Psychologie= wetenschap die gedrag vd mens als individu bekijkt. Arbeidspsychologie= individuele aspecten
(persoonlijkheid, attitude en stress). Organisatiepsychologie= groeps/organisatiegerichte aspecten (selectie en
assessment, persoonlijke ontwikkeling, macht, leiderschap, groepsvorming, training) en betreft oa macht,
groepsvorming en leiderschap.
Persoonlijkheid aka karakter= individuele karakteristieken van persoon, die bepalend zijn voor manier hoe deze
persoon reageert op signalen uit zijn/haar omgeving en waardoor hij/zij zich onderscheidt van ander.
Persoonlijkheid= stabiel geheel waar aangegeven wordt dat iemand tijdens langere periode in diverse situaties
op +- zelfde manier zal reageren. Gedrag is uitingsvorm van iemands persoonlijkheid.
1e persoonlijkheidstheorie Psychoanalyse en Sigmund Freud houdt zich bezig met rela tussen bewuste en
onbewuste psychologische processen. Waarom krijgen sommige mensen benauwd als ze aan spinnen denken en anderen niet. Carl
Jung, grondlegger vd analytische psychologie, is o.a. grondlegger vd archetypes (oerbeelden vd mensheid) waar
veel vd psychologische instrumenten zijn gebaseerd, bijv Myers-Briggs Type Indicator (MBTI).
2e persoonlijkheidstheorie is trekken (trait-theory), gericht op ontdekken van bouwstenen in persoonlijkheid.
Mensen verschillen van elkaar door persoonlijkheidsdimensies/karaktertrekken. Bij Big-Five model aka
trekkentheorie zie je persoonlijkheid via 5 dimensies: (echt deze uitleg kennen)
- extraversie: mate waarin iemand behoefte heeft aan contact met anderen. Extraverte mensen zijn open,
assertief, zelfverzekerd, warm, sociaal, optimistisch, gericht op uitdaging. Introverte mensen zijn stiller,
teruggetrokken, werken graag alleen
- vriendelijkheid: aardig, hulpvaardig, bescheiden, meegaand en niet geneigd om aanmerkingen op
anderen te maken. Daartegenover staat onvriendelijkheid qua stugheid, competitief, weinig meewerkend
- zorgvuldigheid: belangrijkste dimensie voor werk aka werkstijl. Iemand die zorgvuldig te werk gaat, is
doelgericht, georganiseerd, voelt zich verantwoordelijk, is plichtsgetrouw, gedisciplineerd en niet snel
afgeleid. Iemand die onzorgvuldig te werk gaat wordt gezien als nonchalant en wellicht onbetrouwbaar
- emotionele stabiliteit: mensen die emotioneel stabiel zijn, blijven ook kalm in gespannen situaties,
stress bestendig, ontspannen en weinig emotioneel. Andere kant wordt gevormd door niet-stabiel of
neurotisch, mensen die zich veel zorgen maken, onzeker, gespannen, impulsief, gericht op zichzelf
- openheid voor ervaring/ideeën: mensen die erg open zijn voor nieuwe ideeën zijn vindingrijk, leergierig,
creatief en staan open voor verandering. Andere kant zijn mensen die vasthouden aan traditionele waarden,
die down-to-earth zijn, bezighouden met feiten en conventioneel zijn.
Attitude aka houding= relatief stabiele houding tov bepaald onderwerp. Attitude heeft 3 aspecten:
- Cognitief aspect: kennis/info die mens heeft over onderwerp. Deze kennis kan je hebben door
ervaring. Van inkoper bij modemerk wordt verwacht dat hij/zij weet over diverse stoffen/materialen.
- Emotioneel aspect: gevoelens/emotie over bepaald onderwerp, heeft sterke invloed op iemands
attitude en is meest belangrijke aspect van attitude. Verkoper in winkel kan agressie van bepaalde groepen klanten
mee maken, dat hij al angstig wordt als er zo’n type klant binnenkomt .
- Gedragsaspect: op basis van cognitieve en emotionele aspect is persoon geneigd bepaald gedrag te
tonen. Door ervaring die verkoopmedewerker heeft opgedaan is hij angstig geworden en dat uit zich in mensen niet direct durven
aankijken, stotteren en rood hoofd krijgen.
Attitude levert neiging op om bepaald gedrag te tonen. Of iemand echt bepaald gedrag toont hangt af van
aantal factoren, oa sociale invloed en eigen effectiviteit. Dat is (on)mogelijkheden die iemand ervaart om gedrag ook
echt te vertonen.
Attitude veranderen is makkelijker dan persoonlijkheid veranderen. Bij veranderen vd attitude gaat om
veranderen van gedrag. Theorie van gepland gedrag van Ajzen= voorspellen van menselijk gedrag via attitude
en Fishbein (zie big 5 model). Gedrag dat je echt vertoont is directe gevolg vd intentie voor zelfde gedrag. Deze
intentie is mate van bereidheid van persoon om bepaald gedrag te tonen. Intentie om je op bepaalde manier te
gedragen kan voorspeld worden via:
- Attitude ten aanzien van gedrag: je eigen houding die wordt bepaald door:
iemands persoonlijke inschattingsvermogen of bepaald gedrag voorkomt (bijv: inschatten of je voldoende
voor toets hebt gehaald).
rela die iemand legt tussen gedrag dat iemand wil vertonen en wat gevolgen van dit gedrag zijn
(bijv: bij niet leren van toets ga ik toets niet halen).
