MOTORISCHE BASISVORMING
DEEL 1: BREDE KIJK OP BEWEGING EN MOTORIEK IN DE KLAS
HOOFDSTUK 1: DOELEN EN DOELGERICHT WERKEN
DOELEN
- Eindtermen
- LO is meer dan alleen functietrainingen
- LO = attitude aanleren
o Gezond en veilig bewegen en gezonde levensstijl
Niet alleen de taak van bijzondere leermeester LO
WAAROM LO?
- Vanuit de overheid
- Bewegingsgezinde school = integratie van beweging als middel binnen andere
onderwijsdomeinen (= bewegend leren)
VERSCHILLENDE ONTWIKKELINGSFASEN
1e graad: ervaren (6 – 8 jaar)
- Werken aan algemene bewegingsvaardigheden, ervaren, experimenteren en basisvaardigheden
spelend, egocentrisch beleven centraal
2e graad: beseffen (8 – 10 jaar)
- Gedifferentieerdere bewegingsvaardigheden komen aan bod. Naast het besef van ‘bewegend
lichaam’ is er inzicht in bewegingsverloop in ruimte en tijd.
- Werken aan bewust leren, beseffen, inzicht, doordacht, gericht, verfijnd, gecoördineerd
bewegen
- Geautomatiseerde bewegingen behoren nu tot de natuur van het kind
3e graad ‘beheersen’ (10 – 12 jaar)
- Komen specifieke beweging – en sportvaardigheden aan bod
- Beheersen: beheersen van bewegingstechnieken (= activiteiten uit deze fase zijn
gecoördineerde basisvaardigheden met voorgeschreven bewegingsverloop)
- Aangeraakt door basiscultuur: beheersen, toepassen, doelgericht, gereglementeerd, tactisch,
sportcultuur staan op de lijst
HOOFDSTUK 2: BREDE BEWEGINGSVORMING OP SCHOOL/ VIERLUIK
- Beweging is belangrijk voor lichaam en geest
- Zonder beweging is het lastig voor kinderen en worden ze vaak buitengesloten door andere
omdat ze minder waardig zijn
2.1 VIERLUIK VOOR BEWEGEN
- Zoomt in op mogelijkheden en opportuniteiten die als klasleerkracht kan benutten om mee
verantwoordelijk te zijn voor bewegingsniveau van kinderen
- Bestaat uit:
o Bewegen in de klas
o Bewegen op de speelplaats
o Bewegen buiten de school: als huiswerk, tijdens
verplaatsingen,…
1
, o Bewegen in de les LO
Bewegen in de klas
- Stilzitten lastig voor jonge kinderen, dus maak lessen actiever met energieke tussendoortjes
voor meer aandacht
- Rust te creëren, kunnen stilte-oefeningen of yoga-poses helpen
- Ook belangrijk om in elk hoekenwerk in de klas minstens één bewegingshoek op te nemen, waar
beweging en cognitieve doelen gecombineerd worden
Bewegen op de speelplaats
- Kinderen spontaan actief op speelplaats, maar als leerkracht kun je hier extra op inspelen door
nieuwe spelletjes te introduceren
- Oude spelletjes nieuw leven in te blazen en duidelijke instructiefiches (kijkwijzers) te geven
Bewegen buiten school
- Benadrukken dat beweging als huiswerk kunt meegeven, niet alleen wiskunde
- Stimuleer kinderen om te bewegen in situaties zoals in het park of tijdens het wachten aan
zwembad, in plaats van stil te staan
Bewegen in de les LO
- Als leerkracht lager onderwijs ben je bevoegd om alle lessen lichamelijke opvoeding te geven
- Opleiden om basislessen LO veilig en doordacht te kunnen geven, zodat je het recht op
beweging bij kinderen kunt waarborgen
Effecten ondertussen bewezen
Bewegen heeft positief effect cognitie van kinderen
- Hersenstructuur en executieve functies
- Aandacht en concentratie
- Motorische vaardigheden en fysieke fitheid
- Sociaal gedrag, zelfbeeld en zelfvertrouwen
- Schoolprestaties (hier is effect onduidelijk, zowel geen effect als positieve effecten, allezins geen
negatieve)
2.2 BEWEGINGSINTEGRATIE EN/OF BEWEGEND LEREN
- Lichaamsbeweging houdt immers ook ons brein in conditie
Positief effect van bewegen op leren
- Via zuurstoftoevoer als verbindingen
Beter leren of begrijpen door bewegend te doen
- Handelend leren tijdens wiskundelessen en betekenisvolle context
- Andere dingen leer je eerst, maar kan je spelenderwijs bewegend inoefenen
o Bv. Ritme ondersteunt het automatiseren van maaltafels
2.2.1 BEWEGEN BIJ HET LEREN (BEWEGING ALS MIDDEL)
- Geen verband tussen beweging en leerinhoud
o Bv. Gebruikt beweging om keuzeantwoord duidelijk te maken
Beweging kan middel zijn van
- Kinderen meer laten bewegen en hun gezondheid te bevorderen
2
, o Ergonomische gezondheid van kinderen mogen we niet uit het oog verliezen, niemand is
gemaakt om lang stil te zitten
- Klasleerkracht specifiek op (psycho)motoriek doel te werken dat niet zo vlot gaat
o Bv. Evenwicht
- Zorgen voor krachtige leeromgeving
o Klasmanagement om daarna weer rustig te krijgen als instrument voor motivatie,
welbevinden en betrokkenheid van kinderen bevorderen
Bv. Bewegingstussendoortje sneeuwballengevecht
2.2.2 BEWEGEN VOOR HET LEREN (LEREN DOOR BEWEGING)
- Manier om leerstof te automatiseren of in elk geval een voorwaarde om te kunnen leren
o Ruimtelijke ontwikkeling, lateralisatie en fijne motoriek nodig
