Introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen (GE1V14002)
Summary
Samenvatting Introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen (GE1V14002)
5 views 0 purchase
Course
Introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen (GE1V14002)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
A Short History of the Middle Ages, Sixth Edition
Een overkoepelende samenvatting, inclusief verwerking van de hoor- en werkcolleges en de bespreking van handboek- en literatuurvragen. Daarnaast bevat het ook een uitgebreide jaartallenlijst, met belangrijke gebeurtenissen, en een begrippenlijst. Perfect voor de voorbereiding op het tentamen van 'I...
introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen
a short history of the middle ages
exam
Connected book
Book Title:
Author(s):
Edition:
ISBN:
Edition:
More summaries for
Summary Introduction to the Study of the Middle Ages (GE1V16004)
Notes Introduction to the History of the Middle Ages (GE1V16004)
Summary 'A Short History of the Middle Ages' (6th edition)
All for this textbook (4)
Written for
Universiteit Utrecht (UU)
Geschiedenis
Introductie in de geschiedenis van de middeleeuwen (GE1V14002)
All documents for this subject (23)
Seller
Follow
nieckm
Content preview
165: Epidemie onder keizer Antoninus Pius
284-305: Regeerperiode van keizer Diocletianus (invoering Tetrarchie)
306-337: Heerschappij van keizer Constantijn de Grote
312: Slag bij de Milvische Brug (visioen van Constantijn)
313: Edict van Milaan (legalisatie van het christendom)
325: Concilie van Nicaea (bestrijding arianisme)
364-378: Regeerperiode van keizer Valens
378: Slag bij Adrianopel
394: Christendom wordt staatsgodsdienst
410: Beleg van Rome door de Visigoten
410: Vertrek van de Romeinen van de Britse eilanden
418: Vestiging van de Visigoten in Zuid-Gallië
430: Overlijden van Augustinus van Hippo
440-461: Paus Leo I
476: Afzetting van Romulus Augustulus (einde West-Romeinse Rijk)
481-751: Merovingische dynastie
527-565: Regeerperiode van keizer Justinianus I (Codex Justinianus)
530-560: Benedictijnse Regel geschreven
570: Geboorte van Mohammed
589: Visigotische koning Reccared bekeert zich tot het katholicisme
590-604: Paus Gregorius de Grote
608-615: Paus Bonifatius
610: Mohammed ontvangt zijn eerste openbaring
610-641: Regeerperiode van keizer Heraclius
622: Mohammed vlucht naar Medina (begin islamitische jaartelling)
624: Slag bij Badr (eerste islamitische militaire overwinning)
632: Overlijden van Mohammed
639-657: Regeerperiode van Clovis II
661-750: Kalifaat van de Umayyaden (eerste kalifische dynastie van de soennitische
moslims)
664: Synode van Whitby
670: Oprichting vrouwenklooster Chelles
675-754: Levensperiode van Bonifatius
678: Willibrord reist naar Ierland
680-681: Verslagen van Byzantium door de Bulgaren
685-705: Regeerperiode van kalief Abd-al-Malik
690: Willibrord reist naar het gebied van de Friezen
711-715: Inname Spanje door islamitische legers
726: Start Byzantijns iconoclasme door keizer Leo III
730: Verbod op heiligenafbeeldingen
,742-814: Levensperiode van Karel de Grote
750: Splitsing van het Islamitische Rijk (Abbasiden en Umayyaden)
751-768: Levensperiode van Pepijn III
754: Synode van Constantinopel (volledige verbod op iconen)
768-814: Regeerperiode van Karel de Grote
768: Karel de Grote wordt gekroond tot koning
800: Karel de Grote wordt tot keizer gekroond
800: Bloeiperiode in de Islamitische wereld
817: Ordinatio Imperii van Lodewijk de Vrome
824: Dhuoda trouwt met Bernard van Septimanië
829: Bernard wordt adviseur en voogd van Karel de Kale
830: Hoogtepunt van de strijd tussen Lodewijk en zijn zonen
833: Lodewijk de Vrome doet publiekelijk boete in Soissons
840: Overlijden van Lodewijk de Vrome
841: Dhuoda begint met het schrijven van Liber Manualis
843: Verdrag van Verdun (verdeling Karolingische Rijk)
864: Bekering van de Bulgaarse Khan tot het christendom
