Summary
Samenvatting Sociale Marketing (S0G88A) 6STP
- Course
- Institution
Samenvatting Sociale Marketing (S0G88A) door Kathleen Beullens
[Show more]
Seller
Follow
fien81
Content preview
SOCIALE MARKETINGSAMENVATTING
S0G88A
,Inhoudstafel
Inleiding.........................................................................................................5
Doelen gezondheidsbevordering......................................................................6
Doelgroepen en preventie................................................................................7
Preventieparadox............................................................................................................................. 7
Doelgroepen en interventie..............................................................................9
Middelen om gezondheidsbevordering te bereiken............................................9
Gedrag en omgeving......................................................................................10
Ethiek........................................................................................................... 10
Model planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering.................11
Valkuilen planningsmodel.............................................................................................................. 13
Hulpmiddelen................................................................................................................................. 14
Verschillende soorten levensverwachtingen....................................................14
Compressie van morbiditeit........................................................................................................... 16
Optreden van aandoeningen..........................................................................17
Doodsoorzaken in België................................................................................................................ 18
Prevalentie versus incidentie......................................................................................................... 18
Impact van aandoeningen.............................................................................................................. 20
Ongelijkheden in gezondheid..........................................................................22
Risicofactoren voor aandoeningen..................................................................24
Epidemiologisch onderzoek............................................................................26
Kenmerken causaliteit.................................................................................................................... 26
Onderzoeksontwerp....................................................................................................................... 27
Meetmethoden............................................................................................................................... 28
Verstorende variabelen.................................................................................................................. 28
Externe validiteit............................................................................................................................ 30
Conclusie........................................................................................................................................ 30
Maten van associatie.....................................................................................30
Relatieve risico............................................................................................................................... 30
Risicoverschil................................................................................................................................. 31
Attributieve risico........................................................................................................................... 31
Populatie attributieve risico............................................................................................................ 31
Regressiecoëfficiënt & Correlatiecoëfficiënt...................................................................................31
Voorkomen van ongezond gedrag...................................................................32
Formuleren van interventiedoelen..................................................................32
Hoe ontstaat gedrag?....................................................................................36
De centrale gedragsdeterminanten.................................................................39
Persoonlijke determinanten............................................................................................................ 39
Omgevingsdeterminanten.............................................................................................................. 48
Modellen en theorieën...................................................................................49
Sociaal-cognitieve theorie.............................................................................................................. 49
Beredeneerd gedrag model............................................................................................................ 51
Attitude Sociale Invloed Eigen Effectiviteitsverwachting (ASE) model............................................53
I-Change model.............................................................................................................................. 53
Health Belief Model........................................................................................................................ 54
Self-determination theory.............................................................................................................. 56
1
, Ecologische modellen..................................................................................................................... 57
Angelo............................................................................................................................................ 57
EnRG.............................................................................................................................................. 58
Ecologische systeemtheorieën....................................................................................................... 59
Operationalisatie van modellen......................................................................60
Inleiding........................................................................................................61
Stap 2: Programmadoelen..............................................................................62
Kies einddoelen voor gedrag en omgeving....................................................................................63
Kies specifieke gedragsdoelen....................................................................................................... 63
Kies veranderbare en belangrijke determinanten..........................................................................64
Maak een matrix van specifieke veranderdoelen..........................................................................64
Maak een logisch model van verandering......................................................................................65
Stap 3: Programmaontwerp............................................................................66
Ontwikkel met de planningsgroep ideeën over het programma: thema’s, onderdelen, scope en
volgorde......................................................................................................................................... 66
Leid theoretische methodieken bij de veranderdoelen af uit een brainstorm, literatuur en
theorieën........................................................................................................................................ 68
