Samenvatting - Internationaal en Europees Recht (IER2031)
1 purchase
Course
Internationaal en Europees Recht (IER2031)
Institution
Maastricht University (UM)
Deze samenvatting omvat:
- Alle kennisclips volledig uitgewerkt: Heldere uitleg van complexe thema's zoals het EU-recht, internationale verdragen, bevoegdheden van Europese instellingen en de rechtsbescherming binnen de EU.
- Uitgewerkte taken en opdrachten: Met concrete voorbeelden en inzichte...
Kennisclip 1
Het internationaal recht wordt bestudeerd in de ogen van het publiekrecht, dus wat te maken
heeft met de staat. Het vergelijken met het publiekrecht is echt niet evident, een belangrijk
verschil tussen nationaal recht en internationaal recht is dat er geen internationale wetgever
is, de internationale statengemeenschap bestaat dus eigenlijk uit een groot aantal gelijken,
dit is een belangrijk uitgangspunt van het internationale recht. Dit betekent ook dat
internationaal recht alleen bestaat wanneer staten vinden dat dit bestaat, dit is heel anders
dan nationaal recht. Andere consequentie is ook dat er geen internationale handhaver is van
het internationale recht, waar je in een staat entiteiten hebt als de politie die zorg dragen
voor naleven is dat in het internationale recht niet het geval. In die zin is het lastig te
vergelijken met nationaal recht. Het zijn gelijke entiteiten die afspreken om bepaalde regels
te maken waar ze zich aan zullen houden en ook de consequenties daarvan wanneer deze
regels niet nagevolgd worden.
Van oudsher maakten staten afspraken om ervoor te zorgen dat deze naast elkaar zouden
kunnen bestaan, we spreken pas een paar honderd jaar van staten zoals we ze nu zien (dus
sprake van een afgebakend territorium, een bevolking, een regering als entiteit die relaties
kan aangaan met andere entiteiten, artikel 1 Montevideo). Sinds 1648 wordt er pas
gesproken van staten, sindsdien zijn we gaan denken aan staten als abstracte entiteiten,
daarvoor was soevereiniteit veelal verbonden met personen, met een koning of een keizer
die soeverein was over een bepaald volk. Het is pas sinds de renaissance zo dat er gedacht
wordt van staten als abstracte entiteiten. Daarna worden steeds meer staten onafhankelijk,
het idee waar soevereiniteit vandaan kwam veranderde in die tijd heel erg. Daarvoor was
soevereiniteit verbonden aan een persoon en die soevereiniteit was afkomstig van een
hogere macht, die persoon werd door die hogere macht begiftigd met de soevereiniteit over
diens onderdanen, in 200 jaar slaat dit om met het idee dat elk mens soeverein is en dat we
in een sociaal contract een deel van onze persoonlijke soevereiniteit afstaan aan een hogere
entiteit, de staatsmacht.
Het denken daarover betekende ook dat staten met elkaar moesten gaan samenleven. De
nood voor regels en afspraken werd groter. Die regels om samen te leven ontwikkelde zich
verder in die jaren. Daarboven komen later ook samenwerkingsregels, grootste voorbeeld is
de Europese-Unie van staten die besluiten om verder te gaan dan afspraken die ervoor
zorgen dat ze naast elkaar konden bestaan, en waar er werd gekeken naar hoe de
samenwerking verdiept kan worden dat er op een gegeven moment de vraag gesteld kan
worden wat er dan nog overblijft van die soevereine staat.
