In dit document vind je een volledige samenvatting van alle artikelen die je moet lezen voor het vak Het Lerende Kind. Deze zijn in vraag- en antwoordvorm geschreven, lezen makkelijk door en zijn ook nog eens goed gestructureerd. Hierdoor zijn ze uitermate geschikt om bij je open-boek tentamen mee ...
Literatuur 1
Vergroten en verdiepen van leesbegrip
In dit artikel:
Wat is begrijpend lezen?
Van theorie naar praktijk?
Aan de slag met verdiepen en vergroten van begrip
Werk aan leesbegrip bij alle leerlingen
Het belang van samenhang voor effectief leesonderwijs
Wat is begrijpend lezen?
Wat is begrijpend lezen?
Begrijpen lezen is functioneel en doelgericht kennis ontwikkelen. Het begint
altijd vanuit de intrinsieke motivatie om een concreet doel te bereiken.
Hoe komt leesbegrip tot stand?
Tekstbegrip = een samenhangende mentale weergaven van een tekst
opbouwen (situatiemodel). Er worden betekenisvolle verbanden gelegd en er
ontstaat samenhang tussen de informatie.
Tekstbegrip kan resulteren in leren wanneer de verworven kennis uit de tekst
de bestaande kennis van een lezer uitbreidt of herziet. Deze nieuwe kennis
kan weer gebruikt worden om nieuwe teksten te begrijpen. Dit is dus een
wederkerige relatie.
Hoe gaat men van oppervlakkig naar diep begrip?
Bij oppervlakkig begrip worden weinig verbanden gelegd en ze liggen
bovendien dicht bij de tekst. Een leerling verdiept zijn begrip door verbanen te
leggen die verder gaan dan de oppervlakte van de tekst = inferenties maken.
Literatuur 1 1
, 1. integreren: abstracte verbanden leggen tussen delen van de tekts
2. evalueren en interpreteren: reflecteren op de tekst
3. tekst vergelijken met andere teksten of actualiteit of geschiedenis
Wat is het verschil tussen automatische en bewuste begripsvorming?
Automatische begripsvorming → Begrip komt vaak automatisch en onbewust
tot stand, mits leerlingen over voldoende achtergrondkennis beschikken.
Bewuste begripsvorming → Wanneer er een beroep gedaan wordt op de
hogere orde denkvaardigheden die nodig zijn om tot diep begrip te komen, is
dit een bewust proces. Leerlingen hebben bewust hulpmiddelen nodig.
Van theorie naar praktijk
Welke lessen kunnen we trekken voor de praktijk?
Begrijpend-leesonderwijs moet gericht zijn op het functioneel,
betekenisvol en doelgericht ontwikkelen van kennis.
We moeten starten vanuit de intrinsieke motivatie van leerlingen.
Het doel van onderwijs in lezen is tweeledig:
leerlingen moeten in staat worden gesteld om het automatische proces
goed te doorlopen → vraagt om lang lezen over één onderwerp om
achtergrondkennis en woordenschat op te bouwen.
leerlingen moeten ook bewust hun proces aan kunnen sturen →
vraagt om expliciete begeleiding
Aan de slag met verdiepen en vergroten van begrip
Welke vier strategieën kun je hanteren als leerkracht?
1. Maak begrijpend lezen betekenisvol en doelgericht
2. Zorg voor het goed doorlopen van automatische begripsvorming
(achtergrondkennis en woordenschat opbouwen)
3. Zorg dat leerlingen hun begripsproces bewust kunnen aansturen
(instructie in leesstrategieën en tekststructuur)
4. Stuur op diep begrip (hogere orde denkvaardigheden)
Literatuur 1 2
, Hoe maak je begrijpend lezen betekenisvol en doelgericht?
1. Aanbevolen wordt om begrijpend lezen te verbinden met thema’s uit de
zaakvakken. Hierdoor wordt de kennis die daar al wordt opgedaan
verbreed en verdiept.
2. Om te sturen op diep begrip is het noodzakelijk het leesdoel zodanig te
formuleren dat het uitnodigt om de hogere orde denkvaardigheden
interpreteren, evalueren en integreren in te zetten.
