Summary
Samenvatting literatuur 20e eeuw nederlands
- Course
- Level
Duidelijke uitgebreide samenvatting over literatuur van nederlands over de 20e eeuw.
[Show more]
Seller
Follow
marleenduis
Content preview
Twintigste eeuw I1900-1914 – ‘la belle epoque’
La belle époque vlak voor de eerste wereldoorlog door nieuwe
ontwikkelingen in de samenleving zoals modernisatie, industrialisatie,
emancipatie, democratisering.
Nederland nam op wereldtoneel een neutrale houding aan bij grote
conflicten, om zoveel mogelijk handel te kunnen drijven.
Socialisme kreeg een rol : streven naar gelijke rechten
- Gematigden: via parlement veranderingen doorvoeren (Troelstra)
- Radicalen: door revolutie (plotselinge radicale omslag) het
kapitalisme, streven naar winst, vernietigen kapitalisme (Domela
Nieuwenhuis, anarchist = tegen de macht)
Confessionelen: politieke partijen van christelijke signatuur.
Gemeenschapskunst = kunst die een dienende functie heeft bij het
verbeteren van de ellendige situatie van de arme burgers, het
proletariaat (SE vraag).
- Schrijvers richtte zich ook op de gemeenschap door het socialisme,
na de Tachtigers die zich richtten op het individu.
- Literatuur werd ook een middel om sociale veranderingen te
realiseren, met name de ‘verheffing van de arbeider’.
- Het gemeenschappelijk ideaal was gemeenschapskunst, waarin
kunstenaars van verschillende disciplines samenwerkten, zoals
beeldhouwers, schilders, schrijvers. Iedereen moest het kunnen
begrijpen en van kunnen genieten.
- Bijvoorbeeld architect Berlage met de Beurs van Berlage.
Kunst werd toegankelijker.
Cultuurpessimisme = een crisisgevoel onder de intellectuelen. Er was
sprake van twijfel aan de vooruitgang/vooruitgangsgeloof.
- Naar hun opvattingen leiden veranderingen in onze cultuur en de
moderne maatschappij tot fundamentele weeffouten. Wat leidt tot
achteruitgang, desintegratie of ondergang. De gemeenschapskunst
zorgde dus voor achteruitgang volgens cultuurpessimisten en moest
intellectueel blijven.
- Ze denken dat het einde van de westerse beschaving nabij is. Zij
vluchten in andere ‘’werelden’’, zoals oosterse godsdiensten,
mystiek (= streven naar vereniging met god) van de middeleeuwen,
of moderne religies zoals die van de spiritisten (= geloven in
geesten).
- Bijvoorbeeld het zinken van de Titanic in 1912 bevestigde hun twijfel
over de vooruitgang.
Symbolisme
- In alle kunstrichtingen
, - Het leven is een mysterie, keert zich af van de werkelijkheid
- Kunstenaars laten door hun verbeelding iets van dat mysterie zien,
bijvoorbeeld ‘de schreeuw’
- Droom, gevoel, fantasie en intuïtie spelen een grote rol.
- Vrije verzen: braken traditionele vormen, zoals rijm en metrum
- Belangrijke Nederlandse vertegenwoordigers: J.H. Leopold en P.C.
Boutens. In Vlaanderen was dit Karel van de Woestijne.
‘Cheops’ van Leopold (symbolistisch/impressionisme)
- Symbolisme
- Zeven strofen van verschillende lengtes en vrije vers
- Past bij het socialisme en modernisme
De beweging (1903-1919)
- Tijdschrift opgericht door Albert Verwey
- Jonge dichters zich verzamelden, bekendste groep dichters uit de
eerste helft van de twintigste eeuw.
- Typische romantische kenmerken gemeen: lijden-aan-het-leven,
hartstochtelijk, onbestemd verlangen
- ‘Neoromantische symbolisten’ genoemd
- Kunst van zintuigen wordt definitief omgeruild voor kunst van de
geest.
- Dichters uit de twintigste eeuw van de beweging: P.N. van Eyck, J.C.
Bloem, A. Roland Holst, J.A. dèr Mouw, Geerten Gossaert.
