Summary
Samenvatting sociologie
- Course
- Institution
samenvatting sociologie prof. M. Van Leuvenhaege
[Show more]
Seller
Follow
lieselmertens2
Content preview
Sociologie en Rechtssociologie 2024 – 2025Deel 1: Sociologie
I. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Sociologie: komt van socius (metgezel, bondgenoot) en λόγος (kunde, studie) en betekend samenlevingskunde.
Sieyes (1748 – 1836): vernuften bedenker van term ‘sociologie’ en ‘volkssoevereiniteit’.
- Bekeek samenleving vanuit politiek gekleurd standpunt: sociologie is de leer die een rechtvaardige en
revolutionaire inrichting van de samenleving voorschreef.
- Aanloop Franse revolutie (1789) en naweeën: sociologie is een normatieve benadering van de
samenleving gedreven door ideële voorstelling van ‘hoe de samenleving behoort te zijn’.
- Qu’est-ce que le tiers état: wil derde stand meer zeggenschap geven.
- Doel: inrichting nieuwe samenleving tijdens Franse Revolutie.
Compte (1798 – 1857): liet term sociologie voor het eerst vallen in 1830.
- Luidde een tijdperk van een beschrijvende, empirische wetenschap van de samenleving in.
- Taak sociologen: samenleving op een objectieve en empirische wijze doorgronden.
- Cours de philosophie positive: sociologie als hoogste en meest complexe wetenschap.
- Op zoek naar wetmatigheden in de samenleving aan de hand van empirisch onderzoek.
1. Een beeld van een titel
Samenlevingsspel:
- Spelers (gewone mensen):
• In veld: mensen die mee mogen spelen
• Buiten veld: mensen die niet mee kunnen spelen of mogen spelen door inbreuk op spelregels
- Spelregels (rechten, wetten, plichten, …):
• Niet allemaal dwingend
• Informele regels (in gezinssfeer, …)
• Voor interpretatie vatbaar
• Behorende tot goede gewoonten
- Regelementen (wetboeken)
- Scheidsrechter (machten)
- Zones (locatie): verschillende regels
• Private (thuis) en Publieke (openbaar)
• Ruimte rond speelveld: neutrale waarnemers (economisten, politici, sociologen), moeten
situatie op neutrale manier waarnemen met de nodige distantie.
- Specifieke posities: variëren aantal en soort naargelang verschillende opstellingen en strategieën.
Verzameling posities niet immuun voor tijd. → creëert bepaalde verwachtingen en hiërarchie.
- Taakverdeling (arbeidsdeling): iedereen is consument van goederen en diensten
- Specifieke rollen (job)
- Status (gepaard met beroep): hogere en lagere. Iedereen nodig voor goede werking samenleving.
- Communiceren en interageren
- Leiders: soms in conflict met elkaar = deel van dagelijkse leven in elke organisatie.
• Formele: zij die via officiële kanalen op die positie terechtkomen, soms beste van de groep of
degene met meeste gezag maar niet per se altijd.
• Informele leiders
- Doel: nuttig zijn, iedereen eigen agenda, maatschappelijke status verbeteren
Positionaliteit: geheel van positie gebonden rollen, voorkeuren, ervaringen en eigenschappen die een mogelijke
invloed kunnen hebben op de neutraliteit van hun onderzoek.
1
Liesel Mertens
,Sociologie en Rechtssociologie 2024 – 2025
Personaliteitsverklaring: bewust zijn van het feit dat jouw identiteit invloed kan hebben op een onderzoek. Jouw
kijk kan anders zijn dan bijvoorbeeld iemand die in een groep waarnaar je onderzoek doet zit. Verwant aan
intersectionaliteit maar niet gelijk. → oppassen voor blinde vlekken en vooroordelen in je positie.
- Onderzoekstopic: impact op onderzoek dat je wenst te doen?
- Epistemologie: impact op datgene je weet? (vooroordelen)
- Ontologie: impact op wat je kan observeren als onderzoeker?
- Methodologie: impact op methodologische keuzes die je maakt?
- Onderzoeker-als-instrument: impact op relatie met onderzoekparticipanten?
- Communicatie: impact op hoe je jezelf vertegenwoordigt in geschreven en andere communicatie?
Intersectionaliteit: individuen worden niet alleen beïnvloed door één enkele indetiteitscategorie, maar door een
complexe combinatie van verschillende identiteiten en sociale factoren. Deze interacties kunnen unieke vormen
van discriminatie en ongelijkheden in het leven veroorzaken.
Vb. bedrijf had zwarte vrouwen ontslagen – discriminatie op basis van combinatie want er werkte nog
steeds vrouwen in het bedrijf en ook zwarte mannen. Rechter moest oordelen dat er dus geen
discriminatie was omdat er geen wet hierop gebaseerd was.
Vrijheid: ontstaat wanneer er spelregels zijn want deze zorgen voor zekerheid en voorspelbaarheid wat de mens
nodig heeft om een eigen leven te leiden en niet langer wolven voor elkaar zijn.
2. Het dagelijks leven door de sociologische lens
Sociologische lens: instrument dat het mogelijk maakt om een beeld te vormen van de structuur van zichtbare
sociale werkelijkheid via surveys, observaties, diepte-interviews, … en de resultaten betekenis te geven.
Sociale verbeelding = sociological immagination: kennis die socioloog bezit om betekenis te geven aan
resultaten. Bevat voorwaarden om vermogen om van perspectief te wisselen toe te passen.