Als je kijkt naar Nederlands recht maakt de wetgever regels voor 17 miljoen onderdanen, het
internationaal recht kan gezien worden als een gemeenschap met 200 leden, en die 200
leden maken afspraken met elkaar. In nationaal recht ontstaan regels door het volgen van
een bepaalde procedure, in het internationale recht kunnen door het gedrag van staten en
hoe ze over dat gedrag denken regels ontstaan. Regels kunnen ontstaan uit het gedrag van
staten alleen. Het karakter van de regel veranderd op het moment dat staten zich anders
gaan gedragen. Hierbij moet er wel aan een aantal criteria voldaan zijn. Op deze manier
kunnen gewoontes regels worden. Omdat de centrale handhaver ontbreekt kunnen er
situaties ontstaan waarbij er wel regels zijn, maar dat een staat om een reden besluit om iets
1
,anders te doen, en dat is er geen politie die kan ingrijpen. Zaken gaan niet altijd zoals ze
horen te gaan.
Kennisclip 2
Hoe staten ontstaan en of delen van staten zich kunnen afscheiden van een grotere entiteit.
De criteria voor het zijn van een staat zijn opgenomen in artikel 1 Montevideo:
1. Het hebben van een afgebakend territorium
2. Het hebben van een bevolking
3. Het hebben van een regering
4. Het aan kunnen gaan van relaties met andere staten: dit is het onderdeel dat bepaald
of een staat onafhankelijk is, dit vaagt naar de jure onafhankelijkheid.
In deze vereisten komt erkenning niet expliciet terug, hiervoor geldt tegenwoordig de
declaratoire opvatting: erkenning is niet noodzakelijk, en staat kan claimen een staat te zijn
wanneer aan de bovenstaande vereisten voldaan is. Wanneer een staat een de facto staat
is, kan het achteraf een de jure staat worden wanneer het moederland dit in eerste instantie
niet erkende.
Het krijgen van onafhankelijkheid wordt vaak gekoppeld aan het recht op zelfbeschikking. In
de periode na de tweede wereldoorlog, toen de koloniën op grote schaal onafhankelijk
werden, er werd gezegd dat volkeren die in een kolonie wonen het recht hadden op
zelfbeschikking, en dat betekende dat zij ook een eigen onafhankelijke staat mochten
vormen.
Nu zitten we in een situatie waar de constructie van een kolonie niet meer bestaat, en waar
je je dus kunt afvragen of dat recht op zelfbeschikking ook betekent dat je een eigen staat
zou mogen hebben. Er zijn om ons heen genoeg entiteiten en volken die streven naar
onafhankelijkheid en een eigen land, bijvoorbeeld Catalonië en Schotland. Dichtbij zijn er
voorbeelden van entiteiten die onderdeel uitmaken van een soevereine staat en
onafhankelijk zouden willen worden.
Onafhankelijkheid kan verkregen worden door:
1. Toestemming vragen aan de overkoepelende staat: de meest gangbare en
toegankelijke manier, dit gebeurde bij Schotland die toestemming kreeg van het VK om
een referendum te organiseren met de vraag of ze onafhankelijk wilden worden, uit het
referendum bleek dat Schotland op dat moment niet onafhankelijk wou worden. Zuid-
Soedan heeft zich afgescheiden van Soedan met toestemming van Soedan op basis
van een referendum. Dit is de makkelijkste manier en de manier die soepel is en in lijn
met de wens van de moederentiteit.
Dit wordt problematisch wanneer dit tegen de zin van de moederentiteit gebeurt,
Catalonië is daar een voorbeeld van waarbij er een referendum is georganiseerd tegen de
wil van Madrid in waarbij dit gevolgd werd door een strafrechtelijke vervolging van de
mensen die betrokken waren. De vraag in hoeverre zelfbeschikking lijdt tot het recht op en
eigen staat is een vraag die niet afdoende beantwoord is, nationale rechters hebben daar
wel uitspraken over gedaan, Canada heeft dit bijvoorbeeld over Quebec gedaan die los van
Canada wouden. Het is niet evident dat zelfbeschikking van volkeren zal leiden tot het
hebben of krijgen van een onafhankelijke staat. Als de toestemming van de moederentiteit en
niet is, is het lastiger om tot een onafhankelijke staat te komen.
