In deze samenvatting vind je alle leerstof terug die gegeven werd in de les, vaak met eigen noties aangevuld door het boek. De docenten van dit van zijn Nesrin en Eveline.
HOOFDSTUK 1: DE BASIS VAN SOCIOLOGIE
WAT IS SOCIOLOGIE?
Sociologie is de wetenschap van de maatschappij.
▪ Ze zoeken verklaringen voor gedrag van individuen en groepen van mensen
▪ Deze verklaringen worden gezocht in de maatschappelijke invloeden die ze ondergaan
WAAR KOMT SOCIOLOGIE VANDAAN?
INDUSTRIËLE REVOLUTIE
DE GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGIE
WESTERSE GRONDLEGGERS
Max Weber Émile Durkheim Karl Marx
Mentaliteit Solidariteit Macht & ongelijkheid
Op welke manier heeft rationaliteit Hoe blijft Hoe draagt de efficiëntie van
invloed op de mentaliteit van de gemeenschapsgevoel en het productieproces bij aan
maatschappij? solidariteit voortbestaan in een ongelijkheid en armoede in de
geïndustrialiseerde omgeving? samenleving?
NIET-WESTERS PERSPECTIEF
Ibn Khaldun (1332-1406)
o Hij beschreef de transformatie van de Arabische samenleving van Badawa
(agrarische gemeenschap) naar Hadara (stedelijke samenleving)
o Asabiyah (Sociale solidariteit) speelt een cruciale rol in de samenleving.
1
, 2
SOCIOLOGIE ALS WETENSCHAP
SOCIOLOGIE IS EEN WETENSCHAP
Sociologen zijn steeds op zoek naar patronen en verklaringen van processen in de samenleving. Dit doen
de door middel van concrete waarneming. Sociologie als wetenschap gebaseerd op empirie (empirisch
onderzoek)
Voorbeeld: Je bent geïnteresseerd in het fenomeen ‘Hikikomori’. Om dit fenomeen beter te begrijpen
spreek je met meerdere personen die zich hebben onttrokken uit de maatschappij om te achterhalen wat
hen ertoe heeft bewogen zich af te zonderen en gaat op zoek naar overeenkomsten en verschillen in hun
ervaringen. Je probeert een patroon te ontdekken en te verklaren wat de achterliggende oorzaken kunnen
zijn door systematisch onderzoek uit te voeren.
SOCIOLOGIE GAAT OVER DE MAATSCHAPPIJ
Sociologen onderscheiden groepen om daarvan het gedrag te verklaren op basis van maatschappelijke
invloeden.
Voorbeeld: Als socioloog ben je vooral benieuwd naar groepen mensen en de patronen en structuren die
de sociale verbanden in deze groep definiëren. De ‘Hikikomori’ (3,6 miljoen mensen in Japan) vormen een
groep: dit lijkt in eerste zicht een duidelijk afgebakende groep. Maar, hoe meer vragen je stelt, hoe lastiger
deze groep te definiëren valt. Lijden deze mensen aan een syndroom dat uniek is in Japan? Zijn er in
andere delen van de wereld ook Hikikomori? Moet je jezelf ook tot deze groep rekenen als je een week
thuis opgesloten wil zijn?
SOCIOLOGIE IS EEN GEDRAGSWETENSCHAP
Sociologen kijken naar sociale verbanden en stellen vast dat deze een voorwaarde zijn van menselijk
gedrag. Ze bekijken hoe sociale verbanden doorsijpelen in menselijk gedrag.
Voorbeeld: Een Hikikomori is op het eerste zicht onttrokken uit de maatschappij, maar staat alsnog sterk
in verbinding met de maatschappij. -> Men staat nog dagelijks in contact met anderen via het internet
(games/sociale media), woont in een huis, heeft kleren aan en denkt/spreekt/typt in een taal…etc.
Hoewel een Hikikomori misschien geen vrienden of familie heeft is deze persoon toch verbonden met de
wereld.
SOCIOLOGIE VRAAGT OM SOCIOLOGISCHE VERBEELDINGSKRACHT
‘Sociologische verbeelding is het vermogen om afstand te nemen van onze dagdagelijkse levens en er
anders naar te kijken, los van de routines en vertrouwde blik’
Voorbeeld: In dit geval zie je de Hikikomori niet als uniek en uitzonderlijk geval, maar probeer je je blik te
verruimen en op zoek te gaan naar eventuele patronen in het gedrag en de oorzaken hiervan te zoeken in
de sociale verbanden die deze persoon heeft (gehad), bv. op school met klasgenoten en docenten, met
familieleden, maar ook op een hoger niveau: welke normen en waarden zijn leidend in de samenleving?