- Afstand te nemen van actuele toestand
- Alternatief standpunt innemen
- Overstijgen van schijnbare vanzelfsprekendheden van het dagelijks leven via sociologische kennis zodat
nieuwe perspectieven kunnen ontstaan.
- Afstand nemen van routines.
C. Mills = “the vivid awareness of the relationship between experience and the wider society”: Vermogen om te
begrijpen dat iemands individuele ervaringen in verband staan met maatschappelijke krachten en de ruimere
historische context. Doet hij aan de hand van 3 componenten
- Geschiedenis: hoe kwam samenleving tot stand en hoe verandert ze?
- Biografie: welke mensen bevolken de samenleving?
- Sociale structuur: hoe werken de maatschappelijke instituties, wat zijn dominante instituties, hoe houden
ze de maatschappelijke orde in stand?
2.1. Selectieve waarneming
Common sense: positief voor het dagelijks leven, maar leidt tegelijk tot een vertekend beeld van de werkelijkheid.
We nemen de werkelijkheid selectief waar vanuit onze eigen positie in de wereld. Routines in handelen (gedrag)
en common sense zorgen voor gemakkelijke deelname aan het sociale verkeer zonder al te veel tijdverlies.
- Fysieke en sociale beperkingen: gebonden aan materiële en sociale ruimte, kunnen niet alles kennen,
kunnen niet overal zijn hierdoor missen we stukken informatie.
- Belangen: bepaalde belangen verdedigen, verhaal hangt af van eigen positie en positie van verteller.
- Kennis en informatie: informatie over toestand of persoon is bepalend voor wat je waarneemt.
- Voorkeur en afkeer: sociaal bepaald hoe je houding is. Steunen op esthetische en ethische categorieën
(morele normen) en verschillen in tijd en ruimte. Socialisatieproces: proces waarbij een individu zich in
de omgang met anderen culturen van zijn omgeving eigen maakt.
2
Liesel Mertens
, Sociologie en Rechtssociologie 2024 – 2025
2.2. Referentiekaders
Referentiekader = sociale bril: gebaseerd op eerdere ervaringen waarmee we onze latere waarnemingen gaan
beïnvloeden.
- Geheel: al onze waarnemingen gebeuren vanuit hetzelfde referentiekader (geen aparte per situatie)
- Stabiel, maar niet onveranderlijk (veranderingen in situaties beïnvloeden kader na verloop van tijd.)
- Persoonlijk: evenveel referentiekaders als individuen, kan nooit hetzelfde zijn
- Gedeelde referentiekaders: wanneer grote groepen ongeveer in dezelfde (sociale) omstandigheden
opgroeien of werken. Ontwikkeling van een sterk gelijkend wat deel uitmaakt van cultuurpatronen.
- Zorgt voor verschillende reacties op situaties
Thomas theorema: zakelijke werkelijkheid en beleefde werkelijkheid beïnvloeden ons handelen. Als mensen
situaties als werkelijkheid definiëren, dan worden die ook werkelijkheid hun gevolgen.
- Self-fulfilling prophecy: je gaat je gedragen naar een bepaald idee.
• Pygmalion-effect: hoge verwachtingen leiden tot hogere prestaties.
• Golem-effect: lage verwachtingen leiden tot lagere prestaties.
- Self-destroying prophecy: wat er verwacht wordt zal niet gebeuren (vb. verkiezingen)
- Stereotypen: min of meer gefixeerde en vereenvoudigde voorstellingen over individuen of groepen die in
een bepaalde groep gangbaar zijn zonder dat ze op feiten zijn gebaseerd.
• Positief: hulpmiddel in de sociale omgang
• Neutraal: onschuldige implicatie
• Negatief: ontmenselijking
Sociologische verbeelding: wilt dat we sociale bril afzetten, maakt ons selectief.
2.3. Over sport
Beperking sociologische verbeelding:
- Geen monopolie: sociologische verklaring is niet exclusief
- Houdbaarheid: sociologische verklaring is niet eeuwig, verandert doorheen de tijd
→ Wordt aangehaald aan de hand van voorbeeld over sportverschil tussen elite en lagere klasse.
2.4. Over voetbal
Professionalisering en massificatie (betaalbaar, talrijke amateurploegen, passieve voetbalbeleving). →
distantiëring aan uiteinden van sociale spectrum.
- Hooliganisme: gemarginaliseerde jonge mannen uit de Engelse arbeidersklasse.
- Bourdieu:
• Elitaire kringen en Engelse public schools: afstand wegens te weinig distinctiewaarde
• Classificatiestrijd
• Symbolisch kapitaal (status verhogen)
• Sociale verdeling van eer: specifieke, onderscheidene levensstijl aangaan om plaats op het
sociale speelvel aan te duiden en dus ook de plaats van anderen. → ongelijke verdeling
3. Een stap verder
Common sense Sociologie
- Losjes samenhangende kennis - Het ‘waarom’ achterhalen en algemene
- Gebaseerd op feiten, waarnemingen, wetmatigheden ontdekken
ervaringen, inzichten en received wisdom - Situeert verklaringen en wetmatigheden in
- Zin geven aan situaties waarmee we worden sociale factoren
geconfronteerd - Bouwt voort op systematische, empirische
waarnemingen
3
Liesel Mertens
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lieselmertens2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.36. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
58716 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now