Samenvatting volledig te kennen leerstof van het vak sociale psychologie voor de richting Gezondheidsbevordering. De samenvatting bevat info verworven uit de les, de slides en het handboek (Sociale Psychologie, Alain Van Hiel en Arne Roets 2de versie). Het gaat om volgende hoofdstukken:
- Inleidin...
Inhoudsopgave
1. Inleiding..............................................................................................................................................7
1.1 De mens is een sociaal dier...........................................................................................................7
1.2 Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines.................................................................7
1.2.1 Definitie sociale psychologie..................................................................................................7
1.2.2 De kracht van de situatie: een vb van een sociaalpsychologische studie...............................7
1.2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines..........................................................................7
1.2.4 Andere psychologische domeinen.........................................................................................8
1.2.5 Sociale psychologie en mensenkennis...................................................................................8
1.3 De geschiedenis van de sociale psychologie.................................................................................8
1.3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935).........................................................8
1.3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)...................................................................................8
1.3.3 Groei en debat (1960-1975)...................................................................................................9
1.3.4 Methodologisch en inhoudelijk pluralisme (1975-heden).....................................................9
1.4 Sociale psychologie in de 21ste eeuw.............................................................................................9
1.4.1 Hersenonderzoek...................................................................................................................9
1.4.2 Het internet...........................................................................................................................9
1.4.3 Sociaal-culturele perspectieven...........................................................................................10
1.4.4 Open wetenschap................................................................................................................10
2. Attitudes...........................................................................................................................................11
2.1 Basisbevindingen........................................................................................................................11
2.1.1 De drie componenten van attitudes....................................................................................11
2.1.2 Attitudesterkte.....................................................................................................................11
2.1.3 Expliciete en impliciete attitudes.........................................................................................12
2.1.4 Verband tussen attitudes en gedrag....................................................................................13
2.2 Overreding door communicatie..................................................................................................13
2.2.1 Twee wegen voor overreding..............................................................................................13
2.2.2 De bron................................................................................................................................14
2.2.3 De boodschap......................................................................................................................14
2.2.4 Het publiek..........................................................................................................................15
2.3 Overtuigen door het eigen gedrag..............................................................................................15
2.3.1 Cognitieve dissonantietheorie (!!!)......................................................................................15
2.3.2 Toepassingen van dissonantietheorie op inspanningen en keuzes......................................16
2.3.3 Randcondities van dissonantietheorie.................................................................................16
2.3.4 Alternatieve wegen tot zelfovertuiging...............................................................................16
1
, 2.4 Reclame en voorlichting.............................................................................................................17
2.4.1 Subliminale beïnvloeding.....................................................................................................17
2.4.2 Stereotypen.........................................................................................................................17
2.4.3 Culturele verschillen............................................................................................................18
3. Groepsprestaties..............................................................................................................................19
3.1 Collectieve processen.................................................................................................................19
3.1.1 Sociale facilitatie..................................................................................................................19
3.1.2 Sociaal lijntrekken................................................................................................................20
3.1.3 Collectieve processen: een integratie..................................................................................21
3.2 Onenigheid en verschillende opinies..........................................................................................21
3.2.1 Opiniedevianten..................................................................................................................21
3.2.2 Sociale beslissingsschema’s (SBS): naar de essentie van groepsbeïnvloeding.....................21
3.2.3 Groepspolarisatie: de weg naar extreme posities................................................................22
3.3 Prestaties in kleine, taakgerichte groepen..................................................................................22
3.3.1 Groepsprestatie: het combineren van individuele bijdragen...............................................22
3.3.2 Brainstormen.......................................................................................................................22
3.3.3 Vertekende steekproeftrekking: ideeën op tafel krijgen.....................................................23
3.3.4 Groepsgeheugen: samen onthouden..................................................................................23
3.3.5 Heuristieken.........................................................................................................................23
3.3.6 Strategieën die groepsefficiëntie verhogen.........................................................................23
3.4 Groepsdenken: het perspectief verliezen...................................................................................24
3.4.1 Het groepsdenkenmodel.....................................................................................................24
3.4.2 Empirische onderzoeken......................................................................................................24
3.4.3 Groepsdenken voorkomen..................................................................................................24
4. Sociale beïnvloeding.........................................................................................................................26
4.1 Automatische sociale beïnvloeding............................................................................................26
4.2 Conformiteit...............................................................................................................................26
4.2.1 De klassieke studies.............................................................................................................26
4.2.2 Waarom conformeren we ons?...........................................................................................26
4.2.3 Meerderheidsinvloeden.......................................................................................................27
4.2.4 Minderheidsinvloeden.........................................................................................................28
4.2.5 Differentiële of unimodale procesmodellen........................................................................28
