Samenvatting medische kennis HBO-V
leerjaar 1
Opname, uitscheiding en regulatie
1.6 urinewegstelsel
1. De ligging, bouw en functie van de nieren en
urinewegen kan beschrijven.
Ligging van de nieren
De nieren liggen in de onderrug, aan beide zijden van de
wervelkolom, net onder de ribben.
De rechternier ligt iets lager dan de linker nier.
Bouw van de nieren
Cortex (schors): Buitenste laag, waar het bloed wordt gefilterd.
Medulla (merg): Binnenste deel, waar urine wordt geconcentreerd.
Nierbekken: Verzamelgebied voor urine, die via de urineleiders
naar de blaas gaat.
Functie van de nieren
Filtratie van bloed: Verwijdert afvalstoffen en overtollig water.
Regulatie van vochtbalans: Behoudt of verwijdert water en
zouten.
Zuur-basebalans: Handhaaft de pH van het bloed.
Hormonale functies: Produceert hormonen zoals erythropoëtine
(rode bloedcellen) en renine (bloeddruk).
Urinewegen
Urineleiders (ureters): Transporteren urine van de nieren naar de
blaas.
Blaas: Bewaart urine totdat deze wordt uitgescheiden.
Plasbuis (urethra): Voert urine naar buiten.
2. De doorbloeding van de nieren kan beschrijven.
Arterieel:
De nieren worden doorbloed via de nierslagader (arteria renalis), die
aftakt van de aorta.
, Binnen de nier splitst de nierslagader zich op in interlobaire arteriën,
boogarteriën (arteriae arcuatae) en interlobulaire arteriën, die leiden
naar de glomeruli.
Veneus:
Gezuiverd bloed wordt afgevoerd via de nierader (vena renalis) naar
de vena cava inferior.
Belang van de doorbloeding:
De nieren ontvangen ongeveer 20-25% van het hartminuutvolume.
Deze hoge doorbloeding is noodzakelijk om de constante filtratie van
bloed mogelijk te maken.
3. De functie en onderdelen van het nefron kan
beschrijven.
Onderdelen:
1. Glomerulus: Een kluwen van haarvaten waar filtratie plaatsvindt.
2. Kapsel van Bowman: Omgeeft de glomerulus en vangt de
gefilterde vloeistof (filtraat) op.
3. Proximale tubulus: Heropname van water, glucose, aminozuren en
zouten in het bloed.
4. Lis van Henle: Concentratie van urine door osmose en actieve
transport.
5. Distale tubulus: Fijnafstelling van water- en ionenbalans.
6. Verzamelbuis: Eindregulatie van de urine.
Functie:
Vorming van urine door filtratie, reabsorptie en secretie.
4. De werking van de nier kan beschrijven en daarbij
de begrippen filtratie, secretie en reabsorptie kan
gebruiken.
Filtratie:
In de glomerulus wordt bloed gefilterd. Grote moleculen zoals
eiwitten en bloedcellen blijven achter, terwijl water en opgeloste
stoffen in de tubuli terechtkomen.
Reabsorptie:
, Nuttige stoffen zoals glucose, aminozuren, natrium en water worden
terug opgenomen in het bloed.
Secretie:
Afvalstoffen, zoals kalium, waterstofionen en bepaalde medicijnen,
worden actief uitgescheiden in de tubuli.
5. Kan uitleggen wat wordt verstaan onder
glomerulaire filtratie snelheid ofwel glomerular
filtration rate (GFR).
Definitie:
De hoeveelheid bloedplasma die per minuut door de glomeruli wordt
gefilterd (normaal 90-120 ml/min).
Belang:
GFR is een belangrijke maat voor de nierfunctie. Een afname van de
GFR wijst op nierinsufficiëntie.
Regulatie:
GFR wordt gereguleerd door de bloeddruk en hormonen zoals
angiotensine II.
6. De rol van de nieren bij het uitscheiden van
afvalstoffen kan uitleggen (excretie).
De nieren verwijderen afvalstoffen zoals:
Ureum: Ontstaat bij de afbraak van eiwitten.