Vertaal de methodieken in praktische toepassingen......................................................................70
Stap 4: Programmaproductie..........................................................................72
Stel de structuur en reikwijdte van het programma vast...............................................................72
Beschrijf in detail hoe en welke materialen ontwikkeld moeten worden........................................76
Ontwikkel programmamaterialen................................................................................................... 76
Test de materialen uit bij de doelgroep en produceer het definitieve programma.........................76
5. Toepassing van intervention mapping voor het verbeteren van bestaande
programma’s.................................................................................................77
Conclusie Intervention Mapping......................................................................77
Inleiding........................................................................................................79
Methodieken en toepassingen voor beïnvloeding van determinanten:
begripsverheldering.......................................................................................81
Gedragsveranderingsmodellen.......................................................................81
Stages of change............................................................................................................................ 81
Precaution Adoption Process Model................................................................................................ 84
Communication Persuasion Model.................................................................................................. 85
Elaboration Likelihood Model.......................................................................................................... 85
Theorieën over doelgericht gedrag en zelfregulatie.......................................................................88
Theorieën over omgevingsveranderingen......................................................................................88
Algemene methodieken..................................................................................90
Succesvolle communicatie............................................................................................................. 90
Relevantie en voorlichting-op-maat............................................................................................... 92
Feedback en bekrachtiging............................................................................................................ 92
Zelfregulering................................................................................................................................. 94
Omgevingsfactoren........................................................................................................................ 96
Methodieken voor gedragsdeterminanten.......................................................97
Kennis............................................................................................................................................ 97
Risicoperceptie............................................................................................................................... 97
Attitudes en uitkomstverwachtingen.............................................................................................. 99
Sociale invloed............................................................................................................................. 103
Vaardigheden en eigen-effectiviteitsverwachting........................................................................104
Impulsieve reacties, gewoonte en behoud...................................................................................106
Methodieken voor omgevingsdeterminanten...............................................................................108
Organisaties................................................................................................................................. 111
2
, Communitybenadering................................................................................................................. 111
Model planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering...............113
Inleiding......................................................................................................114
Klassieke benadering...................................................................................115
Diffusion of innovations (Rogers)................................................................................................. 115
Belang van aandacht voor implementatie....................................................................................119
Raamwerk voor het bevorderen van implementatie....................................................................119
Voorbereiding op implementatie.................................................................................................. 120
Opstellen implementatieplan....................................................................................................... 125
Implementatieproces................................................................................................................... 131
Waarom en wanneer evalueren?...................................................................135
Waarom evalueren?..................................................................................................................... 135
Wanneer evalueren?.................................................................................................................... 135
Evalueren van proces en effect.....................................................................136
Re-aim.......................................................................................................................................... 136
Het doel van de interventie.......................................................................................................... 138
Smart-doelen................................................................................................................................ 139
De drie centrale evaluatievragen..................................................................139
Typen fouten................................................................................................................................ 139
Centrale vragen effectevaluatie................................................................................................... 141
Stapsgewijze evaluatie.................................................................................141
Methoden evaluatieonderzoek......................................................................142
Het gecontroleerde experiment voor onderzoek naar efficacy.....................................................142
Het veldonderzoek....................................................................................................................... 142
Economische evaluatie.................................................................................145
Inleiding......................................................................................................146
Waarom een settingbenadering?................................................................................................. 146
Setting en community..................................................................................148
Uitgangspunten...........................................................................................150
Integrale benadering van gezondheid.......................................................................................... 150