4.3 Instemmen..................................................................................................................................28
4.3.1 Redenen geven....................................................................................................................28
4.3.2 ‘Stel je eens voor’.................................................................................................................28
4.3.3 De wederkerigheidsnorm....................................................................................................28
2
, 4.3.4 Tweestappen instemmingstechnieken................................................................................29
4.3.5 Assertiviteit..........................................................................................................................29
4.4 Gehoorzaamheid........................................................................................................................29
4.4.1 Milgrams onderzoek: krachtlijnen van vernietigende gehoorzaamheid..............................29
4.4.2 Milgram in de 21ste eeuw.....................................................................................................30
4.4.3 Verzet..................................................................................................................................30
5. Sociale perceptie..............................................................................................................................31
5.1 Het ruwe materiaal van de eerste indruk...................................................................................31
5.1.1 De waarnemer.....................................................................................................................31
5.1.2 Het uiterlijk..........................................................................................................................31
5.1.3 Situaties...............................................................................................................................31
5.1.4 Gedrag.................................................................................................................................31
5.2 Attributie: van elementen tot disposities...................................................................................32
5.2.1 Attributietheorieën..............................................................................................................32
5.2.2 De theorie van corresponderende gevolgtrekkingen...........................................................32
5.2.3 Kelley’s covariatietheorie.....................................................................................................32
5.3 Integratie: van disposities tot impressies...................................................................................34
5.3.1 Enkele basisbevindingen......................................................................................................34
5.3.2 Integratie van kenmerken in een globale impressie............................................................34
5.3.3 Afwijkingen van het gemiddelde model..............................................................................34
5.4 Confirmatievertekening: van impressies naar de realiteit..........................................................35
5.4.1 Persistentie van opvattingen...............................................................................................35
5.4.2 Confirmatorische hypothesetoetsing...................................................................................35
5.4.3 De zelfvervullende voorspelling...........................................................................................35
5.5 Slotwoord...................................................................................................................................35
6. Agressie............................................................................................................................................36
6.1 Wat is agressie?..........................................................................................................................36
6.1.1 Definities en vormen van agressie.......................................................................................36
6.1.2 Pestgedrag...........................................................................................................................36
6.1.3 De meting van agressie........................................................................................................36
6.2 Crossnationale en intraculturele verschillen...............................................................................36
6.2.1 Crossnationele verschillen...................................................................................................36
6.2.2 Intraculturele verschillen.....................................................................................................36
6.3 De oorsprong van agressie..........................................................................................................37
6.3.1 Biologische theorieën / erfelijkheidsperspectief.................................................................37
6.3.2 Leertheorieën......................................................................................................................37
3
, 6.4 Sociaalpsychologische theorieën van agressie...........................................................................38
6.4.1 Frustratie.............................................................................................................................38
6.4.2 Negatief affect.....................................................................................................................38
6.4.3 Fysiologische opwinding......................................................................................................39
6.4.4 Cognitieve processen...........................................................................................................39
6.4.5 Een interactief model van agressie......................................................................................40
6.5 Invloed van geweldmedia...........................................................................................................40
6.5.1 Geweld in de media.............................................................................................................40
6.5.2 Pornografie..........................................................................................................................41
6.6 Verborgen geweld......................................................................................................................41
6.6.1 Seksuele agressie.................................................................................................................41
6.6.2 Partnergeweld.....................................................................................................................41
6.6.3 Kindermishandeling.............................................................................................................41
6.7 De reductie van geweld..............................................................................................................42
6.7.1 Concrete maatregelen.........................................................................................................42
6.7.2 Omvattende programma’s...................................................................................................42
7. Anderen helpen................................................................................................................................43
7.1 Waarom helpen we anderen?....................................................................................................43
7.1.1 Evolutionaire factoren.........................................................................................................43
7.1.2 Kosten en baten...................................................................................................................43
7.1.3 Altruïsme of egoïsme: beperkingen en gelijkenissen...........................................................44
7.1.4 Motieven om te helpen.......................................................................................................44
7.2 In welke omstandigheden helpen we (niet)?..............................................................................44
7.2.1 Het omstanderseffect..........................................................................................................44
7.2.2 Stress en tijdsdruk...............................................................................................................45
7.2.3 Locatie en cultuur................................................................................................................45
7.2.4 Stemming.............................................................................................................................46