2
, 2. De facto: je kan het afdwingen, je kunt door militaire macht ervoor zorgen dat je je de
facto afscheidt van de moederentiteit, tegen de wil van de moederentiteit in. Dit is
gebeurd in Kosovo, Kosovo verklaarde zich onafhankelijk na 10 jaar de facto
onafhankelijkheid van Servië, tegen de wil van Servië in. Dit leidt niet automatisch tot de
jure onafhankelijkheid, in de ogen van de moederentiteit voldoe je dan niet aan het
vierde criterium. Het kan feitelijk wel gebeuren. Bij Oekraïne en de Krim is dit ook
gebeurd, waarbij militaire ingrijpen van Rusland ervoor zorgde dat de Krim de facto uit
de macht van Oekraïne werd gehaald. Hierbij is een referendum georganiseerd met de
vraag of de bevolking onafhankelijk wilde worden en nadat ze onafhankelijk werden zijn
ze snel samengevoegd bij de Russische federatie. Het afscheiden van een entiteit hoeft
niet te leiden tot het zijn van een aparte staat.
Hierover zijn er verschillende opvattingen in het internationale recht, vanuit de westerse blik
wordt die annexatie van de Krim een annexatie genoemd en wordt gezegd dat dat niet klopt.
Vanuit Russisch perspectief wordt Kosovo gebruikt als voorbeeld dat zoiets in de Krim wel
kan. Het verschilt hoe staten daar politiek tegenaan kijken, of dit gekwalificeerd wordt als
toegestaan of niet. Een feitelijk verschil tussen Kosovo en de Krim is dat er bij Kosovo eerst
jaren onderhandeld is om te kijken of er niet tot een andere oplossing gekomen kon worden,
en bij de Krim is er in een hele korte tijd veel geweld gebruikt.
Dus hoe ga je om met entiteiten die zich de facto onafhankelijk verklaren en zich
losmaken van een moederentiteit die dit eigenlijk niet wil, een oplossing daarvoor is de
erkenning van staten:
- Constitutieve theorie: gaat ervan uit dat je de erkenning van andere staten nodig hebt om
een onafhankelijke staat te zijn, dit was vroeger zo en in de periode van dekolonisatie is
dat verschoven naar de declaratoire theorie
- Declaratoire theorie (huidig): een staat claimt een staat te zijn wanneer deze van mening
is dat aan de vereisten van artikel 1 Montevideo voldaan is
Erkenning kan ook hierbij een rol spelen, want de erkenning van andere staten kan
ervoor zorgen dat de de facto onafhankelijkheid (geen vierde criterium) wanneer andere
staten deze als een staat gaan erkennen, waarbij je zegt dat er sprake is van een echte
staat. Dat wil niet per se zeggen dat deze dan lid kan worden van bijvoorbeeld de VN.
Erkenning speelt geen rol meer op grond van de declaratoire theorie, maar dit kan wel
een rol spelen in gevallen waar er sprake is geweest van het verkrijgen van de facto
onafhankelijkheid.
Het recht op zelfbeschikking was vroeger ook al problematisch in die zin dat een recht op
zelfbeschikking en het recht op krijgen van een eigen staat toen gekoppeld was aan de
grenzen die door de koloniale overheersers waren getekend, en dat wil dus zeggen dat die
koloniën onafhankelijk mochten worden binnen de grenzen die de heersende landen
getekend hadden, en dat was problematisch want die grenzen hielden geen rekening met de
oorspronkelijke bevolking.