865: The Great Heathen Army in Thanet
867-886: Regeerperiode Basil I (begin Macedonische dynastie)
870: Vikingaanval in Thetford, dood koning Edmund
878: Slag bij Edington, Alfred de Grote verslaat Guthrum
Eind 9e eeuw: lenen wordt erfelijk
910: Stichting Abdij van Cluny
910: Uitroeping sjiitische kalifaat door de Fatimiden (dominatie Egypte en Noord-Afrika)
911: Hendrik I wordt koning na het einde van de Karolingische lijn
919-936: Regeerperiode Hendrik I
936-973: Regeerperiode Otto I
955: Slag bij Lechfeld (Otto I verslaat de Hongaren)
960: Geboorte Theophanu
961-983: Regeerperiode Otto II (keizer vanaf 976)
962: Otto I gekroond tot keizer (begin Heilige Roomse Rijk)
972: Huwelijk Theophanu en Otto II
976-1025: Regeerperiode Basil II
989: Vrede van God-beweging
1000: West-Europa is vrijwel volledig christelijk
1000: Grote maatschappelijke veranderingen in West-Europa (start van
bevolkingsgroei)
1000: Bekering Scandinavische heersers tot christendom
1010-1020: Decretum van Buchard van Worms
1025: Einde Macedonische dynastie
,1027-1111: Levensperiode van Robert of Molesme
1049-1054: Paus Leo IX en herintroductie pauselijke suprematie
1049-1109: Abdij van Hugo van Cluny
1066: Geboorte Willem de Veroveraar
1066: Inname Engeland door Normandiërs
1070: Val van de Fatimiden
1070: Stichting Marrakesh
1071: Slag bij Manzikert (nederlaag Seltsjoeken-Turken tegen Byzantijnen in Anatolië)
1073-1085: Paus Gregorius VII
1075-1122: Investituurstrijd tussen Hendrik IV en Gregorius VII
1076: Excommunicatie van Hendrik IV
1077: Hendrik IV doet boete in Canossa
1081-1118: Regeringsperiode Alexius I (hervorming Byzantijnse regering)
1084: Stichting Kartuizerorde
1085: Verovering Toledo door Alfonso VI
1093: Inname Sicilië door Normandiërs
1095: Concilie van Clermont
1095: Oproep tot de Eerste Kruistocht door Urbanus II
1095: Oprichting Portugal
1096-1099: Eerste Kruistocht
1097: Fulcher van Chartres wordt kapelaan
1097: Oprichting Milanese commune
1098: Stichting Cisterciënzer orde
1100: Gesta Francorum (anonieme kroniek van de Eerste Kruistocht)
1100-1120: Anselmus als invloedrijke geleerde
1107-1130: Balderic van Dol als bisschop
1122: Concordaat van Worms (oplossing investistuursstrijd)
1145: Almohaden verdringen Almoraviden in al-Andalus en de Maghreb; Ghana kiest
voor de Abbasische kalief.
1147-1149: Tweede Kruistocht
1155-1157: Petrus Lombardus schrijft Sententiae
1158: Wetgeving van Roncaglia (Frederik Barbarossa eist Noord-Italië op, maar wordt
verslagen door de Lombardische Liga in 1176)
1162-1227: Leven van Genghis Khan
1166: Assisen van Clarendon (Hendrik II creëert een gemeenschappelijk
strafrechtsysteem in Engeland)
1170-1221: Levensduur Dominicus Guzman
1171-1193: Regeerperiode van Saladin
1180-1223: Regeerperiode Filips II van Frankrijk
1181/1182-1226: Levensduur Franciscus van Assisi
,1187: Slag bij Hattin
1188: Stadsmensen voegen zich bij de geestelijkheid en adel in de Spaanse cortes
1189-1192: Derde Kruistocht
1198-1216: Paus Innocentius III
1202-1204: Vierde Kruistocht
1204: Kruisvaarders veroveren Constantinopel (stichting Latijnse Rijk)
1206: Temüjin wordt Chinggis Khan en begint Mongoolse veroveringen
1208-1265: Levensperiode van Simon de Montfort
1209-1229: Albigenzer Kruistochten
1214: Slag bij Bouvines (koning Jan verliest Normandië aan Filips de Schone)
1213-1221: Vijfde Kruistocht
1215: Vierde Lateraanse Concilie, Magna Carta
c. 1225-1274: Thomas van Aquino schrijft de Summa Theologiae
1228-1229: Zesde Kruistocht
1248-1254: Zevende Kruistocht
1250: Frederik II sterft, ambities om Sicilië en Duitsland te verenigen mislukken
1260: Jacob de Voragine (Gouden legende)
1260: Mammelukken verslaan Mongolen
1260-1264: Hanze Regulering
1261: Byzantijnen heroveren Constantinopel en herstellen hun rijk
1265-1321: Dante Alighieri schrijft volkstaalpoëzie
1270: Achtste Kruistocht
