Samenvatting van de les en boek van het vak strafrecht- en jeugdrecht op Hogent 1ste bach.
Docent: Christoph Rillaerts
De samenvatting bevat: alle ppt's + notities genomen in de les + samenvatting van het boek.
Strafrecht
DEEL 1: DE MISDRIJVEN EN DE BESTRAFFING IN HET ALGEMEEN
Hoofdstuk 1: Belangrijke begrippen
1. Wat is strafrecht?
Poging tot omschrijving:
Een tak van het publiekrecht dat het geheel van rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen, onder welke
voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen misdrijven uitmaken en dan onderhevig
zijn aan sancties en/of maatregelen.
1.1 Belangrijke elementen in deze definitie:
Deel van het publiekrecht:
Het is de overheid bij monde van het Openbaar Ministerie dat een persoon ter verantwoording roept,
omdat hij de normen die in deze maatschappij gesteld zijn in het strafrecht overtreden heeft.
Het slachtoffer maakt het burgerlijke luik uit, maar zijn eis is privaatrechtelijk.
Welke gedragingen strafbaar zijn:
staan in het strafwetboek. Dit wordt ook bepaald door de maatschappij (vb. OM) hebben het
prerogatief om te straffen
Belangrijk om te weten, dat het recht fluctueert!
Het gaat om menselijke gedragingen:
1. Actieve gedraging: is op zichzelf strafbaar. Vb. diefstal
2. Gedraging die op zich niet strafbaar is, maar die strafbaar wordt door het ongewilde gevolg. Vb.
onopzettelijke slagen en verwondingen bij een verkeersongeval.
Onder welke voorwaarden en in welke omstandigheden opgesomd in strafwetboek
Tegenover welke personen:
dit maakt uit, de strafmaat zal anders zijn naargelang welke persoon
Sancties en/of maatregelen:
Wat riskeert u?
Essentieel aan het strafrecht is dat het gaat om voorschriften die op dat ogenblik in die maatschappij
gelden; ze zijn door de overheid ingesteld en maken dat bepaalde gedragingen aanleiding geven tot
sancties en/of maatregelen
Hebben een evolutie gekend: van repressief naar gericht op preventie en herstel.
Welke publiekrechtelijke organen zijn bevoegd en hoe?
Onderscheid tussen:
Materieel strafrecht: welke gedragingen zijn strafbaar/misdrijven
Formeel strafrecht (strafvordering): strafprocedure
1.2 Het legaliteitsbeginsel:
= wettigheidsbeginsel
Is een fundamenteel beginsel.
Art. 2 Sw. Bescherming v/h individu staat hierin centraal
Nullum crimen sine lege = geen misdrijf zonder wet. als je gedraging niet strafbaar is gesteld, bent u niet
strafbaar.
1
,Nulla poena sine lege = geen straf zonder wet. Vb. Als je steelt van je ouders, ben je niet strafbaar
De strafwet voorziet bepaalde sancties voor de verschillende strafbare gedragingen. Het zijn deze sancties die
de rechter moet toepassen en hij moet binnen de door de strafwet opgelegde grenzen blijven.
Gevolgen:
Bronnen van het strafrecht = de wet
Strikte interpretatie van de strafwet: alles wat is beschreven in het art, maar niet meer dan dat vb.
treinbegeleider, de stationschef, wordt daar niet onder gezien.
Analoge interpretatie in het nadeel van de rechtsonderhorige kan niet, in zijn voordeel
wel.
Een tijdsgebonden interpretatie is niet verboden. Het is duidelijk dat bepaalde begrippen
in het strafrecht aan een aangepaste interpretatie onderhevig zijn naargelang van de
wijziging van de tijdsgeest.
Geen terugwerkende kracht.
Van toepassing op BE grondgebied/ Belgen in het buitenland
Voornaamste reden is de bescherming van het individu, tegen de willekeur van de overheid.
2.Bronnen van het recht
Het legaliteitsbeginsel vereist dat de bronnen enkel wetten in formele zin zijn.
Formele zin = een algemeen geldende norm die uitgevaardigd is door de daartoe bevoegde overheid.
Wetgeving:
Internationaal: EVRM & BUPO
Nationaal: GW, Sw, complementaire wetten (= wetten die aan het strafwetboek hangen),
bijzondere wetten, …
Rechtspraak: vooral gezaghebbende van het HvC (enkel uitspraak over interpretatie) Rechtsleer: vb. leerboek
praktisch strafrecht
3. de strafgerechten: organigram
4. werking in de tijd: niet-retroactiviteit van de strafwet
Gevolg van legaliteitsbeginsel In principe is er geen retroactiviteit.
Niet-retroactiviteit van de strafwet = een latere strafwet kan geen vroegere gedraging strafbaar stellen.
2
,Uitzondering: retroactiviteit van de mildere straf: de mildere straf wordt toegepast op een straf, dat al vroeger
in de tijd is gebeurd. Vb. abortus is afgeschaft, je zaak was van 1999 en in 2002 komt het voor en dan is abortus
niet meer strafbaar, dus je zaak is ook niet meer strafbaar.
Uitzonderingen hierop: verkeersinbreuken en tijdelijke wetten.
