Volledige samenvatting sociaal werk en sociale rechtvaardigheid
1 purchase
Course
Sociaal Werk en Sociale Rechtvaardigheid
Institution
Hogeschool Gent (HoGent)
Book
Sociaal werk als mensenrechtenberoep
Samenvatting van alle te kennen lessen (les 1 tot 10) voor Sociaal werk en sociale rechtvaardigheid, inclusief eigen notities bij de powerpoints.
AO student, dus veel genoteerd bij de lesopnames.
LES 1
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK EN
HANDELINGSKADER VOOR HET SOCIAAL WERK
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS ‘ESSENTIALLY CONTESTED CONCEPT’
Rechtvaardigheid: krijgen waar men recht op hee6, zodat volwaardig kan deelgenomen worden aan de
samenleving.
Sociale rechtvaardigheid: zorgen dat iedereen binnen een sociale structuur rechtvaardig behandeld
wordt
® Hoe gaan we de sociale structuur aanpassen om sociale rechtvaardigheid te verkrijgen
® Gericht op (ongewenste) ongelijkheden in onze samenleving = onrechtvaardig
® hoe gaan we onze sociale structuur aanpassen om sociale rechtvaardigheid te verkrijgen
= gaat dus over de verdeling van rechten en plichten, middelen en kansen in onze samenleving om te
komen tot (meer) sociale gelijkheid.
RECHTVAARDIGHEID = GELIJKHEID?
Rechtvaardigheid kan intuïEef ingevuld worden als ‘iedereen gelijk voor de wet’
• ‘Eerlijke verdeling’: iedereen hetzelfde
• Gelijke kansen
Toch ongelijkheden in samenleving?
ð Vaak is het idee van SR intuïEef = eerlijke verdeling, iedereen een stuk taart
ð Sommigen hebben misschien veel honger, anderen weinig = verdelen in funcEe van
ongelijkheid
CASUS – recht op studeren met gehoorstoornis
ð Tolk, live onderEtels, …
ð Rol vd overheid om dat te steunen?
ú Overheid is ook GECONTESTEERD!
CASUS – Welke overheidsintervenEe?
Gelijke verdeling = Energiepremie voor alle gezinnen
Ongelijke verdeling = Premie aankoop elektrische auto (MaYheus)
= ‘Straf de armen’
= Gemeentedecreet -> Andere gemeenten dan
Gent/Antwerpen bedrag per inwoner lager
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID IS SOCIAAL-POLITIEK
Rol van de overheid: welke rol moet een overheid spelen binnen sociale rechtvaardigheid?
• Specifieke aandacht voor de meest kwetsbaren of is een overheid er net voor alle burgers?
• Tegenover welke rechten staan plichten, wat verwacht een overheid van haar burgers?
• Kan het niet nemen van verantwoordelijkheid in de samenleving gesancEoneerd worden?
• Welke verhouding innemen tegenover burgeriniEaEeven en acEes uit het middenveld?
ú Overheid trekt zich terug op aantal domeinen = problemen blijven bestaan, wordt
ingevuld door andere actoren
1
,Rol van sociaal werkers?
Sociaal werkers: vormen buffer tussen burger en samenleving
• Zorgen dat burgers aan en tot hun recht komen
• Zorgen voor sociaal rechtvaardige verdeling door beleid (zorgen voor sociaal beleid)
‘Mensen ongelijk behandelen voor meer gelijkheid’
Essen%ally contested concept: eens over de waarde van het concept, maar onenigheid over de
invulling
• PoliEek-filosofisch – verEcale relaEe (burger-overheid)
® Verscil met solidariteit: tussen burger – horizontaal
• Proces, streven naar ideaal van sociale gelijkheid
• Te meten via verschillende factoren – verschillende invullingen
- De verdeling van rijkdom
- De verdeling van kansen tot persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing
- De verdeling van sociale voordelen
- De verdeling van mogelijkheden tot parEcipaEe in de samenleving
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK KADER VOOR
HET SOCIAAL WERK: DE ONTWIKKELING VAN ‘GUNST’ NAAR ‘RECHT’
VAN TEKORTKOMINGEN NAAR MOGELIJKHEDEN ‘Mogelijkheden’: Zie ook the capability approach
de de
18 -19 eeuw:
• Medisch model: deficit-benadering
≈ sociaal werk: ‘sociale tekortkomingen’ = de onaangepastheid van een individu of een groep
van mensen aan de burgerlijke waarden en normen in onze samenleving
§ Vertrekt vanuit tekorten – iets wat fout is, dat we moeten herstellen
• Beschavingsoffensief: ‘classes laborieuses et classes dangereuses’
§ Hen leren hoe zich te gedragen, zouden anders proberen de macht te grijpen
• Rol sociaal werk: beschaving bijbrengen, bv. via de eerste kinderweYen
– Wet op het Verbod op Kinderarbeid (1889)
– Wet op de Kinderbescherming (1912)
– Wet op de Leerplicht (1914)
2
,Na WOII:
• Ondersteunende benadering.
Startpunt = mogelijkheden van mensen, vertrekken vanuit wat men wél nog kan!
Vb.: eigen kracht, herstelgericht werken, ervaringsdeskundigen in de hulpverlening,
zelforganisaEes bij armoedebestrijding
• Naast individuele ook structurele focus: hoe maatschappelijke structuren aanpassen zodat
mensen met een beperking toch kunnen deelnemen?
Het %jdperk van de mogelijkheden?
Aandacht voor tekortkomingen verdwenen?