1275: Genemuiden ontvangt stadsrechten
1289: Le divisement du monde (reisverhaal van Marco Polo)
1290: Alberto Scotti wordt signore van Piacenza; Joden worden uit Engeland verdreven
1295: Ghazan Khan bekeert zich tot de islam
1303: Guldensporenslag
1304-1306: Giotto richt de Scrovegni-kapel op
1309-1377: Babylonische ballingschap van de pausen in Avignon
1314-1316: Veepest
1315-1321: Grote hongersnood
1324: Mansa Musa maakt de hadj naar Mekka
1333-1370: Casimir III de Grote regeert Polen
1337-1453: Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk
c. 1340: Het Mongoolse Rijk valt uiteen; Ming-dynastie begint in China; Timoer Lenk
domineert Iran en Irak; Ottomanen breiden uit in Anatolië
1347-1352: Zwarte Dood in Europa
1355: Ciompi-opstand in Siena (arbeidersopstand in Noord-Italië)
1358: Jacquerie (Franse boerenopstand tegen de aristocratie)
,1378-1417: Grote Westerse Schisma, met drie rivaliserende pausen; opgelost door het
Concilie van Konstanz
1381: Wat Tyler’s Rebellion (Engelse boerenopstand tegen belastingen en horigheid)
1429: Jeanne d’Arc beschermt Frankrijk
c. 1450: Uitvinding van de drukpers (papier en inkt verhogen geletterdheid)
1450s: Portugezen beginnen ontdekkingsreizen, verkennen Afrika en vinden nieuwe
routes naar India
1453: Ottomanen veroveren Constantinopel (einde van het Byzantijnse Rijk)
1455-1487: Rozenoorlogen (Yorkisten versus Lancastrians); Hendrik VII wordt de eerste
Tudor-koning
1492: Ferdinand en Isabella verdrijven de Joden uit Spanje, veroveren Granada en
sturen Columbus op ontdekkingsreis
1737-1794: Levensperiode van Edward Gibbon
1935-heden: Levensperiode van Peter Brown
1983: Claude Cahen publiceert kritiek
,Hoofdstuk 1: Prelude: the Roman Empire Transformed (c. 300-c. 600)
Geestelijke en leken
Geestelijkheid verwijst naar de mannen die worden gewijd voor religieuze diensten (bijv.
priesters en bisschoppen). Priesters werden begeleid door hun bisschop, die zelf werd
bijgestaan door priesters, diakenen en mindere dienaren. Sommige bisschoppen - die
van Alexandrië, Antiochië, Carthago, Jeruzalem en Rome (die later de "paus" werd
genoemd) - waren belangrijker dan anderen. Leken (van het Griekse laikos, wat "van
het volk" betekent) verwijst naar de totaliteit van niet-gewijde mensen. Monniken
bekleedden een speciale positie. Aanvankelijk waren slechts enkelen van hen gewijde
priesters, dus technisch gezien waren ze geen geestelijken. Maar omdat ze hun hele
leven aan religie wijdden, waren ze ook niet helemaal leken.
Etnogenese
Etnogenese verwijst naar het proces waarmee barbaarse volkeren hun identiteit
verwierven en veranderden toen ze zich bij of afbraken van andere groepen.
Etnogenese staat dus haaks op een "biologische" kijk op volkeren; het ziet "etniciteit"
als een praktijk, als de actieve adoptie van etnische stijlen, mythen en gewoonten die in
de loop van de tijd kunnen veranderen.
Eucharistie
De eucharistie in de katholieke kerk verwijst naar het gewijde brood en de wijn, die
tijdens de mis het lichaam en bloed van Christus worden.
Pest van Justinianus
De eerste geregistreerde pandemie veroorzaakt door de pestbacterie Yersinia pestis.
De pest brak voor het eerst uit in 541 en bleef de volgende 200 jaar aanvallen.
Relikwie
Een object gerelateerd aan een heilige, meestal een lichaamsdeel. Een relikwie kan ook
een voorwerp zijn dat een heilige gebruikte, bezat of gewoon aanraakte. Er werd
aangenomen dat de kracht van God, doorgegeven aan zijn heiligen, voortleefde in
relikwieën. Heiligen waren dus aanwezig in hun relikwieën. Relikwieën speelden een
cruciale rol in de cultus van heiligen.
Romeinse federaten
De Romeinse federaten waren bevolkingsgroepen die door een
bondgenootschapsverdrag met Rome waren verbonden. Tegen het einde van de vierde
eeuw vochten barbaarse stammen als "federaties" voor Romeinse keizers (en
keizerlijke pretendenten) onder hun eigen leiders.