- Subjectieve norm: houding/overtuigingen van anderen in omgeving vd persoon. Afhankelijk van wie ‘t
zegt en mate waarin je gehoor wilt geven/belang hecht aan mening van deze personen, zal je
meer/minder bereid zijn je gedrag hieraan aan te passen
, - Vermeende/waargenomen gedragscontrole: of ik geloof of ik ‘t gedrag kan laten zien. Hoe iemand
denkt controle over bepaalde situatie te hebben, heeft invloed. Betreft oa kennis en ervaring, tijd en
middelen die beschikbaar zijn.
Samengevat theorie van gepland gedrag volgens Tiggelaar: onze intenties en gedrag wordt gestuurd door 3 overtuigingen: onze overtuiging
rond nut van ons voorgenomen gedrag, onze verwachtingen wat anderen zullen vinden van dat gedrag en onze inschatting van ons
vermogen om voornemen ook uit te voeren.
H2
Sprake van groep als:
- Communicatie/interactie tussen 2 of meer medewerkers
- Gevoel dat men samen groep vormt
- Gemeenschappelijke doelen
- Onderlinge afhankelijkheid voor bereiken van die doelen
Tuckman model
Als medewerkers voor eerst samenwerken is ‘t geen groep. Medewerkers moeten elkaar leren kennen en
maken ontwikkeling door voordat groep is. Volgens Tuckman 4 fasen:
- Oriëntatiefase (forming). Afwachtend. Groep medewerkers die elkaar aftasten, stellen veel vragen
aan leidinggevende, houden hun mening voor zich. Als er leider is zullen leden zich voor hun gedrag en
bepalen vd doelen richten op leider. Opdr worden snel uitgevoerd. Als er geen leider is, oriënteert
men zich op elkaar. Rol vd leidinggevende is bijeenbrengen van mensen en zorgen voor richting,
duidelijkheid, vertrouwen en veiligheid.
- Conflictfase (storming). Als 1e irritaties/conflicten komen. Leden gaan eigen gedrag vertonen.
Rollen/posities, doel en werkwijze zijn verdeeld, maar kunnen ter discussie gesteld worden . Wordt gecommuniceerd in
sub-groepjes waardoor miscommunicatie kan komen. Dit is cruciale fase in groeps/teamontwikkeling.
Rol vd leidinggevende is begeleiden van team in wording: conflicten oplossen, negativiteit uitbannen
en leden moeten met elkaar in gesprek.
- Stabilisatiefase (norming). Het loopt. Conflicten zijn opgelost. Ontstaat meer openheid/acceptatie
voor elkaar. Meer regulering in samenwerking doordat afspraken zijn gemaakt over manier van
communiceren, wijze van besluitvorming/samenwerken, normen/waarden. Ontstaat eenheid, men
gaat elkaars kwaliteiten zien en onderlinge vertrouwen neemt toe. Medewerkers zien feedback niet als
persoonlijke aanval, maar als constructieve feedback. Leidinggevende wordt coach en werkt samenwerkend.
- Prestatiefase (performing). Alle groepsleden leveren goede prestatie. Werken aan doelen/taken en
niet onderlinge samenwerking. Groepsleden zijn team geworden die zelfstandig kan werken,
beslissingen kan/wil nemen en dat inzicht heeft in doelen en daar achter staat. Wel moet
aandacht/tijd worden besteed aan goede onderlinge samenwerking. Niet alle groepen bereiken deze
fase. Leidinggevende moet op achtergrond blijven en als facilitator/klankbord optreden.
Soms 5e fase:
- Beëindigingsfase (adjourning). Bij tijdelijke groepen waarbij projectgroep wordt opgeheven. In teams
die projectmatig werken. Project is klaar en resultaat moet worden opgeleverd, of groep valt uit
elkaar. Gevolg is dat er irritaties/fouten gemaakt kunnen worden. Anderen zijn zich al aan oriënteren
op volgend project. Rol vd leidinggevende is bemiddelen in conflicten, zorgen dat kwaliteit hoog blijft
en rust bewaren.
Elk mens neemt rol in groep/team en succes van team hangt af vd samenstelling van dat team. Teamrol is stijl
van samenwerken in combi met persoonlijkheid. Uitgangspunt is dat elk individu voorkeursrol heeft en 1 of 2
rollen die hij/zij ook makkelijk kan doen. Best functionerende teams hebben teamleden die beide rollen
vervullen. 9 teamrollen van Belbin:
Team rol Omschrijving rol (samengevat kennen)
Voorzitter Stabiel/volwassen persoon die rust en eenheid
brengt. Brengt mensen met elkaar in gesprek en
stuurt aan op overeenstemming en kwaliteiten,
maar heeft zelf weinig inbreng in taakuitvoering.
Richt zich op doelstellingen en bewaakt procedures.
Hoort iedereen, stelt prioriteiten en stuurt op
rollen/grenzen/verantwoordelijkheden van team.
Plant haalt inspiratie uit zichzelf. Veel verbeelding en
fantasie. Creatief
Brononderzoeker Creatief, haalt inspiratie uit omgeving, netwerker
Vormer Geeft vorm en richting aan inspanningen van team.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elsemaresch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.91. You're not tied to anything after your purchase.