Summary
Samenvatting Handboek schriftkennis handschriftontwikkeling in het onderwijs
- Course
- Institution
- Book
H1, h2, h3, h4, h5, h7, h8, h9, h10 en h12 een mindmap die alle hoofdstukken samenvat
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
5 reviews
By: kayravmourik • 1 year ago
By: awolthuis • 2 year ago
By: roxannekuipers • 3 year ago
By: moonmeijer • 3 year ago
By: Nynkevs • 3 year ago
By: jcornelisse • 3 year ago
Thank you for your review!
Seller
Followjcornelisse
Reviews received
Content preview
HandschriftontwikkelingHoofdstuk 1: Schrijven en schrijfonderwijs
Handschriftvaardigheid = basisvaardigheid, een leervoorwaarde
Handschriftonderwijs moet gericht zijn op het ontwikkelen van kwaliteit en het behoud ervan.
3 belangrijkste momenten waarop het handschriftonderwijs kan ontsporen;
1) Te vroeg beginnen: Scholen beginnen meteen na grote vakantie, voor kinderen te vroeg.
Schrijfrijpheidstoets vereist.
2) Verkeerd aanleren: In instructiefase heeft de leerkracht geen kijk op het ontstaan van verkeerde
trajecten.
3) Niet goed onderhouden en begeleiden: Het is aangeleerd en het kind moet het nu verder uitzoeken.
Geen besef dat het handschrift nog in ontwikkeling is.
Kinderen moeten op de basisschool de basis van vaardigheden en kennis kunnen verwerven. Elk kind kan
goed leren schrijven, mits dit op een juiste wijze gebeurt en de bereikte vaardigheid op een juiste wijze
wordt onderhouden. Het schrift is voor het kind ook een onmisbaar ‘schoolgereedschap’, een leermiddel.
Handschrift doet leerstof dieper verwerken en beter onthouden leerkatalysatorleerkatalysator.
Schrijven: Een grafisch-instrumentele vormgevende vaardigheid, waarbij cultureel bepaalde tekens
worden gebruikt. Bedoeld om schriftelijke communicatie mogelijk te maken.
Het schrift de basis van de Westerse culturele ontwikkeling
een afgesproken, cultureel systeem: een schriftcode
een code die een brug slaat tussen gesproken taal en schrifttekens (letters)
door de opslagmogelijkheden is continuering van de culturele kennis mogelijk
Schrijven = homoniem; zelfde woord – meerdere betekenissen;
- Er worden letters gevormd
- Van Dale; met een stift, pen, potlood etc. op papier neergezet
- Als literair of ander werk vervaardigen: een boek, een verhandeling schrijven
- Leren vormen en plaatsen van letters in het platte vlak. Vormgeven tot tekst
Op de basisschool worden in eerst instantie 3 basisvaardigheden aangeleerd; lezen, schrijven en rekenen.
Kinderen zijn eerder leesrijp dan schrijfrijp. Perceptie is altijd eenvoudiger dan productie/constructie.
Voordat er geschreven gaat worden, is het belangrijk om:
1. Een schrijfrijpheidstest af te nemen
2. Eerst voldoende lettervormkwaliteit bereikt te hebben voordat je een aangeleerde letter inzet
voor het leren lezen.
De alfabetcode
Erik Moonen boek ‘Dwaalspoor dyslexie’ eerst de kinderen leren schrijven en dan lezen. Er wordt
een letter aangeboden en vervolgens verklankt. ‘Leren lezen doe je door te leren schrijven’.
De Alfabetcode is de meest effectieve manier om kinderen te leren lezen en schrijven om 2 redenen:
1) De Alfabetcode sluit écht aan bij wat kinderen al kennen. Andere methodes doen dat niet.
2) De Alfabetcode leert de kinderen geen half ware of helemaal foute dingen. Andere methodes
doen dat wel.
Terwijl Veen zegt dat je moet aansluiten op wat het kind al weet en dat is de klank. Het kind spreekt en
luistert dus eerder dan dat het woorden kan spellen. De klank (vooral klankanalyse) moet dus vooraf gaan
aan het aanbieden van het teken (de lettervorm).
, Handschriftontwikkeling
Hoofdstuk 2: Leerlijn schrijfonderwijs
In de kerndoelen en de kennisbasis staat waar het handschriftonderwijs aan moet voldoen en wat de
kinderen moeten kennen en kunnen.
De tussendoelen zijn gerelateerd aan de 3 hoofdfasen:
1. Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep 1 & 2)
Het jonge kind ontwikkelt eerst inzicht in de letters die qua vormgeving passen bij het niveau van
zijn tekenontwikkeling. Deze letters, kapitalen, bestaan uit losse streken en zijn de enige
lettervormen die aansluiten bij de manier waarop een kind een huis tekent. Ze hebben ook geen
trajecten. Het zijn echte kleuterletters: je kunt ze op verschillende manieren construeren zonder
dat de vorm eronder lijdt.
Daarna worden de schrijfvoorwaarden verder ontwikkeld. Instrumentele vaardigheid is hierbij
een belangrijk onderdeel. Het richt zich op vaardigheid(uitvoering) leerkatalysatoren leerkatalysatorwaarneming, vanuit een
goede greep en houding.
2. Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven van het verbonden schrift (groep
3&4)
In groep 3 leren de kinderen de kleine-letter-vormen (minuskels) en in groep 4 de hoofdletter- of
kapitaalvormen. De minuskels in groep 3 hebben stokken en staarten, 3 zones/lijnen.
Voortgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie blijft van belang.
3. Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift (groep 5-8)
Handschrift volwassene uitontwikkeld en stabiel, goed vormgegeven of niet.
Handschrift kinderen tot en met voortgezet onderwijs in ontwikkeling.
Om de verworvenheden van de eerste 2 fasen te nemen/borgen, is een cognitieve ontwikkeling
(leren wat de kenmerken van een goed handschrift zijn) hard nodig. Er moet kennis worden
aangebracht over verantwoorde lettervormgeving en hoe het kind daar invloed op kan
uitoefenen. Groep 5-6 nemen belangrijke plaats in: hier daalt de handschriftkwaliteit vaak
dramatisch.
Fasen in het schrijfonderwijs:
Voorbereidende fase schrijfvoorwaarden kleuters
Instructiefase letters met drie zones groep 3 en 4
Onderhoudsfase uitdaging groep 5 tot en met 8
Toetsenbordvaardigheid is in de kennisbasis opgenomen. Ook hierbij is goede houding en
handmanipulatie, goede vingerzetting belangrijk om ze aan te leren.
Groep 1:
Beginnend lettergebruik en het voorbereiden van het schrijven. Schrijfvoorwaarden, nauwkeurige
werkhouding en beginnende materiaalgreep/materiaalbeheersing worden geoefend. Open voor
opnemen van nieuwe mogelijkheden en vaardigheden. Inhoudelijke feedback is van belang.
Groep 2:
Letterverkenning van kapitalen(hoofdletters) en minuskels(kleine letter).
Ze moeten de transfer tussen beide lettersoorten kennen en oefenen. Niet blokletters meteen
verbonden schrift, aan elkaar, pas in groep 3! Letterconstructie kan pas verantwoord plaatsvinden als de
ruimtelijke oriëntatie in het platte vlak voldoende is ontwikkeld.
Dys-kinderen; dysgrafie, dyslexie) bijv. het eerst blokletters gebruiken en dan aan elkaar schrijven is
verwarrend voor deze kinderen.
, Handschriftontwikkeling
Groep 3:
Verder ontwikkelen schrijfvoorwaarden, daarna leren schrijven van cijfers en minuskels(instructiefase.
1e half jaar houding en greep.
2e halfjaar leren schrijven op methodische wijze van het woordverbonden lopende schrift, bestaan niet
alleen uit traject. Ze hebben ook een vorm en deze wordt voor een belangrijk deel gevormd door de
toepassing van rechte en gebogen lijndelen.
Groep 4:
1. Het leren schrijven (voortgezette instructiefase) van hoofdletters in de oude ‘hoofdlettervorm’ of
in de vorm van KAPITALEN als hoofdletters.
2. Het leren verzorgen van de rompzone (de ‘kleine letter’-hoogte) d.m.v. het juist positioneren van
de boven- en onderkant tegen de romp- en grondlijn.
Leren construeren en toepassen van hoofdletters.
Groep 5:
In groep 5 wordt het handschrift eigen gemaakt door de vele toepassingen ervan. Het is belangrijk dat
automatisering zoveel mogelijk wordt tegengegaan door bewustmakingsoefeningen. Kind moet zicht
krijgen op eigen handschriftontwikkeling. Het leren zien van belangrijke vormkenmerken van letters die
veel invloed hebben op de herkenbaarheid ervan. Blijvende aandacht voor rompzone zijn:
- Letterlessen
- Criteriumlessen
- Gelijkmatige penpuntsnelheid
- Blindtypen
Groep 6:
De handschriftkwaliteit daalt plotseling. Verschillende oorzaken;
- Aantal schrijflessen vermindert van 2 naar 1 keer per week.
- Zonder overgang wordt de hulpliniëring verlaten (grondlijn + romplijn)
- Alleen nog maar standaard 8 mm liniatuur (taalschriften 7.7 mm)
Overstap moet dus goed begeleid worden. Begrippen als rompzone en neerhaal moeten duidelijker
worden toegepast. Aan de orde zijn het leren beoordelen van het eigen handschrift en het leren
vaststellen van de eigen ontwikkeling in het handschrift en hoe je die positief kunt beïnvloeden.
Ongeveer 2e helft groep 6: onverbonden schrift
Leren blokschrift schrijven
Letterspatiëring
Groep 7:
Kinderen moeten leren het eigen handschrift te beoordelen en de eigen ontwikkeling in het handschrift
leren vast te stellen en hoe ze die ontwikkeling positief kunnen beïnvloeden. Naast het leren naast elkaar
gebruiken van verbonden en onverbonden schrift is er algemeen aandacht voor bijzondere lettervorming;
sierschrift en kalligrafie.
Te oefenen onderdelen:
Woord- en letterafstand verhoudingen binnen de letters
Lay-out van de bladzijde
Los en verbonden naast elkaar oefenen
Oefenen in de belangrijkste handschriftcriteria.
Het blokschrift moet ook eigen gemaakt(geconsolideerd) worden.
Groep 8:
Het leren van de plaats die het handschrift in de maatschappij inneemt en het opdoen van (letter)kennis
om het eigen handschrift zo goed mogelijk te kunnen beoordelen en onderhouden.
3 schriftsoorten, verbonden, onverbonden en sierschrift, worden op elkaar betrokken en functioneel
gebruikt. En aandacht voor versnelling met behoud van kwaliteit.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jcornelisse. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79223 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now