Korte inhoud
THEMA 5: Aardrotatie:
- Beweging van de aarde rond haar as.
- Gevolgen zoals dag en nacht, afplatting van de aarde, en het corioliseffect.
- Tijdmeting en invloed op plaatsbepaling en tijdzones.
THEMA 6: Aardrevolutie:
- Beweging van de aarde rond de zon in een ellipsvormige ba...
sterren verplaatsen langs hemel
↬ Noordelijk Halfrond: beweging sterren tegenwijzerzin rond poolster
↬ Zuidelijk halfrond: beweging sterren wijzerzin rond poolster
sterren en zon draaien niet rond aarde toch zien we elke dag zon opkomen in O en neer gaan in
W + hoogste punt middag = schijnbewegingen
werkelijke beweging
↬ waarnemen omdat aarde v W → O rond as
↬ snelheid varieert volgens φ
aan evenaar = 1666 km/u
↬ duur:
sterrendag = 23u 56min 4s
⇒ 𝑎𝑎𝑟𝑑𝑒 𝑑𝑖𝑒 𝑒𝑥𝑎𝑐𝑡 𝑟𝑜𝑛𝑑 𝑑𝑟𝑎𝑎𝑖𝑡 (= 𝑟𝑜𝑛𝑑 𝑎𝑠)
! breedtecirkels niet even lang ⇒ afstand verandert die punten op ≠ φ afleggen
+ omtreksnelheid op aarde verandert volgens φ
↳ grootst evenaar = 1666 km/u - kleinst 0 km / u = polen
φ = breedteligging = hoogte boven horizon = poolshoogte
2. gevolgen v aardrotatie
2.1 afplatting v aarde
de aarde is geen bol !
afkoelen v aarde → materie v W nr O beginnen roteren
↳ verschil in omwentelingssnelheid → aarde niet afgekoeld tot perfecte bol
⇒ afplatting aan polen (niet met blote oog zien)
noordpool en zuidpool beetje nr binnen geduwd (zuidpool meer afgeplat) = poep
2.2 afwisseling v dag en nacht
draaien v aarde → 1 helft v aarde belicht
↳ daar dag → valt niet samen met helft v aarde die door de Noord- en Zuidpool gaat
⇒ duur dag en nacht op aarde niet overal even lang
dagboog = beweging vd zon aan hemel
zon tijdens dag hoogste stand in dagboog → in zuiden + middag = culminatiehoogte
hoek zon en horizon = zonshoogte
culminatiehoogte = hoogste punt vd zon in haar dagboog
culminatiehoogte + dagboog → afh v elk seizoen
1
, 2.3 afbuiging v winden + zeestromen + orkanen
lucht: hoog luchtdrukgebied → laag luchtdrukgebied
wind: omtreksnelheid v waar hij vertrekt
● lucht: keerkring → evenaar ⇒ lucht achterlopen (afwijking nr W)
● lucht: keerkring → poolcirkel ⇒ lucht voorlopen (afwijking nr O)
→ corioliseffect = kracht die verantwoordelijk is voor afbuiging winden
↳ op N-halfrond afbuiging nr rechts - op Z-halfrond nr links
↳ niet in wc → te maken met wc-buis, vorm afvoer
3. meten v ruimte en tijd op aarde
3.1 plaatsbepaling
plaats op aarde bepalen → referentiekader nodig
↳ aardrotatie helpt: elk punt op aarde beschrijft cirkel tijdens rotatie
= breedtecirkels/parallelcirkels
↪ evenaar = langste parallel, eerste nullijn
meridianen/lengtecirkels = halve cirkels die aardas als middellijn
heeft
→ Greenwich (London) = nulmeridiaan
breedteligging = hoe ver parallel v evenaar ligt
↳ meridiaanboog tss punt en evenaar → 0° en 90°N/90°S
lengteligging = hoe ver plaats ten O of W v nulmeridiaan ligt
↳ boogafstand in graden, gemeten langs parallel, vanaf punt tot
nulmeridiaan
↳ varieert v 0°-180° WL/180° EL
3.2 tijdsverschil op aarde
door aardrotatie → zon elke dag 1x in de meridiaan v een plaats → op culminatiehoogte
= 12 uur zonnetijd
NH: zon s middags in het in Z ZH: zon culmineert in N
↳ plaatsen op dezelfde lengtecirkel/middaglijn = zelfde tijdstip middag
aardrotatie v W → O: eerst middag op OH, dan in Greenwich, dan op WH
theoretisch: elke andere lengteligging → andere tijd
↔ praktijk: onmogelijk om bij verplaatsing tijd aan te passen ⇒ internationale afspraken
belangrijke opm:
↪ zon ↑ in O en zon ↓ in W (OVERAL- HALFROND MAAKT NI UIT)
↪ NH: dagboog v links → rechts ZH: dagboog v rechts → links
↪ NH: zon culmineert in Z ZH: zon culmineert in N
↪ seizoenen veranderen (winter en zomer verschil per halfrond)
niet praktisch elke plaats eigen zonnetijd ⇒ 24 uur-gordels
↳ binnen uurgordels → zelfde tijd
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller julieboquet01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.74. You're not tied to anything after your purchase.