7.3 Wie helpt anderen?....................................................................................................................46
7.3.1 Zijn sommige personen behulpzamer dan anderen?...........................................................46
7.3.2 Kenmerken van de altruïstische persoonlijkheid.................................................................46
7.3.3 De invloed van ouders en familie.........................................................................................46
7.3.4 Rolmodellen en sociale normen..........................................................................................46
7.4 Interpersoonlijke factoren: wie helpt wie?.................................................................................47
7.4.1 Waargenomen eigenschappen van de persoon in nood......................................................47
7.4.2 De gepaste combinatie van helper en ontvanger................................................................47
7.4.3 Geslacht en hulpvaardigheid...............................................................................................47
4
, 7.4.4 Anderen om hulp vragen.....................................................................................................47
8. Diverse samenleving.........................................................................................................................48
8.1 Diversiteit...................................................................................................................................48
8.1.1 Probleem?............................................................................................................................48
8.1.2 Hypersegregatie...................................................................................................................48
8.2 Interetnisch contact vermindert problemen..............................................................................48
8.2.1 De contacthypothese...........................................................................................................48
8.2.2 Schooldesegregatie in de VS: grootschalig contactexp........................................................48
8.2.3 Langdurig contact en interetnische vriendschappen...........................................................48
8.2.4 Cognitieve en affectieve gevolgen van contact....................................................................49
8.2.5 Diversiteit en contact: 2 zijden van het verhaal...................................................................49
8.3 Problemen met interetnisch contact..........................................................................................50
8.3.1 Zoeken we elkaar spontaan op?..........................................................................................50
8.3.2 Contactervaringen...............................................................................................................50
8.3.3 De sollicitatiesetting.............................................................................................................50
8.3.4 Na het contact.....................................................................................................................50
8.3.5 Multiculturalisme: de goede benadering?...........................................................................50
8.4 Samenleven in de school en op het werk: contact en pos actie als actiemiddelen.....................51
8.4.1 De ideale school...................................................................................................................51
8.4.2 Pos actie: zachte en harde maatregelen..............................................................................51
8.4.3 Aanvaarding van pos actie door meerderheidsleden..........................................................52
8.4.4 Tegenstanders van pos actie................................................................................................52
8.4.5 De psychische dimensie van voorkeursbehandeling door quota’s......................................52
8.5 Effecten van allerlei goedbedoelde maatregelen, media en wetten en regels...........................52
8.5.1 Educatie...............................................................................................................................52
8.5.2 Media...................................................................................................................................52
8.5.3 Wetten en regels..................................................................................................................53
8.5.4 Invloed van mensen om ons heen en sociale normen.........................................................53
9. Duurzaamheid..................................................................................................................................54
9.1 Eigenbelang of rekening houden met anderen?.........................................................................54
9.1.1 Het gevangenendilemma.....................................................................................................54
9.1.2 Middelendilemma’s.............................................................................................................54
9.1.3 Gereduceerde dilemma’s.....................................................................................................55
9.1.4 Individuele verschillen in prosociale oriëntatie en vertrouwen...........................................55
9.1.5 Sociale dilemma’s oplossen.................................................................................................55
9.2 Ecologisch handelen...................................................................................................................56
5
, 9.2.1 Psychische barrières............................................................................................................56
9.2.2 Gedrag aanpassen...............................................................................................................56
9.3 Conflicten oplossen....................................................................................................................57
9.3.1 Niet-inzetten van dreigmiddelen en coöperatie..................................................................57
9.3.2 Onderhandelen....................................................................................................................57
9.4 Hebben of zijn?...........................................................................................................................58
9.4.1 Geld en materieel bezit........................................................................................................58
9.4.2 Betekenisvolle relaties.........................................................................................................58
9.5 Slot..............................................................................................................................................59
6
, 1. Inleiding
1.1 De mens is een sociaal dier
- Mens = fundamenteel sociaal wezen
o Verzot op nadenken over onszelf en anderen en hoe we best reageren in bepaalde
situaties
o Observeren anderen, analyseren gedrag en proberen te voorspellen hoe iemand zich
zal gedragen
- Invloed media
1.2 Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
1.2.1 Definitie sociale psychologie
- Wetenschappelijke studie naar
o De wijze waarop gedachten, gevoelens, motivaties en gedragingen van mensen
beïnvloed worden
o Door de aanwezigheid van anderen en
o Hoe wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich
gedragen
1.2.2 De kracht van de situatie: een vb van een sociaalpsychologische
studie
- Wij laten ons continu beïnvloeden door onze sociale omgeving
- Onderzoek P. Zimbardo: Stanford Prison Experiment
o Aantonen dat slechte omgeving mensen aanzet tot stellen van slecht gedrag
o Ook voor mensen die onder normale omstandigheden het goede zouden doen
o Situatie neemt over van persoon ‘slecht’ mens
o Illustratie dat sociale context grote invloed heeft op ons gedrag
1.2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
- Sociologie
o Klasseert personen volgens nationaliteit, ras, SES…
o BV. Impact SES op stemgedrag voor bepaalde partijen
o Groepsvariabelen
- Sociale psychologie
o Individuele niveau
o BV: welke attitudes bepalen dat iemand voor bepaalde partij stemt?
- Multilevel analyses: effecten van variabelen op groepsniveau en op individueel niveau
nagaan in analyse
- Persoonlijkheidspsychologie
o Modellen die op basis van gedachten, affect en motivaties gedrag voorspellen (=
sociale psychologie)
o Verschil: gerichtheid op individuele verschillen (= disposities) en situaties
o Studie cross-situationele stabiliteit tussen individuen
- Relatie tot andere disciplines
o Groepen (M/V), personen (persoonlijkheid) en condities (les, feestje,..)
o Effect groep = sociologie
o Effect personen = persoonlijkheidspsychologie
7
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fienx3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.40. You're not tied to anything after your purchase.