Oude gedachtegoed is niet weg!
• Vb: nudging bij mensen in armoede => kleine stapjes om gedrag te manipuleren
ú Sms’je ‘hou er rekening mee dat je deze maand die factuur moet betalen’
• Vb: vooroordelen en stereotyperingen
ú Strijd Clinton en Trump => Clinton deed uitspraak over de ‘deplorables’ (sukkelaars)
die op Trump zouden stemmen = zeer sEgmaEserend!
VAN SOCIALE CONTROLE NAAR EMANCIPATIE
18de-19de eeuw:
• Doel sociaal werk: sociale controle.
§ Bv. heropvoedingsmaatregelen in de jeugdzorg, programma’s van sociale hygiëne of
arbeidsmarktbegeleiding: ze dienen tot sociale cohesie of reintegraEe in de samenleving
• ‘sociale controle-logica’ = instrumentalisering van het sociaal werk (inzeYen voor de realisaEe
van doelen die gelegen zijn buiten haar eigen prakEjk).
DNA van het SW zeer sterk op dit spanningsveld! à Ontstaan als instrument om arbeidersklasse te
controleren, gericht op de orde in de SL te hanteren.
ð Zie kolonies van Wortel – landlopers werden hier opgevangen, waar ze jobs konden aanleren,
in een poging bepaalde groepen in de SL te controleren.
Na WOII:
• Jaren 60: maatschappelijke contestaEebeweging
• Van verEcale naar horizontale ondersteuningsrelaEes: focus op onderhandeling
• Doel sociaal werk: emancipaEe = kriEsche analyse van machtsrelaEes die beleYen dat mensen
(of groepen) tot hun recht komen en deze machtsrelaEes ombuigen in een groter respect voor
de menselijke waardigheid.
ú EmancipaEe verving langzaamaan sociale controle à mensen moeten zelf kunnen
uitmaken wat ze willen in het leven (SW moet ingrijpen als ze worden onderdrukt)
Geëmancipeerd sociaal werk?
• Sociale controle en emancipaEe: 2 kenmerken van het sociaal werk doorheen de geschiedenis.
• Sociaal werk begee6 zich op spanningsveld tussen beiden
= dubbelkarakter van het sociaal werk: sociaal werk is tegelijk controlerend en
emanciperend
Zie sociale huisvesEng:
ð Recht op wonen: Overheid voorziet burgers in hun materiële basisbehoe6en (emancipaEe)
ð Verantwoordelijkheid om Nederlandse taal te leren als middel tot sociale integraEe (sociale
controle)
3
, ð Voorwaarden aan mensenrecht!
Ook vandaag is sociale controle weer helemaal terug à Veel maatregelen om ouders te sancEoneren
als kinderen niet naar school gaan (toezicht ligt bij leerkrachten én bij SW)
VAN (OVERHEIDS)PATERNALISME NAAR GEBRUIKERSPARTICIPATIE
18de-19de eeuw:
• Sociaal werker als expert en vertegenwoordiger van een superieure moraal
ú Weten wat goed is: burgers die werken, opgeleid zijn, juiste taal spreken, …
• Cliënten als ‘objecten’ van zorg’
• Aanbodsgerichte logica: cliënt past zich aan aan de structuren van het sociaal werk à wij
verzinnen het aanbod, cliënt moet erin passen
Na WOII:
• Recht op zelqeschikking
• Democra=sche welzijnsbenadering:
– Mede-actorschap van cliënten
– Dialogische relaEe tussen sociaal werker en cliënt
– ParEcipaEeve opvarng
• Ontwikkeling naar vraaggerichte prakEjken in het sociaal werk
Jac = 1 v/d eerste prakEjken specifiek voor jongeren, gingen jongeren niet betuYelen, maar namen hen
ernsEg. Er was een parEcipaEeve houding.
Klant is koning?
• Vraaggericht werken respectvoller?
ú Afwezigheid zorgvraag betekent niet afwezigheid zorgbehoe6e
ú ‘bemoeizorg’, ‘aanklampende zorg’: nieuwe vormen van paternalisme?
• Pamflet Paul Kuypers en Jos van der Lans: “Naar een modern paternalisme” en Evelien
Tonkens: “Handboek moraliseren: burgerschap en ongedeelde moraal”
• Zorgwekkende zorgmijders zijn eigenlijk zorgvuldige zorgzoekers
ú Let op taalgebruik! Ze ‘mijden’ zorg, wij vinden het ‘zorgwekkend’ => Ze mijden geen
zorg, ze mijden bepaald aanbod à het is niet aangepast aan hun behoe6e
ú Vb: Verslaafde jonge vrouw die hulp zoekt, maar zich niet goed voelt bij psychiatrische
opname = opdracht om gepaste hulp te vinden ligt bij de hulpverlener!
VAN PRIVAAT NAAR PUBLIEK
18de-19de eeuw:
• Ontstaan sociaal werk vanuit caritas en filantropie = private actoren (kerk)
ú Overheid toen vooral bezig met sociale orde garanderen (poliEe), nachtwakersstaat
• Kenmerken = gunstkarakter
ú Niet omdat je er recht op hebt, maar uit welwillendheid/uit mijn geloof
ú Neo-filantropie daagt SW opnieuw uit!
Na WOII:
• Ontwikkeling verzorgingsstaat: overheid verantwoordelijk voor de uitbouw van sociale
arrangementen à ziet sociaal beleid nu wel als haar kerntaak = publieke taak
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller estendoor. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.50. You're not tied to anything after your purchase.