Empowerment.............................................................................................................................. 152
Communitycapaciteit................................................................................................................... 152
Sociaal kapitaal............................................................................................................................ 152
Setting als systeem......................................................................................153
Settingbenaderingen...................................................................................153
Passieve settingbenadering......................................................................................................... 153
Actieve settingbenadering........................................................................................................... 155
Organisatie van een settingbenadering.......................................................................................155
Methodieken kenmerkend voor settingbenadering........................................155
Participatie................................................................................................................................... 155
Sociale netwerk............................................................................................................................ 157
Intersectorale samenwerking....................................................................................................... 158
Aansluiten bij het bestaande en streven naar inbedding..............................................................158
Soorten onbedoelde effecten........................................................................160
Vijf dimensies van onbedoelde effecten.......................................................................................160
Elf types van onbedoelde effecten............................................................................................... 164
Boomerang effecten.....................................................................................172
Verklaringen boomerang effect.................................................................................................... 173
3
, Mediasaturatie............................................................................................179
Theorieën om de impact van edutainment te begrijpen..................................180
Uses and Gratifications................................................................................................................ 180
Cultivatietheorie........................................................................................................................... 180
Agendasetting.............................................................................................................................. 182
Kenniskloof................................................................................................................................... 182
Diffusie van innovaties................................................................................................................. 182
Lessen uit mediatheorie voor edutainment....................................................183
Individuele verschillen in gebruik................................................................................................. 183
Individuele verschillen in effecten................................................................................................ 183
Rol van het sociaal systeem......................................................................................................... 183
Saturatie van de boodschap......................................................................................................... 185
Belang van de boodschap............................................................................................................ 185
Overtuigingskracht......................................................................................185
Narratieve betrokkenheid............................................................................................................. 185
Betrokkenheid bij personages...................................................................................................... 185
Effect............................................................................................................................................ 189
Overcoming resistance model...................................................................................................... 191
Psychological reactance theory.................................................................................................... 191
Entertainment overcoming resistance model...............................................................................191
Case Study: Orgaandonatie..........................................................................193
Theoretisch kader........................................................................................................................ 197
Hypotheses.................................................................................................................................. 197
Methode....................................................................................................................................... 197
Resultaten.................................................................................................................................... 198
Conclusie...................................................................................................................................... 201
4
, 1 – PLANMATIGE BEVORDERING VAN GEZOND GEDRAG
Sociale marketing = “process that uses marketing principles and techniques to change target
audience behaviors to benefit society as well as the individual. This strategically oriented
discipline relies on creating, communicating, delivering and exchanging offerings that have
positive values for individuals, clients, partners and society at large”
Dus, sociale marketing
o Gebruikt technieken uit ‘gewone’ marketing
o Om gedragingen van een publiek te beïnvloeden
o Op zo’n manier dat het zowel het individu, als de bredere samenleving ten goede komt
Het is een strategische aanpak om positieve uitkomsten te verkrijgen
Commerciële organisaties kunnen ook inzetten op positieve waarden van sociale marketing
Durex: veilig vrijen
The body shop: duurzaamheid & tegen testen op dieren
Nicorette: stoppen met roken
Toyota Prius: beter voor het milieu
…
INLEIDING
Sociale marketing heeft twee definities die veelvuldig gebruikt worden:
Gezondheidsvoorlichting = alle activiteiten die kunnen worden ondernomen om te zorgen dat
mensen zich vrijwillig gezonder gedragen
Gezondheidsbevordering = combinatie van gezondheidsvoorlichting en
omgevingsverandering, die (samen) gezond gedrag en gezonde leefcondities stimuleren
Planmatige gezondheidsbevordering = multidisciplinair: samenwerking tussen verschillende
disciplines
o Begrijpen probleem, weten welk gedrag problematisch is (epidemiologie, biomedische)
o Verklaren van gezond en ongezond gedrag, in vraag stellen waarom mensen gedrag stellen
(sw, psychologie)
o Beïnvloeden van gedrag door voorlichting (communicatiewetenschappen)
verschillende richtingen hebben dus baat bij dit vak
Gezondheidsvoorlichting is meer dan enkel brochures en affiches
Een folder waarin mensen worden aangemoedigd om zich te laten vaccineren
Lesmateriaal rond veilig vrijen (anticonceptiekoffer)
Bedrijfsprogramma’s om werknemers te motiveren zich aan veiligheidsvoorschriften te
houden
Een campagne tegen rijden onder invloed
Een project op scholen rond verkeersveiligheid
…
5
,DOELEN GEZONDHEIDSBEVORDERING
Voorlichtingscampagnes worden opgezet met een bepaald doel
o Afhankelijk van het doel is er een andere inzet
o In welk stadia willen we gezond gedrag stimuleren?