- Bijvoorbeeld Roland Holst schreef Keltische Sagen, Dèr Mouw in
Indische mystiek en Gossaert ontvluchtte de werkelijkheid in
protestantse godsdienst.
Neoromantiek
- Terugkeer van de romantiek
- Mensen waren opnieuw ontevreden met hun eigen tijd of met de
maatschappij en vluchtten in hun fantasie en vooral naar het
verleden.
- Onderwerpen in proza (niet-rijmende literatuur, novelle of proza):
avontuurlijke reizen, zwerflust en verliefdheid
- Belangrijke namen Nederlandse neoromantici: De Kleine Johannes
van Frederik van Eeden, Een zwerver verliefd en een zwerver
verdwaald van Arthur van Schendel, Aart van der Leeuw met Ik en
mijn speelman.
Historische roman (= verhaal waarin gevlucht wordt naar het verleden)
- Romantiek: historische feiten waren belangrijk en historische context
moest kloppen in een mooi verteld verhaal.
- Neoromantiek: historische waarheid niet belangrijk, een vaag ver
verleden was slechts een achtergrond voor een romantisch verhaal
over zwerven, avontuur en verlangen en liefde.
Frederik van Eeden (1860-1932)
- Huisarts en psychiater met liefde voor schrijven, gespecialiseerd in
psychotherapie, lid van de Tachtigers.
, - Hij droef bij aan de nieuwe gids en de Tachtigers.
- Bekendste werken: de Kleine Johannes, Van de Koele Meren des
Doods.
- Samenvatting de Kleine Johannes: Johannes is een dromerig jongetje
die door libelle Windekind wordt ‘klein gekust’, hij wordt
meegenomen naar een fantasiewereld vol dieren. Hij ontmoet een
kabouter die opzoek is naar het ware boekje dat antwoord zou geven
op alle vragen. Later wordt Johannes weer groot en gaat hij terug
naar de grote stad. Hier ontmoet hij Pluizier die hem de werkelijk
leven laat zien, hij is dan getuige van het sterven van zijn vader. Hij
moet op het einde kiezen tussen Windekind en de ongenoemde,
ernstige mens. Hij kiest dan voor het laatste.
Naturalisme
- Komt voor uit realisme
- Over antiheld die sterk gedetermineerd wordt door erfelijkheid en
afkomst.
‘Race, milieu et moment’ speelt een rol volgens de franse filosoof
Hippolyte Taine.
- Een ontnuchteringsproces wordt beschreven en naturalistische
schrijvers schuwen taboeonderwerpen niet, zoals seksualiteit
- Een vergaand objectiviteitsstreven en natuurgetrouwe dialogen.
Opdracht Frederik van Eeden – Van de Koele Meren des Doods
Kenmerken die terugkomen in de roman die passen bij het naturalisme:
erfelijkheid; Hedwig Marga de la Fontayne heeft strenge ouders, milieu; ze
wordt streng opgevoed en heeft weinig vrijheid. Ze wordt geboren in 1856
en wordt uitgehuwelijkt.
Kenmerken die terugkomen in de roman die niet passen bij het
naturalisme: de hoofdpersoon ‘verandert’ haar lot en het einde is niet
naturalistisch en door het noodlot bepaald met een positief einde, dus dit
wijkt een beetje af van de naturalistische stroming. Ze vindt steun in
psychoanalyse (Freud) en religie. En ze wordt liefdevol opgevangen door
een boerenfamilie.
Fictief verhaal dat zich afspeelt in de 19e eeuw. Hoofdpersoon in Hedwig
Marga de Fontayne uit een rijke familie. Haar vader gaat aan de drank na
de dood van haar moeder. Ze trouwt met Gerard Wijbrands, loopt dan van
hem weg en krijg een relatie met Ritsaart in Engeland. Ze krijgt met hem
een kind en die overlijdt na enkele maanden en die neemt ze dan mee in
een koffer terug naar Parijs. Ze raakt verslaafd aan de morfine en werkt in
de prostitutie. Ze belandt in het ziekenhuis en komt in contact met zuster
Paula die haar helpt met afkicken. Haar laatste jaren brengt ze gelukkig
door bij een boerenfamilie, een gelukkig einde. Samenvatting staat in
opdracht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marleenduis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.55. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53008 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now