Lipiden
1) Lipiden - Algemene inleiding
● = algemene naam voor vetten
● elke cel en celwand bestaat voor een groot deel uit lipiden
● bouwstenen zijn vetzuren (worden ook zo getransporteerd)
● triglyceriden = tracylglycerol
● fosfolipiden = 2 vetzuren gebonden aan fosfaat kern
● lipiden en afgeleiden met steroid kern
○ bv cholesterol
● complexe lipiden
◆ verzuren gebonden aan koolhydraten of proteïne kern
● belangrijkste functies van lipiden in het lichaam
○ basis structuur van celmembraan
○ opslag energie in vetcellen
◆ mogelijkheid tot opbouwen van energiereserves en thermische isolaties
○ metabolisme naar vitamine D, steroïden hormonen en galzouten (cholesterol)
○ complexe lipiden
◆ signaalfunctie
◆ basisstructuur van myeline
◇ elektrische isolatoren
eigenschappen
● opgebouwd uit lange koolzuurstaart die hydrofoob is
● hydro ele kop
● lengte van C-atomen is van belang
○ menselijk lichaam maakt in eerste instantie C16 aan verlengd of verkort dit daarna
○ uit voeding nemen we ook andere lengtes op
Meestvoorkomende vetzuren in het lichaam
fi
,● acetaat (azijnzuur): C2
● propionaat (propionzuur): C3
● butyraat (boterzuur): C4
● hexodecanoaat (palmitraat): C16
○ primair aangemaakte vetzuur in vetzuursynthese dat dan verder verlengd of verkort
wordt
● octadecanoaat (stearaat): C18
classi actie op basis van lengte
● korte ketens: C2-C4
● middellange ketens: C6-C12
● lange ketens: + C14
● zeer lange ketens: van C22 (vooral in hersenen)
verzadigde en onverzadigde vetzuren
● volledig verzadigd vetzuur is altijd een lange keten die rechtdoor loopt
● mono-onverzadigd: als er een onverzadigde binding in voorkomt gaat de keten een knik
vertonen
○ belangrijk voor functie (bv smeltfunctie)
○ belangrijk voor dynamiek: gebogen vorm is dynamieker
● poly-onverzadigd: meerdere onverzadigde bindingen
○ neemt een complexere structuur aan
● in de natuur komen alle onverzadigde bindingen in de cis-vorm voor
● transvetten: worden in de chemie gemaakt en worden bv toegevoegd in de voeding
(geven verhoogd risico op hart en vaat lijden)
○ werd gedaan om boter bv makkelijker smeerbaar te maken
fysische effecten van verzadigd vs onverzadigd:
fi
, ● structuur:
○ verzadigd: zeer lange en rigide hydrofobe keten
◆ waarbij een zeer sterke interactie is tussen die verzadigde vetzuren (= Van der
Waals-interactie)
○ onverzadigd:
◆ bij interactie tussen 2 onverzadigde vetzuren of bij interactie tussen een
verzadigd en een onverzadigd vetzuur zijn die Van der Waals-interacties veel
minder uitgesproken
○ bij grotere structuur zoals de celwand, waardat al die verschillende vetzuren naast
elkaar zitten, zorgt dit voor veel uïdere membranen
● lengte + aantal onverzadigde bindingen:
○ hebben een effect op de smelttemperatuur
◆ hoe langer de keten, hoe hoger de smelttemperatuur (dus hoe harder het vet zal
zijn)
◆ hoe meer verzadigde bindingen, hoe hoger de smelttemperatuur
○ voorbeeld: boter (onsmeerbaar, want vooral verzadigde vetzuren) vs margarine
(smeerbaar, want veel onverzadigde vetzuren)
◆ voeding van veel onverzadigde vetzuren geeft minder aanleiding tot hart- en
vaatproblematiek
triglyceriden
● meestvoorkomende
● 3 vetzuurketens gebonden aan glycerol
○ vetzuurketens kunnen lang of kort zijn, verzadigd en onverzadigd tezamen zijn
○ = mengeling van verschillende ketens die vastgehecht zijn aan glyceromoleculen
● belangrijkste functie: energievoorraad en thermische isolatie
● puur vet, geen hydro el gedeelte aan (= niet am fatisch)
● vormen in combinatie geen micellen, maar vetdruppels
fi fl fi
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stiengebr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.12. You're not tied to anything after your purchase.