Creatinine: Afkomstig uit spiermetabolisme.
Medicijnresten en toxines: Verwijdering van schadelijke stoffen
uit het bloed.
Deze stoffen worden via urine uitgescheiden.
7. Kan benoemen hoe de water- en zoutuitscheiding
gereguleerd wordt en hierbij de term osmolariteit
kan gebruiken.
Osmolariteit:
, Concentratie van opgeloste deeltjes in een vloeistof.
Regulatie:
ADH (antidiuretisch hormoon): Stimuleert waterterugresorptie in
de verzamelbuis, waardoor urine geconcentreerd wordt.
Aldosteron: Bevordert de terugresorptie van natrium en water en
de uitscheiding van kalium.
8. Kan uitleggen hoe de zuurgraad gereguleerd wordt
en benoemt hierin de rol van de nieren.
Wat is zuurgraad?
De zuurgraad (pH) geeft aan hoe zuur of basisch het bloed is.
Normaal ligt dit tussen 7,35 en 7,45.
Een te lage pH heet acidose, een te hoge heet alkalose.
Hoe regelt het lichaam de pH?
1. Ademhaling: De longen halen zuur (CO₂) uit het lichaam door uit te
ademen.
2. Nieren:
o Verwijderen zuur (H⁺) via de urine.
o Zorgen dat bicarbonaat (HCO₃⁻), een stof die zuur
neutraliseert, in het bloed blijft of wordt aangemaakt.
Rol van de nieren bij afwijkingen:
Bij acidose: De nieren scheiden meer zuur uit en maken meer
bicarbonaat.
Bij alkalose: De nieren houden minder bicarbonaat vast en
scheiden dit uit.
9. Kan uitleggen wat de rol van de nieren is in
aanmaak van erytrocyten.
Wat zijn erytrocyten?
Erytrocyten (rode bloedcellen) vervoeren zuurstof van de longen
naar weefsels en verwijderen koolstofdioxide.
Rol van de nieren:
De nieren produceren het hormoon erytropoëtine (EPO) in reactie
op een lage zuurstofspanning in het bloed.
leerjaar 1
Opname, uitscheiding en regulatie
1.6 urinewegstelsel
1. De ligging, bouw en functie van de nieren en
urinewegen kan beschrijven.
Ligging van de nieren
De nieren liggen in de onderrug, aan beide zijden van de
wervelkolom, net onder de ribben.
De rechternier ligt iets lager dan de linker nier.
Bouw van de nieren
Cortex (schors): Buitenste laag, waar het bloed wordt gefilterd.
Medulla (merg): Binnenste deel, waar urine wordt geconcentreerd.
Nierbekken: Verzamelgebied voor urine, die via de urineleiders
naar de blaas gaat.
Functie van de nieren
Filtratie van bloed: Verwijdert afvalstoffen en overtollig water.
Regulatie van vochtbalans: Behoudt of verwijdert water en
zouten.
Zuur-basebalans: Handhaaft de pH van het bloed.
Hormonale functies: Produceert hormonen zoals erythropoëtine
(rode bloedcellen) en renine (bloeddruk).
Urinewegen
Urineleiders (ureters): Transporteren urine van de nieren naar de
blaas.
Blaas: Bewaart urine totdat deze wordt uitgescheiden.
Plasbuis (urethra): Voert urine naar buiten.
2. De doorbloeding van de nieren kan beschrijven.
Arterieel:
De nieren worden doorbloed via de nierslagader (arteria renalis), die
aftakt van de aorta.
, Binnen de nier splitst de nierslagader zich op in interlobaire arteriën,
boogarteriën (arteriae arcuatae) en interlobulaire arteriën, die leiden
naar de glomeruli.
Veneus:
Gezuiverd bloed wordt afgevoerd via de nierader (vena renalis) naar
de vena cava inferior.
Belang van de doorbloeding:
De nieren ontvangen ongeveer 20-25% van het hartminuutvolume.
Deze hoge doorbloeding is noodzakelijk om de constante filtratie van
bloed mogelijk te maken.
3. De functie en onderdelen van het nefron kan
beschrijven.
