Kleine compacte samenvatting over alle typen stenen die getoetst worden in havo 5 voor het vak aardrijkskunde. (met kenmerken van de stenen qua uiterlijk).
Kalksteen (hooftgroep = afzettuingsgesteente) carbonaatgesteente of carbonaatgesteente
is een gesteente dat voornamelijk bestaat uit carbonaat verbindingen en mineralen.
Kalksteen ontstaat door ophoping van restanten van (kalk)stoffen van mariene organismen.
Daarom kan het fossielen van het zeeleven bevatten, zoals schelpen, ammonieten en
koralen. Blauwe hardsteen is bijvoorbeeld een kalksteensoort die veel restanten van
zeelelies (zeelelies) bevat. Kalksteen wordt voornamelijk gevormd in warme wateren van de
tropen, waar kalksteenmodder wordt afgezet in ondiepe wateren en kalksteenskeletten
worden afgezet op koraalriffen. Dikke lagen kalksteen werden afgezet uit perioden zoals het
Jura en het Krijt, toen de absolute (echte) zeespiegel relatief hoog was. De reden hiervoor is
dat tijdens deze periodes het grootste deel van het continent bedekt was met ondiepe
zeeën. Mesozoïsche kalksteen wordt tegenwoordig gevonden, vooral in de Middellandse
Zee en in een groot deel van West-Europa, China en Noord-Amerika. In Zuid-Limburg en
Haspengouw is deze kalksteen gedeeltelijk ontsloten in een krijtietvorm die bekendstaat als
'mergel'. De krijtrotsen van Dover zijn ook krijtrotsen uit deze periode. Devoon en Carboon
kalksteen komen op veel plaatsen in België in de Ardennen voor Karstverschijnselen komen
vaak voor in kalksteenrotsen zoals druipsteengrotten, zinkgaten, poljes en diepe kast
valleien. De organische processen die de microscopische kristallen vormen waaruit
kalksteen bestaat, produceren niet altijd de meest stabiele mineralen. Aragoniet vormt zich
ook en is metastabiel onder oppervlakteomstandigheden. De gesteentematrix direct na
bezinking bestaat uit een mengsel van magnesiumrijk calciet en magnesiumarm calciet en
aragoniet.
Gneis (Oudhoogduits gneistan = glinsterend) is een matig tot ernstig metamorf gesteente
met een rasterachtig uiterlijk. De samenstelling van gneis wordt bepaald door de
voorkeursrichting waarin de kristallen liggen. Gneis ontstaat wanneer gesteente (vaak
zandsteen of graniet) wordt vervormd onder hoge druk (>1 GPa) en temperatuur (>600 °C).
Er zijn een aantal verschillende criteria die worden gebruikt om het onderscheid tussen
gneis en leisteen te bepalen. Soms is het gebruikte criterium de grootte van de fragmenten
wanneer de rots breekt. Gneis breekt in fragmenten ter grootte van een centimeter en
leisteen in fragmenten ter grootte van een millimeter. In een andere definitie is gneis een
gesteente met kristallen die gemiddeld groter zijn dan 0,2 cm. Als gevolg van vele definities
noemen sommige geologen het schalie, terwijl anderen het gneis noemen. In de
natuursteenindustrie wordt gneis vaak verward met graniet. Gneis kan ontstaan uit graniet,
maar met twee belangrijke verschillen.
herkomst en kwaliteit. Graniet wordt gevormd door het stollen van magma, terwijl gneis
wordt gevormd door herkristallisatie van hard gesteente. In graniet zijn de kristallen
willekeurig georiënteerd, terwijl ze in gneis specifieke voorkeursrichtingen hebben.
De term gneis zegt alleen iets over de eigenschappen van het gesteente. Dit is niet genoeg
voor een volledige naam om Iwai te beschrijven, in ieder geval is ook een beschrijving van
de minerale samenstelling vereist. Het gesteente kan bijvoorbeeld amfibolietgneis of
kwartsveldspaatgneis zijn. Een typisch kenmerk van gneis is de aanwezigheid van
mineralen met een grote kristalgrootte die bladvormige structuren vormen (= vlakke
structuren van het gesteente). Leisteen of leisteen wordt gevormd uit fijnkorrelige
gastgesteenten (siltsteen en leisteen).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirredejongh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.18. You're not tied to anything after your purchase.