o Primair, secundair, tertiair
Primaire preventie
o Voorkomen van gezondheidsprobleem, wegnemen van oorzaken of risicofactoren voor
aandoeningen
Bv vaccinatie om griep te voorkomen, handen wassen tijdens Covid…
Secundaire preventie of vroege opsporing
o Identificatie van mensen in een vroeg stadium van een bepaalde aandoening of ziekte zodat
gerichte behandeling, gedrags- of omgevingsverandering mogelijk is om erger te voorkomen
o Alleen zinvol wanneer vroegtijdige behandeling effectief is: zoals een goede test of vorm van
zelfonderzoek om aandoening in vroeg stadium op te sporen en wanneer deze aandoening
ook effectief vroegtijdig behandeld kan worden (huidkanker, melonoom vroegtijdig laten
checken)
Bv Vlaams bevolkingsonderzoek naar darmkanker
Tertiaire preventie of zorg
o Start na diagnose
o Doel = zo goed mogelijk leven met en beheersen van de aandoening om levenskwaliteit te
vergroten of behouden
o Cure en care: mensen het zo aangenaam mogelijk maken
Bv diabetes, therapie, chemo
Oefening
= tertiair = primair = secundair
6
,DOELGROEPEN EN PREVENTIE
Hoogrisicobenadering
o Identificatie risicogroep, obv erfelijkheid, risicogedrag
o Relatief risico hoog
o Prevalentie verhoogd risico laag
o Groot voordeel voor individu in risicogroep, klein voordeel voor populatie
Bv valpreventie bij ouderen
Populatiebenadering
o Hele bevolking – grote doelgroep
o Gemiddeld relatieve risico laag
o Prevalentie van het risico is hoog
o Laag voordeel voor individu, groot voordeel voor populatie/volkgsgezondheid
Bv gezond eten bevorderen, voldoende bewegen… iets waar iedereen iets aan heeft
PREVENTIEPARADOX
Welke benadering gebruik je voor
o Vermindering van binge drinking bij jongeren
o Voedingsadvies: verlagen van de zoutinname?
niet altijd vanzelfsprekend wat de juiste benadering is. Bv binge drinking: wanneer enkel
gefocust wordt op degene met verhoogd risico worden er misschien belangrijke laag-risico
individuen over het hoofd gezien, die op termijn een relatief hoog risico voor binge drinken
kunnen ontwikkelen
Preventieparadox
o Doel = algemene prevalentie van aandoening in populatie laten dalen
o Populatie = kleine groep met hoog risico & grote groep met laag risico
o Vraag = hoogrisicobenadering of populatiebenadering?
Instinctief: hoogrisicobenadering, maar we missen veel mensen met aandoening die zich in
LRG bevinden. Op populatieniveau zitten meeste mensen in LRG
o Rose’s Theorema = grote groep mensen blootgesteld aan laag risico leidt tot veel meer
aandoeningen dan kleine groep mensen blootgesteld aan hoog risico
o Conclusie: populatiebenadering: als we aandoening willen verminderen in volledige populatie
mogen we grote groep met laag risico niet negeren
Stel dat 90% van de populatie laagrisico is in een bevolking van 100 mensen
o in HRG heeft 1 op 2 de aandoening, in LRG 1 op 10
o 14 mensen zullen de aandoening hebben
- 5 hiervan behoren tot de hoogrisicogroep
- 9 hiervan behoren tot de laagrisicogroep
Rose = voorstander van primaire preventie met populatiebenadering, wegens groter effect op
populatie als geheel
Tegenstanders vinden het onnodig dat velen levensstijl moeten aanpassen moeten we
iedereen gaan lastigvallen?
7
, 8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fien81. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.18. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
59063 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now