Taak 1: Rusland en Oekraïne zijn buurlanden. Beide landen maakten deel uit van de Unie
van Socialistische Sovjetrepublieken tot deze in 1991 uit elkaar viel en beide landen
onafhankelijk werden. Sinds de jaren 50 was de Krim een autonome provincie binnen de
republiek Oekraïne waar vooral etnische Russen wonen. Na een escalatie en een rumoerige
omwenteling van het regime in Oekraïne begin 2014 scheidde de Krim zich - met hulp van
niet als zodanig geïdentificeerde Russische militairen - de facto af van Oekraïne. Vervolgens
3
, werd in maart 2014 op de Krim een referendum georganiseerd (tegen de wil van de
autoriteiten in Kiev) over de vraag of de Krim zich bij Rusland moet voegen. De autoriteiten
van de Krim zeggen daarbij toe de onafhankelijkheid uit te roepen als een meerderheid zich
voor aansluiting bij Rusland uitspreekt. De uitslag van het referendum is duidelijk: een
overweldigende meerderheid spreekt zich uit voor aansluiting bij Rusland. De autoriteiten
van de Krim roepen daarop de onafhankelijkheid uit en twee dagen later is de aansluiting bij
Rusland een feit. Na deze aansluiting volgde in 2014 soortgelijke de facto afscheidingen in
de uitgeroepen volksrepublieken Loehansk en Donetsk, maar daar bleef aansluiting bij de
Russische Federatie uit. Na de Russische invasie in Oekraïne werden in september 2022 in
een viertal regio's in Oekraïne weer annexatie-referenda georganiseerd: In Donetsk en
Loehansk, maar ook in Cherson en in Zaphorizja.
Om een staat te kunnen zijn moet er voldaan worden aan de 4 criteria van artikel 1
Montevideo:
1. Permanente bevolking
2. Grondgebied
3. Regering
4. Mogelijkheid tot internationale betrekkingen
De Krim voldoet hierbij aan de eerste 3 criteria, er is sprake van een permanente bevolking,
een grondgebied en een regering. Echter ligt dit anders bij de mogelijkheid om internationale
betrekkingen aan te gaan. De Krim heeft Rusland en Syrië als internationale betrekkingen,
naast deze landen zijn er geen enkele landen waarmee de Krim internationale betrekkingen
heeft, en wordt door deze landen ook niet erkend als onafhankelijke staat. Het feit dat de
Krim een zelfbeschikkingsrecht heeft betekent niet dat de Krim ook direct onafhankelijk mag
worden, dit gaat namelijk tegen de territoriale integriteit van Oekraïne in.
Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaphorizja kunnen zich dus niet zomaar onafhankelijk
verklaren van Oekraïne, dat er sprake is van een zelfbeschikkingsrecht impliceert niet
meteen dat staten zich zomaar onafhankelijk mogen verklaren. De staten hebben referenda
gehouden die zijn gericht op het afscheiden van Oekraïne, deze zijn in strijd met het
internationale recht en schenden de territoriale integriteit van Oekraïne. De staten kunnen
mogelijk de facto staten zijn, maar zullen nooit erkend worden als staat waardoor ze ook
geen mogelijkheid hebben tot internationale betrekkingen. Met staten die deze staten niet
erkennen kunnen ook geen internationale betrekkingen worden aangegaan, pas wanneer
deze door andere staten erkend worden zal een nieuwe staat daadwerkelijk gebruik kunnen
maken van zijn vermogen om rechtsbetrekkingen aan te gaan. Wanneer een staat de
onafhankelijkheid van een regio bijvoorbeeld niet erkent zal deze regio dus waarschijnlijk ook
geen internationale betrekkingen aan kunnen gaan met andere landen. De Krim is dus
mogelijk de facto onafhankelijk, maar niet de jure omdat het alleen Rusland en Syrië als
internationale betrekkingen heeft. Dit geldt ook voor Loehansk en Donetsk, echter valt hier te
beargumenteren dat er geen sprake is van een territorium omdat hier in de oorlog over
gevochten wordt.
Het is bijvoorbeeld veel ingewikkelder om een onafhankelijke staat te worden wanneer er
geen toestemming is van het overkoepelende land, dit is vooral het geval wanneer dit
bijvoorbeeld zou gebeuren in een westers land, alle andere westerse landen ondersteunen
dit land. Kosovo had bijvoorbeeld geen toestemming van Servië, in dit geval zijn er veel
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Bentephilippens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.92. You're not tied to anything after your purchase.