SOCIOLOGIE IS ER VOORAL OM TE BEGRIJPEN
Sociologie is geïnteresseerd in het begrijpen en analyseren van sociale problemen en kwesties. Ze richt
zich op de vraag wat de oorzaken zijn van deze problemen om zo een completer en genuanceerder beeld
te krijgen, maar doet geen uitspraken over hoe je deze problemen moet aanpakken.
2
, 3
FUNCTIES VAN SOCIOLOGIE
IDEOLOGIEKKRITIEK
Blootleggen van bestaande (macht) verhoudingen
BEHEERSFUNCTIE
Geeft inzicht in menselijk gedrag en maakt daardoor besturen van de samenleving mogelijk
(beleidsvorming).
ORDENINGSFUNCTIE
Schept overzicht in een min of meer onoverzichtelijke werkelijkheid.
HET SPEELVELD VAN DE SOCIOLOGIE
3 KERNVRAGEN BINNEN SOCIOLOGIE
1. Hoe en waarom leven mensen samen in diverse sociale verbanden?
2. Door welke wetmatigheden wordt dat samenleven gestuurd?
3. Waarom ervaren mensen dit samenleven als vanzelfsprekend?
WAAROM IS SOCIOLOGIE BELANGRIJK VOOR SOCIAAL WERK?
o Beter begrip van menselijke samenleving (sociologische verklaringen en analyses)
o Kennis gebruiken om sociale problemen aan te pakken
o Waarom maken mensen bepaalde keuzes en waar komt dat gedrag gedaan? (individueel-groep)
“Waar sociologie analyseert en verklaart, daar handelt de sociaal werker
Voorbeelden:
▪ Waarom doen mensen wat ze doen vb. bewust studiekeuze, zonder nadenken tanden poetsen
voor het slapen gaan, eten met mes en vork,..
▪ Waarom lopen mensen met een boog rond daklozen en vinden we dat normaal, hoe leven
mensen in armoede…
DE SAMENLEVING ALS SPEELDVELD
Speelveld: Samenleving (sociale verbanden), temporele- en sociale
ruimte rond het speelveld
Spelregels: de lijntjes van de samenleving: geboden en verboden,
straffen of belonen, gewoonten, taboes, … Verschillend naar tijd en
plaats
o Goffman (1959) vergelijkt sociale interacties met een toneelstuk. Mensen zijn acteurs die
verschillende rollen spelen afhankelijk van de sociale context.
o De manier waarop iemand zich presenteert is afhankelijk van het publiek en de situatie.
Zelfpresentatie:
o Mensen proberen een gewenste publieke identiteit te creëren om sociale doelen te bereiken. Dit
kan variëren van het maken van een goede eerste indruk tot het onderhouden van een bepaald
imago in langdurige relaties.
Mensen willen een identiteit bereiken bv. Sociale media (vergelijken met een theaterstuk
▪ Chicago school of sociology (beïnvloeding sociale en fysieke ruimte waar individuen wonen vb.
criminaliteit)
▪ Goffman wordt vaak beschouwd als een pionier in de studie van face-to-face interacties en
microsociologie. Zijn werk legt de nadruk op hoe individuen zichzelf presenteren in sociale
situaties en hoe deze presentaties sociale interacties beïnvloeden.
Afhankelijk van welke rol je speelt gedraag je je anders
SOCIALE GEDRAG ALS ROLLENSPEL
INTERACTIE
= omgang met anderen in de letterlijke zin, kan verbaal of niet-verbaal
o basisvorm sociaal contact: Reageren van mensen op elkaar, zodat het handelen van de ene
persoon een directe aanleiding is voor het handelen van de andere persoon > beeld vormen van
de andere
o Symbolisch interactionisme: communiceren en interageren a.d.h.v. symbolen (handelen van
personen op microniveau) vb. klank, gebaar, ..
VERSCHILLENDE ROLLEN
o Verschillende versies van onszelf
o In verschillende situaties laten we andere kanten van onszelf zien. Bv. door beleefder te zijn,
anders te praten, of onze houding aan te passen.
ATTRIBUTEN
o Iets toevoegen om je rolvorm te geven bv. Een priester die een lang kleed draagt, dit maakt hem
herkenbaar
o Rolattributen als statussymbool bv. Bedrijfswagen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvanheste. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.31. You're not tied to anything after your purchase.
