Natuurrecht
Natuurrecht: het idee dat voor iedereen, ongeacht plaats of tijd, rechten
gelden omdat ze door de ‘natuur’ zijn gegeven.
Regels van hogere orde
Moraal, de regels die in overeenstemming zijn met de moraal zijn goed en
rechtvaardig
Onafhankelijk van de menselijke wil, onveranderlijk en universeel
Als menselijke wetten ingaan tegen het natuurrecht, zijn deze niet
rechtsgeldig. Onrechtvaardigde wetten zijn géén wetten (conceptueel
argument)
Géén scheiding tussen recht en moraal
Natuurrecht schrijft voor hoe de wereld zou moeten zijn, terwijl we tegen
natuurwetten niet in kunnen gaan
Rechtspositivisme
Als wetten volgens de geldende regels/procedures zijn gesteld, zijn ze
rechtsgeldig, ongeacht of ze rechtvaardig of onrechtvaardig zijn.
Gaan uit van positief geldende regels (=regels die door hiertoe bevoegde
organen tot stand zijn gekomen)
Scheiding tussen recht en moraal
Conceptuele en normatieve vragen/argumenten
Rechtsfilosofie: denken/vragen stellen op een fundamentele, systematische en
kritische manier over een bepaald onderwerp (nadenken over het recht).
Ethiek: nadenken over goed en kwaad
Metafysica: denken over het bestaan en de werkelijkheid
,Epistemologie: nadenken over kennis
Fenomenologie: denken over de wereld zoals wij die ervaren
Thomas van Aquino (natuurrechtsdenker)
Gelooft in de goddelijke wet: de menselijke wetten zijn van natuurlijke wetten
afgeleid en de natuurlijke wetten van de goddelijke wetten.
Voor Aquino zijn er dus 3 soorten wetten:
1) Goddelijke (hoogste)
2) Natuurlijke
3) Menselijke
Onrechtvaardige wetten zijn geen wetten en hoeven niet nageleefd te worden
Ook als een menselijke wet niet overeenstemt met het natuurrecht hoeft deze
niet nageleefd te worden
Bij plotseling gevaar mag men afwijken van de letter van de wet. (In strijd
handelen met de letter van de wet)
De wet behoort niet tot de rede, maar tot de wil
De wet dient vooral het gemeenschappelijk doel, maar ook individuele doelen
Wetten moeten afgekondigd zijn om bindende kracht te hebben.
Aquino baseert zijn theorie op Aristoteles.
Thomas definieert ‘de wet’ als volgt:
1. Een redelijke richtlijn voor menselijk handelen
2. Die zich richt op het welzijn van de gemeenschap
3. Die afgekondigd is (bindende kracht)
4. Die is gemaakt door de gemeenschap of iemand die zorgdraagt voor de
gemeenschap
De inhoud van een wet moet overeenkomen met de rechtvaardigheid en
moraliteit om te kunnen spreken van een wet. Wetten zijn namelijk afgeleid
van het natuurrecht.
Een menselijke wet die ingaat tegen een goddelijke wet kan nooit rechtvaardig
zijn!
H.L.A. Hart (rechtspositivist)
Volgens Hart is onrechtvaardig recht, ook geldend recht, zolang een groot
aantal mensen uit de samenleving dit als rechtvaardig recht aanvaarden.
Er is recht indien in een bepaald gebied een geheel van primaire en
secundaire regels ten minste wordt aanvaard door de gezagsdragers, en in
het algemeen effectief wordt afgedwongen tegenover de overige bevolking.
Inhoudelijk is er geen noodzakelijk verband tussen recht en moraal, behalve
dat elk rechtsstelsel de regels van Harts minimaal natuurrecht zal inhouden,
omdat die een noodzakelijk voorwaarde vormen voor menselijk samenleven.
Het positieve recht volgens Hart
Het geheel van primaire en secundaire regels
, 1) Primaire regels: leggen verplichtingen op
2) Secundaire regels: geven bevoegdheden (zowel privaatrechtelijk als
publiekrechtelijk). Zie hierna.
Waarbij een intern en extern standpunt geldt:
1) Intern standpunt t.o.v. een regel: je accepteert/respecteert een regel als
een norm en stemt hier je gedrag op af.
- Niet vereist dat je het eens bent met deze norm
- Bijvoorbeeld: belasting betalen
2) Extern standpunt t.o.v. een regel: je stemt je gedrag af op observeerbare
regelmatigheden zoals een sanctie
- Doel hierbij is om de sanctie te voorkomen
- Let op! De sanctie is geen onderdeel van de regel
- Voorbeeld: stoppen voor rood omdat je geen boete wil
Soorten secundaire regels
1. Rule of recognition (herkenningsregel) ( vindt Hart het belangrijkste)
Bepaalt welke kenmerken een regel moet bezitten opdat het een geldige
rechtsregel is.
Deze zorgen ervoor dat de veelheid van regels is te herkennen als één
rechtssysteem
2. Rules of changes
Geven individuen of instanties de bevoegdheid om primaire regels te
introduceren of te wijzigen.
Rules of recognition verwijzen naar rules of changes
3. Rules of adjudication
Geven individuen of instanties de bevoegdheid om primaire regels toe te
passen en welke procedures gevolgd moeten worden
Rules of adjudication zijn een vorm van rules of recognition
Het belang van scheiding recht en moraal volgens Hart
Volgens Hart is de scheiding van recht en moraal van belang omdat zonder deze
scheiding het gevaar dreigt van anarchie (een rechtsorde zonder gezag). Ook dreigt
het gevaar van conservatisme zonder deze scheiding. Dit houdt in dat men dan
denkt dat hetgeen dat in de wet staat dan ook automatisch rechtvaardig is (=Kritiek
op het natuurrechtsdenken)
Misverstanden over de scheiding tussen recht en moraal (wat rechtspositivisten
volgens Hart NIET zeggen) & wat ze wél zeggen
Rechtspositivisten zeggen volgens Hart niet dat er géén overeenkomsten kunnen
zijn tussen recht en moraal. Dit kan volgens Hart wél. Ook zeggen zij niet dat er géén
overeenkomsten mogen zijn tussen recht en moraal. Volgens rechtspositivisten zijn
in beide gevallen wetten rechtsgeldig, omdat ze horen tot het positieve recht!
Overige opmerkingen Hart:
Hart zegt dat het positieve recht niet altijd gehoorzaamd dient te worden.
Hiervoor is het nodig dat er dan nieuw positief recht wordt gemaakt. Dit recht
stelt de immorele wetten buiten werking
Problems of the penumbra bevestigen de scheiding tussen recht en moraal
door te stellen dat wat zich in het ‘grensgebied’ situeert, ook recht is. In zijn
boek weerlegt Hart de kritiek die hierop wordt gegeven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lisa180814. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.43. You're not tied to anything after your purchase.