3. Tevens moet het onderwijs een concrete opbrengst hebben. Of leerlingen
het op kunnen brengen om tot de gevraagde diepgang te komen hangt
sterk af van hun motivatie.
4. Leraren kunnen de intrinsieke motivatie nog verder bevorderen door in te
spelen op de autonomie van leerlingen, bijv. door ze te betrekken bij de
keuze van het thema.
Hoe zorg je voor het goed doorlopen van automatische begripsvorming?
1. Achtergrondkennis aanbrengen: Uit een veelheid aan onderzoek blijkt
dan ook, dat wanneer een leerling relevante achtergrondkennis over de
inhoud van de tekst heeft, dit voor een beter begrip van de tekst zorgt.
2. Woordenschat uitbreiden: Uit veel onderzoek blijkt een positief en stabiel
verband tussen woordenschat en begrijpend lezen.
Woordenschatontwikkeling komt voornamelijk tot stand door boeken te
lezen of ernaar te luisteren, dus voornamelijk door impliciet woordleren.
3. Gebruik teksten van hoge kwaliteit: Leerlingen moeten werken met
authentieke teksten met een rijk taalgebruik. Dit zijn teksten die ook
laagfrequente woorden en abstracties bevatten, waarin zinslengte varieert
en die in ruime mate gebruikmaken van signaalwoorden zoals ‘daarom’,
‘want’ en ‘bovendien’.
Uit onderzoek blijkt dat het lezers inderdaad minder moeite kost een
coherente tekstweergave op te bouwen wanneer ze een tekst lezen met
een heldere tekststructuur met een strakke alinea-indeling voorzien van
structuursignalen zoals signaalwoorden.
Hoe zorg je ervoor dat leerlingen hun begripsproces bewust kunnen
aansturen?
Literatuur 1 3
, 1. Strategie-instructie: Strategieën zijn mentale hulpmiddelen die een lezer
bewust gebruikt om begrip van een tekst te monitoren, te repareren of te
versterken. Het meest effectief is de combinatie van vier strategieën:
‘samenvatten’, ‘voorspellen (voorkennis activeren)’, ‘jezelf vragen stellen
tijdens het lezen’ en ‘verhelderen van verwarrende woorden of passages’.
Deze beslaan het hele leesproces. nstructie in deze combinatie van
strategieën laat positieve effecten zien op leesbegriptoetsen die door
onderzoekers zelf zijn ontwikkeld.
2. Uitleg over tekststructuur: Leerlingen hebben kennis over tekststructuur
en signaalwoorden nodig om ervan te profiteren. Hiervoor is instructie
nodig over onderwerpen zoals tekstopbouw, alineaopbouw en signaal- of
verbindingswoorden.
Hoe stuur je op diep begrip?
1. Achtergrondkennis activeren en ondersteunen bij het leggen van
verbanden: Het is van belang dat de leraar de achtergrondkennis van de
leerlingen activeert alvorens nieuwe informatie aan te bieden. Tevens is
het belangrijk de leerlingen te ondersteunen bij het leggen van
betekenisvolle relaties tussen informatie uit de tekst en al beschikbare
kennis, zodat er verdiepende verbanden worden gelegd. Wanneer
leerlingen misvattingen hebben moeten er niet alleen nieuwe elementen en
verbanden worden toegevoegd aan wat ze al weten, maar moeten er ook
bestaande elementen/verbanden worden aangepast of zelfs verwijderd.
Dit lukt het best door teksten aan te bieden met een
weerleggingsstructuur.
2. Discussiëren over de inhoud: Discussie over teksten kan zowel motivatie
bevorderen doordat het tegemoet komt aan een gevoel van verbondenheid
(psychologische basisbehoefte) als dat het aanzet tot diep begrip. Er zijn
drie doelen voor discussie:
Leren van elkaars tekstaanpak;
De tekst objectief bevragen;
Argumenteren naar aanleiding van teksten.
Literatuur 1 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller janineverheij. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.61. You're not tied to anything after your purchase.
