Summary
Samenvatting Historische Context: Verlichting
- Course
- Level
Samenvatting van de historische context over de Verlichting () volgens de examenstof van de overheid en tijd voor geschiedenis.
[Show more]
Seller
Follow
marleenduis
Content preview
Marleen DuisHistorische context: de Verlichting 1650-
1900
Centrale vragen:
1. Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over een meer
rechtvaardige samenleving (1650-1789)?
2. Hoe werden verlichte ideeën tijdens de democratische revoluties in
de Verenigde Staten en Frankrijk in de praktijk gebracht (1776–
1813)?
3. In welke mate bepaalden verlichtingsideeën de politieke cultuur in
Europa (1813-1900)?
1.1 de verlichting en de maakbare samenleving
Middeleeuwen renaissance wetenschappelijke revolutie verlichting
Middeleeuwen (500-1500):
Karolingische renaissance en kloosters als centra van cultuur, wetenschap
en kennis. Religie boven de ratio.
Renaissance (rond 1400/1500):
Wedergeboorte van klassieke cultuur, inclusief belangstelling voor
wetenschap. Wetenschappelijke teksten van Aristoteles en Plato.
Empirisme: onderzoek o.b.v. observeren, logisch redeneren en
experimenteren.
Wetenschappelijke revolutie (16e en 17e eeuw):
Stroomversnelling in aantal uitvindingen, wereld werd maakbaarder.
Ongekend vertrouwen in menselijk brein; natuurwetten.
Halverwege de 17e eeuw ontstond er binnen het wetenschappelijk
denken een stroming die in de 18e eeuw haar hoogtepunt bereikte: de
verlichting. Het was een poging om de samenleving opnieuw in te richten
en ze hadden kritiek op de toenmalige samenleving.
17e-eeuwse maatschappij:
- Samenleving geregeerd door de koning en kerk, het Ancien Règime.
- Standenmaatschappij, waarin je stand vanaf de geboorte al
vaststond.
- Geld, opleiding, verstand waren geen enkele garantie voor inspraak
of maatschappelijk succes.
- Bestuurlijk gezag in handen van vorstenhuizen, aangesteld op basis
van hun erfelijke bloedlijn.
, Marleen Duis
Lodewijk XIV/ Zonnekoning:
Hij leefde in isolement van het volk en een groot deel van het door burgers
opgebrachte belastinggeld ging op aan pracht, praal en oorlog. Hij vond
zichzelf het middelpunt van Frankrijk en was aan niemand, behalve God,
verantwoording schuldig.
Kritiek van verlichtingsfilosofen:
- Traditie of geboorte moest niet je positie in de maatschappij bepalen
- Ieder mens wordt in gelijkheid geboren en heeft natuurlijke rechten
op vrijheid en inspraak.
- Het gebruik van het verstand moest de leidraad zijn voor het leven
en niet het vorstelijke of kerkelijke gezag.
deze ideeën werden via geschriften, encyclopedieën en prenten
onder de bevolking verspreid. Maar als tegenreactie kwamen er
gevangenisstraffen en verbanningen. Bijvoorbeeld Voltaire werd
veroordeeld tot 11 maanden gevangenisstraf door een satirisch
gedicht met kritiek op het koningshuis.
Diderot schreef de encyclopedie om kennis samen te brengen, het
algemene systeem aan zijn tijdgenoten te laten zien en door de geven,
werken bewaren, nakomelingen beter onderleggen, zichzelf verdienstelijk
maken jegens de mensheid.
Verlichting zorgde voor rationalisme: onderzoek m.b.v. de rede, kennis was
de oplossing voor problemen optimisme en vooruitgang.
Revoluties:
Deze progressieve ideeën verspreiden zich bijvoorbeeld ook naar Britse
koloniën in Noord-Amerika. Zij wilden zelfbeschikking (= Zelf bepalen
onder welke soevereiniteit een volk wil vallen). In 1776 werd de band met
het moederland ook verbroken.
1789 Franse revolutie, de burgerij nam de macht over ten gevolge van de
verlichte ideeën. Toen ontstond de nieuwe vraag: hoe moet de nieuwe
maatschappij eigenlijk ingericht worden. De verlichte filosofische ideeën
bleken niet praktisch en de onrust en radicalisering zorgde voor een
terreurperiode, waarin tienduizenden (vermeende) tegenstanders van de
Revolutie onthoofd werden.
De Terreur werd uitgeoefend door de politieke groep van de Jakobijnen
onder leiding van Robespierre. Rust keerde terug toen Napoleon Bonaparte
, Marleen Duis
aan de macht kwam, terwijl dit gewoon weer een (verlichte) absolute
machthebber was, net als Lodewijk XIV.
In 1815 begon de restauratie, periode waarin herstel van de vorstelijke
macht in Europa plaats vond. Koningen kregen meer macht door het
congres van Wenen maar de standenmaatschappij (bepaald door
geboorte) keerde niet terug. Er kwam klassen, nieuwe maatschappelijke
groepen bepaald door je sociaal-maatschappelijke positie (inkomsten).
Nieuwe stromingen:
- Liberalisme
- Marxisme
- Communisme
- Nationalisme
- Feminisme
2.1 ontstaan van de verlichting
Verlichte denkers vonden dat de samenleving pas ontwikkeling
doormaakte als alle onwetendheid en bijgeloof zou verdwijnen. Dit was
dan een daadwerkelijke verlichte maatschappij.
Ontwikkeling van moderne westerse wetenschap begon in het oude
Griekenland in ongeveer de 6e eeuw voor Christus. Plato en Aristoteles
verklaarden de wereld niet meer met mythologische verklaringen maar
gebruikten hun eigen verstand. Methodes: socratische gespreksvoering in
vorm van een dialoog met vraag- en antwoord, observatie. Via zintuigelijke
waarneming werd er ook een verklaring gezocht voor
natuurverschijnselen.
Soorten onderzoeksmethodes:
- Rationalisme: kennis uit verstand (a-priori kennis), structuur van
werkelijkheid is logisch en kan daarom enkel door logisch nadenken
ontsluierd worden. Vooral in Frankrijk en Duitsland
- Empirisme: kennis uit ervaring, waarneming, experiment (a-
posteriori kennis). Vooral in Groot-Brittannië. Bacon is de vader van
het empirisme met zijn Baconiaanse (wetenschappelijke) methode.
Na de val van het Romeinse Rijk in West-Europa in de 5e eeuw na
christus zorgde ervoor dat een deel van de kennis van de klassieke
oudheid verloren ging en een ander deel werd verstoten door de
christelijke leer. Overdracht van kennis was geen prioriteit meer en zij
legden een accent op de leer van goed en het hoeden van de
gemeenschap. Veel klassieke werken werden gecorrigeerd omdat ze
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marleenduis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53008 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now