,Romeinse provincies
Regio's die de Romeinen veroverden, met uitzondering van Italië zelf, werden omgezet
in Romeinse provincies. Provincies waren administratieve eenheden, elk geregeerd
door een gouverneur. Sommige moderne landen (zoals Arabië, België, Groot-Brittannië,
Cyprus, Spanje, Syrië) en zelfs twee continenten (Afrika, Azië) ontlenen hun naam aan
Romeinse provincies.
Heiligen
Gods speciale heilige mensen. In de vroege kerk waren heiligen voornamelijk
martelaren geweest, die stierven voor hun geloof. Nadat de vervolgingen waren
afgelopen, waren heiligen individuen die het martelaarschap imiteerden en rolmodellen
werden vanwege hun strikte ascese (vasten, bidden, slaaptekort, seksuele onthouding).
Ze werden gezien als wonderdoeners en voorbidders tussen God en gewone
christenen. De macht van de heiligen leefde voort in hun relikwieën. Zowel vrouwen als
mannen werden vereerd als heiligen.
Theodosiaanse Code en Justiniaanse Code
De Theodosiaanse Code was een verzameling keizerlijke wetten ("grondwetten") en
rechterlijke uitspraken. Het werd gepubliceerd in 438 onder het bewind van Theodosius
II. De Justiniaanse Code of Codex Justinianus (gepubliceerd in 529, herzien in 534),
was een uitbreiding van The Theodosian Code. Barbaarse wetscodes werden
gemodelleerd naar de Theodosiaanse Code.
Hoofdstuk 2: The Emergence of Sibling Cultures (c. 600-c. 750)
Amizigh
Inheemse en daarom voorkeurstermen voor de namen "Berbers/Berbers".
Byzantijnse strategoi
De legers van het Rijk, die voorheen als grenswachters waren gestationeerd, werden
gereorganiseerd en opgezet als grote regionale defensieve eenheden binnen het Rijk.
Ze werden thema's genoemd en werden geleid door strategoi (generaals).
Kalief
Waarschijnlijk oorspronkelijk afgeleid van "khalifat Allah", wat "plaatsvervanger van
God" betekent, werd de titel kalief later "plaatsvervanger van de apostel van God,
Mohammed". Kaliefen waren de religieuze en politieke leiders van de moslims.
Aanvankelijk werden ze gekozen uit de binnenste cirkel van Mohammed.
,Emporium
Een emporium is een commercieel centrum dat voornamelijk is uitgerust met de
gebouwen en andere instellingen die de handel bevorderen.
Grieks vuur
Een gevreesd Byzantijns wapen, Grieks vuur was waarschijnlijk een mengsel van ruwe
olie en hars. Eenmaal verwarmd en geprojecteerd via een buis over het water,
verbrandde en overspoelde het vijandelijke schepen met zijn vlammen.
Hijra
Het woord verwijst naar de reis van Mohammed en zijn volgelingen van Mekka naar
Medina. Het werd het jaar 1 van de islamitische kalender en komt ongeveer overeen
met 622 n. (De islamitische kalender is gebaseerd op een maancyclus en komt dus niet
netjes overeen met de algemeen aanvaarde Gregoriaanse kalender.
Icoon / iconoclasme
Een icoon is een afbeelding van het goddelijke, meestal geschilderd op hout.
Iconoclasm (letterlijk betekent icoonbrekend) verwijst naar de anti-icoonbeweging die
door de keizers in Byzantium werd ingesteld. Keizer Leo III lanceerde de eerste
iconoclastische periode (726-787).
Burgemeester van het paleis
De ambtenaar met de hoogste positie aan het Merovingische hof werd aangewezen als
burgemeester van het paleis. Hij controleerde de toegang tot de koning en bemiddelde
in deals met aristocratische facties. Uiteindelijk werden de burgemeesters van het
paleis de de facto heersers van de Frankische koninkrijken.
Oblatie
Van het Latijnse woord oblatio, wat "offer" betekent, was oblation - waarmee ouders hun
jonge kinderen aan kloosters gaven - een gangbare praktijk in het middeleeuwse
Westen. Oblatie werd algemeen aanvaard en zelfs als essentieel beschouwd voor het
spirituele welzijn van zowel kinderen als hun families.
Boete
Penitentials waren handboeken van zonden en toegewezen boetedoeningen, meestal
vasten op brood en water voor een bepaalde tijd. Ze werden zowel in kloosters als door
priesters gebruikt voor pastorale zorg.
