties aan te merken.
Genres
- Exegese; Bijbelcommentaren/uitleg.
o Bijbels.
o Patristiek (kerkvaders; bijv. Hieronymus, Augustinus, Ambrosius, Beda).
- Rechtsteksten:
o Wereldlijk recht; Voornamelijk Romeins recht en dictaten van
vroegmiddeleeuwse koningen.
o Canoniek recht; De regels die in de kerk gelden, ook veel morele regels.
- Oorkonden en documenten.
- Hagiografie; Levens van heiligen.
- Historiografie.
- Computus; Berekening van de datum van Pasen.
- Geneeskunde.
Handschrift productie per eeuw
- 1800 handschriften overgeleverd over alles van voor het jaar 800.
- 7000 handschriften overgeleverd van alleen al de 9e eeuw.
o Opleving geleerdheid en boekproductie.
- Debat: Hoeveel handschriften zijn er dan verloren gegaan?
o Onderzoek van Eltjo Buringh en Jan Luiten van Zanden.
o 6e eeuw: Voornamelijk productie in Italië.
o 8e/9e eeuw: Enorme stijging, Frankrijk en Duitsland (Het Karolingische Rijk)
domineren de productie.
o Enorm veel verloren gegaan; Kan je dan wel iets zeggen op basis van de
overgeleverde bronnen over de gehele middeleeuwen? – Debat.
Van koe tot codex
Papyrus vergaat makkelijker, er was behoefte naar een duurzamer materiaal. Perkament.
- Gemaakt van geprepareerde dierenhuiden; Haar- en vleeszijde, kans op scheuren (deze
werden weer dichtgenaaid).
o Gebruiken/tradities van de haar- en vleeszijde zijn belangrijke aanwijzingen
voor codiologen voor waar en wanneer de codex gemaakt was.
- A4-vorm is afkomstig van de perkamenten codex.
Terminologie
, - Codex: Het object, blaadjes op elkaar gestapeld met een kaft. Hier kunnen meerdere
werken inzitten, iets wat vaak het geval was met middeleeuwse codexen.
- Handschrift = manuscript: Een onderdeel van een codex.
- Teksten/werken.
- Boek: Kan hetzelfde zijn als een codex, maar verschillende werken kunnen ook weer
onderverdeeld zijn in verschillende boeken.
- Folio = blad, de meeste codexen zijn gefolieeërd: Genummerd per folio i.p.v. per
pagina.
o 1redo = voorkant.
o 1verso = achterkant.
De codex
- Katernen: Wanneer één koe werd dubbelgevouwen vormde dit een katern (vaak vier
bladen). Het maken hiervan was duur.
- Een codex bestond uit verschillende katernen die aan elkaar werden vastgebonden.
- Schutbladen werden vaak gemaakt van oude stukken perkament, iets wat interessant
kan zijn voor historici.
- Libelles: Klein boekje, foldertje bestaande uit zo’n twee katernen.
- Verschillende libelles met hetzelfde thema konden samen worden gevoegd tot een
codex.
o Historisch onderzoek naar of een bepaalde codex altijd al een geheel heeft
gevormd = onderzoek naar katernen. Waar begint deze en waar eindigt hij?
Was het tevoren al het plan dat deze codex op deze manier zou lopen? Zo niet,
wanneer is het besloten om deze katernen samen te voegen? Dit kan iets
zeggen over het genre van de tekst.
Hoorcollege 13-11-2024: Palaeografie (400-1000)
Opzet:
1. Theorie en methodologie.
2. Majuskel, minuskel en cursiva.
3. Sjabloon voor datering.
4. Relevante schrifttypen 400-1000.
Intro
Actualiteit: Maryam Nawaz Sharif falsificeerde een officieel document waarop ze niet als
eigenaar werd erkend. Echter was het lettertype dat ze hiervoor gebruikte nog niet in gebruik
in 2006, waarvan Sharif claimde dat het document kwam.
Andere moderne voorbeelden waarin het gebruik van lettertype de falsificatie van
documenten aantoonde:
- Fontgate (2017).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller biglonk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.22. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51662 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now