Bv. Goede schrijfwijze hebben goede pengreep hebben
2.2.3 BEWEGEN OM TE LEREN (INZICHTELIJK LEREN)
- Soms zelf essentieel is om leerstof inzichtelijk te begrijpen
- Gebruikt beweging om inzichten aan te brengen. Gaat om ontwikkeling en overgang van
concreet-operationele fase naar formeel-operationele fase in leren van schoolse vaardigheden
lezen, schrijven en rekenen
- Handelend leren = wanneer leerstof ervaren met lichaam, blijft de leerstof beter hangen
2.3 BEWEGEN, HERSENEN EN SPEL
Limbisch systeem
- Zit in de middenhersenen (zoals bij zoogdieren)
- Vanuit onze hersenstam hebben wij emoties, geheugen, sociaal gedrag, gevoelens, binding en
routines, die bevinden zijn in de middenhersenen, diep in het brein
- Mensen hebben grote hersenen met daarin prefrontale cortex (frontale lob)
Cognitieve functies = verzamelnaam voor aandacht en executieve functies (in prefrontale
cortex)
- Sturen gedrag aan en reguleren denkprocessen
o Doelbewust bewegen, redeneren, strategieën uitwerken essentieel voor uitvoeren van
schoolprestaties
Prefrontale cortex huizen de executieve functies aan
- Geven zelfstandigheid
- Hoogste deel van de hersenen met onderliggende delen controleert
- Executieve functies, zoals werkgeheugen, inhibitie en planning nauw verbonden met
bewegingssysteem
Executieve functies zijn soort van regelaars van hersenen
- Nodig om gedrag te sturen, functies die je dagdagelijks nodig heb, maar ook op school
- Iedereen heeft die functies in meer of mindere mate ontwikkeld en beïnvloeden elkaar ook
o Bv. Kind mag dan nog intelligent zijn, als executieve functies nog niet goed ontwikkeld
zijn, kan het mislopen
o bv. Kinderen beginnen misschien al direct aan een opdracht vooraleer de leerkracht
uitgesproken is, of ze zijn afgeleid tijdens zelfstandig werk
executieve functies moeten dus goed kunnen samenwerken, om te kunnen werken
Besluit: Executieve functies heb je nodig om redeneringen op te bouwen, problemen op te losse,
(ze zorgen ervoor dat je je gedrag, emoties, gedachten kan sturen)b
3
, Voorbeelden
Begrip Definitie
Inhibitie of impulscontrole Zorgt ervoor dat je nadenkt voordat je in actie
schiet (rem op gedrag)
Impulscontrole helpt ook om niet te reageren
op prikkels die er niet toe doen
Helpt je om impulsen te beheersen
Werkgeheugen Helpt je om informatie in je geheugen vast te
houden en weer op te roepen wanneer je die
nodig hebt.
Sterk = aanwezige kennis en eerdere
ervaringen gebruiken bij het uitvoeren van
taken
Verwerkingssnelheid van (nieuwe) informatie is
in dat geval ook belangrijke functie
Planning en organisatie Vaardigheden die je helpen om een plan op te
stellen en je daar aan te houden
Nodig om goed zicht te krijgen op een taak,
maar ook om al je materiaal geordend te
kunnen houden
Maakt een plan van aanpak en begint stap voor
stap
Prioriteiten stellen is noodzakelijk om te kunnen
plannen, ook timemanagement speelt een rol
Taakinitiatie Starten met taak wanneer nodig is, dus op tijd
en efficiënt. Betekent dat je al spullen klaarlegt,
dat weet wat je moet doen en hoe je iets zal
aanpakken
Daarna blijft doelgericht gedrag belangrijk:
recht op doel af, zonder afleidingen
Aandacht richten/ vasthouden/ wisselen Kunnen richten van je aandacht op bepaalde
taak, het kunnen vasthouden van die aandacht
en wisselen van aandacht naar andere taak
Emotieregulatie Moet op adequate (passende) met emoties
kunnen omgaan
Soms even laten afzwakken om te voorkomen
dat je gedrag gaan beheersen
Natuurlijk niet de bedoeling dat je je emoties
uitschakelt
Cognitieve flexibiliteit Wanneer nieuwe informatie binnenkrijgt, moet
je je plan aanpassen en overschakelen op
nieuwe plan. Dit is dus ook aan de orde
wanneer omstandigheden veranderen
Metacognitie Functie die je helpt om te kijken naar je eigen
gedrag en sociale omgeving:
Kijkt of je goed bezig bent, liefst niet alleen na
uitvoering, maar ook tijdens
Al deze functies kunnen expliciet geoefend worden via bewegingsopdrachten
HOOFDSTUK 3: DE MOTORISCHE ONTWIKKELING
3.1 HET BEGRIP ‘PSYCHOMOTORIEK’
- verwijst naar relatie tussen beweging (motoriek) en mentale processen (psychologie). Omvat
hoe fysieke activiteiten invloed hebben op ontwikkeling van motorische vaardigheden en hoe
deze vaardigheden bijdragen aan cognitieve en sociale ontwikkeling. In educatieve contexten
wordt psychomotoriek vaal gebruikt om kinderen te helpen bij hun algehele ontwikkeling,
waarbij beweging een belangrijke rol speelt in leren en verbeteren van concentratie en sociale
interactie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkeledent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.86. You're not tied to anything after your purchase.