,Koran
De Koran is het heilige boek van de islam, opgevat als het woord van God zoals
gedicteerd aan Mohammed door de engel Gabriël. Het bestaat uit 114 hoofdstukken
(soera's). De teksten zijn historisch en profetisch, juridisch en moreel. Het kan rond 650
zijn samengesteld, mogelijk zelfs eerder.
Krasploeg
In tegenstelling tot de zware moldboard ploeg, was de krabploeg licht, geschikt voor het
maken van smalle groeven in zandgronden. Omdat de zware ploeg moeilijk te draaien
was, waren de velden die het produceerde meestal lang en rechthoekig van vorm. De
krabploeg was wendbaarder: hij werd gebruikt om de grond in één richting te snijden en
vervolgens in rechte hoek daarop, waardoor een vierkant veld ontstond.
Hoofdstuk 3: Creating New Identities (c. 750-c. 900)
Adab literatuur
Adab-literatuur verwijst naar het verfijnde en geleerde proza en poëzie dat in de
negende en tiende eeuw werd aangemoedigd aan de hoven van islamitische heersers.
Zalving
Zalving is de rituele toepassing van heilige olie. Kerkmannen gezalfde koningen in een
rite die doet denken aan ceremonies die in het Oude Testament worden verteld. Zalving
gaf koningen een quasi-klerikale status, wat aangeeft dat ze regeerden door de genade
van God. Het verkondigde ook dat deze koningen de opvolgers waren van die in het
Oude Testament.
Ban / bannum
De ban, of bannum, verwees naar het recht van de koning om te bevelen en te straffen.
Het beschreef zijn autoriteit toen hij zijn onderdanen opsmelde voor oorlog, misdaden
verbood en boetes oplegde voor ongehoorzaamheid.
Capitularies
De Karolingiërs vaardigden wetten uit in de vorm van "capitularies", d.w.z.
samenvattingen van beslissingen die werden genomen tijdens vergaderingen die
werden gehouden met de belangrijkste mannen van het rijk.
Caroline minuscule
Caroline minuscule was een nieuw schrift dat door de Karolingische heersers werd
gepromoot als onderdeel van hun hervormingsinspanningen. Het feit dat het eenvoudig
en gemakkelijk te lezen was, verbeterde de communicatie binnen de Karolingische
wereld. Moderne kleine letters zijn geïnspireerd op Caroline minuscule.
, Emir
Het woord betekent "commandant". In 756 riep de Umayyadische prins Abd al-Rahman
I zichzelf uit tot "emir" van al-Andalus. Zijn dynastie regeerde twee en een halve eeuw
over al-Andalus.
Hadith
Hadith zijn mondelinge tradities over de leringen van de Profeet die werden
opgeschreven en verzameld in de Abbasid-periode.
Missi dominici
Letterlijk betekenen deze Latijnse woorden "degenen die door de heer koning zijn
uitgestuurd". In een poging om corruptie te ontmoedigen, benoemden de Karolingische
koningen deze ambtenaren om namens de koning toezicht te houden op de graven (die
als regionale gouverneurs dienden). De missi reisde in paren door het rijk, de een een
nobele leek, de ander een bisschop of een andere hoge geestelijke, om het werk van
de graven te herzien.
Mozaraben
Mozarabischen betekent "zouden Arabieren zijn"; het is hoe de christenen die in
al-Andalus (islamitisch Spanje) woonden, elders door christenen werden genoemd.
Oude Kerk Slavisch
Oudkerkslavisch is de naam van een taal die is gemaakt door de Byzantijnse
missionarissen Constantijn-Cyril en Methodius. Om het christendom onder de Moraven
te verspreiden, bedachten ze een alfabet (het "Glagolitische" alfabet) dat Griekse letters
gebruikte om de klanken van een Slavisch dialect weer te geven.
Polyptyken
De heren van grote landgoederen in de Karolingische periode, of het nu kerkers,
kloosters, aristocraten of koninklijke ambtenaren waren, lieten hun schriftgeleerden
polyptyques opstellen om hun boeren en de arbeid of andere verplichtingen die elke
boerenfamilie verschuldigd was bij te houden.
Tagmata
Een Grieks woord, het verwijst naar de Byzantijnse mobiele troepen die in de tweede
helft van de achtste eeuw werden opgericht. Deze troepen waren niet gebonden aan
een thema en waren grotendeels samengesteld uit cavalerie. Aanvankelijk werden de
tagmata grotendeels rond Constantinopel ingezet, maar werden ze uiteindelijk gebruikt
in grensgevechten. Ze hielpen Byzantium om uit te breiden in de negende en tiende
eeuw.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nieckm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.30. You're not tied to anything after your purchase.