5. De werking van de strafwet in de ruimte
art. 3 & 4 Sw.
de ruimtelijke gelding van de strafwet wordt bepaald door het Territorialiteitsbeginsel:
Misdrijven gepleegd in BE: Belgische wet, ongeacht nationaliteit
Grondgebied van het Rijk?
o Het eigenlijke territorium: landsgrenzen en continentaal plat
o De territoriale zee
o Vreemde schepen: wordt maar uitzonderlijk gebruik van gemaakt
o Misdrijven begaan aan boord van Belgische schepen
o Luchtruim en territoriale wateren
Afwijking enkel mogelijk als wet bepaald (art. 6 tot 14 VTsv)
6. De werking van de strafwet ten overstaan van personen
Principe: strafwet van toepassing op iedereen op BE grondgebied.
Belang hoedanigheid/functie dader/slachtoffer
Strafrechtelijke immuniteit: vb. ministers tijdens hun ambt
Koning: onschendbaar
Parlementaire immuniteit:
o Parlementaire verantwoordelijkheid: een lid van Kamer of Senaat kan niet vervolgd worden
voor een mening die hij/zij te kennen geeft of een stem die hij/zij uitbrengt in de uitoefening
van zijn/haar functie
o Parlementaire onschendbaarheid: een lid van de Kamers kan tijdens de zitting niet
rechtstreeks gedagvaard worden, verwezen worden naar een strafrechtbank, of
aangehouden worden, tenzij met verlof van de Kamer waar hij deel van uitmaakt. Ook
dwangmaatregelen kunnen maar bevolen worden door de eerste voorzitter van het hof van
beroep op verzoek van de bevoegde rechter en huiszoekingen kunnen enkel in aanwezigheid
van de voorzitter van de betrokken Kamer.
Bij ontdekking op heterdaad is NIET van toepassing.
Buitenlandse staatshoofden
Diplomatieke ambtenaren
Hoofdstuk 2: De misdrijven
1. De indeling van de misdrijven
1.1 Het begrip ‘misdrijf’:
Het begrip misdrijf: geen definitie in wet, omdat het voor elke straf varieert.
Een menselijke gedraging: actief (vb. actief handelen) of passief (vb. schuldig verzuim)
Strafbare gedraging: omschreven in de wet = legaliteitsbeginsel
In de vorm van opzet of onachtzaamheid
Door de wet bestrafte gedraging: belang toepassing algemene strafrechtprincipes
1.2 De wettelijke indeling van de gemeenrechtelijke misdrijven:
Art. 1 Sw.
Misdaden: opsluiting of hechtenis zijn hierbij belangrijk
Wanbedrijven: gevangenisstraf van 8 dagen tot 5jaar
Overtredingen: gevangenisstraf tot 7 dagen
3
, Bevoegdheid strafgerecht verbonden met voorlopige (= openbaar ministerie heeft monopolie om te
kwalificeren en op basis daarvan een dagvaarding te sturen, maar de rechtbank zal zelf een definitieve
kwalificatie plakken op het misdrijf en dus niet de kwalificatie van de dagvaarding) kwalificatie misdrijf.
Misdaden: Hof van Assisen.
Wanbedrijven: correctionele rechtbank (rea).
Overtredingen: politierechtbank + alles wat te maken heeft met het verkeer, zelfs als het moord tot
gevolg heeft zonder de intentie om te moorden.
Opgelet: het is niet omdat je voor de politierechtbank komt, dat je ‘maar’ een overtreding krijgt. De aard van
het strafgerecht is dus niet beslissend voor de bepaling van de aard van het misdrijf.
De aard van het misdrijf kan veranderen en is pas definitief wanneer de rechterlijke uitspraak over het misdrijf
kracht van gewijsde gekregen heeft.
Denaturatie:
Contraventionalisering = omzetting van wanbedrijf naar overtreding
Correctionalisering = omzetting van misdaad naar wanbedrijf
Kan gebeuren door onderzoeksgerechten of door vonnisgerechten.
1.3 De indeling op basis van de aard van de misdrijven:
Politieke misdrijven:
De enige straf is hechtenis.
We hebben:
Objectieve politieke misdrijven = politieke misdrijven door de aard van het misdrijf zelf.
Gemengde politieke misdrijven = misdrijven van gemeen recht, die de dader echter stelt met een
politieke drijfveer.
Altijd voor het Hof van Assisen.
Drukpersmisdrijven:
Aantal bestanddelen zijn noodzakelijk:
1. Uiten van strafbare mening
2. Misdrijf door middel van een drukpers
3. Daadwerkelijke publicatie
Enkel voor het Hof van Assisen. Er wordt gewerkt met een getrapt systeem van verantwoordelijkheid.
Uitzonderingen:
Als men te maken heeft drukpersmisdrijven bestaande uit racisme of xenofobie (= haat voor alles wat
anders is), zal men wel naar de correctionele rechtbank gaan en niet naar hva. Omdat er op een
bepaald moment heel wat zaken naar boven kwamen en men dit niet meer kon rondwerken binnen
het hva.
1.4 De indeling van de misdrijven volgens materiële uitvoeringswijze:
Aflopend misdrijf (of ogenblikkelijk misdrijf) = een misdrijf dat door een enkel feit wordt voltrokken
Voortdurend misdrijf = veronderstelt een ononderbroken en door de dader bestendige toestand. De dader zal
hier het door hem gepleegde misdrijf gedurende enige tijd voort laten duren, bestendigen.
Enkelvoudig misdrijf = een misdrijf, aflopend of voortdurend, dat bestaat uit één enkele handeling of
onthouding.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louisedesmaele. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.83. You're not tied to anything after your purchase.