Onderdelen:
1. Glomerulus: Een kluwen van haarvaten waar filtratie plaatsvindt.
2. Kapsel van Bowman: Omgeeft de glomerulus en vangt de
gefilterde vloeistof (filtraat) op.
3. Proximale tubulus: Heropname van water, glucose, aminozuren en
zouten in het bloed.
4. Lis van Henle: Concentratie van urine door osmose en actieve
transport.
5. Distale tubulus: Fijnafstelling van water- en ionenbalans.
6. Verzamelbuis: Eindregulatie van de urine.
Functie:
Vorming van urine door filtratie, reabsorptie en secretie.
4. De werking van de nier kan beschrijven en daarbij
de begrippen filtratie, secretie en reabsorptie kan
gebruiken.
Filtratie:
In de glomerulus wordt bloed gefilterd. Grote moleculen zoals
eiwitten en bloedcellen blijven achter, terwijl water en opgeloste
stoffen in de tubuli terechtkomen.
Reabsorptie:
, Nuttige stoffen zoals glucose, aminozuren, natrium en water worden
terug opgenomen in het bloed.
Secretie:
Afvalstoffen, zoals kalium, waterstofionen en bepaalde medicijnen,
worden actief uitgescheiden in de tubuli.
5. Kan uitleggen wat wordt verstaan onder
glomerulaire filtratie snelheid ofwel glomerular
filtration rate (GFR).
Definitie:
De hoeveelheid bloedplasma die per minuut door de glomeruli wordt
gefilterd (normaal 90-120 ml/min).
Belang:
GFR is een belangrijke maat voor de nierfunctie. Een afname van de
GFR wijst op nierinsufficiëntie.
Regulatie:
GFR wordt gereguleerd door de bloeddruk en hormonen zoals
angiotensine II.
6. De rol van de nieren bij het uitscheiden van
afvalstoffen kan uitleggen (excretie).
De nieren verwijderen afvalstoffen zoals:
Ureum: Ontstaat bij de afbraak van eiwitten.
Creatinine: Afkomstig uit spiermetabolisme.
Medicijnresten en toxines: Verwijdering van schadelijke stoffen
uit het bloed.
Deze stoffen worden via urine uitgescheiden.
7. Kan benoemen hoe de water- en zoutuitscheiding
gereguleerd wordt en hierbij de term osmolariteit
kan gebruiken.
Osmolariteit:
, Concentratie van opgeloste deeltjes in een vloeistof.
Regulatie:
ADH (antidiuretisch hormoon): Stimuleert waterterugresorptie in
de verzamelbuis, waardoor urine geconcentreerd wordt.
Aldosteron: Bevordert de terugresorptie van natrium en water en
de uitscheiding van kalium.
8. Kan uitleggen hoe de zuurgraad gereguleerd wordt
en benoemt hierin de rol van de nieren.
Wat is zuurgraad?
De zuurgraad (pH) geeft aan hoe zuur of basisch het bloed is.
Normaal ligt dit tussen 7,35 en 7,45.
Een te lage pH heet acidose, een te hoge heet alkalose.
Hoe regelt het lichaam de pH?
1. Ademhaling: De longen halen zuur (CO₂) uit het lichaam door uit te
ademen.
2. Nieren:
o Verwijderen zuur (H⁺) via de urine.
o Zorgen dat bicarbonaat (HCO₃⁻), een stof die zuur
neutraliseert, in het bloed blijft of wordt aangemaakt.
Rol van de nieren bij afwijkingen:
Bij acidose: De nieren scheiden meer zuur uit en maken meer
bicarbonaat.
Bij alkalose: De nieren houden minder bicarbonaat vast en
scheiden dit uit.
9. Kan uitleggen wat de rol van de nieren is in
aanmaak van erytrocyten.
Wat zijn erytrocyten?
Erytrocyten (rode bloedcellen) vervoeren zuurstof van de longen
naar weefsels en verwijderen koolstofdioxide.
Rol van de nieren:
De nieren produceren het hormoon erytropoëtine (EPO) in reactie
op een lage zuurstofspanning in het bloed.
