Samenvatting Hoorcolleges en Muze Vertel voor hoogtepunten klassieke literatuur
0 purchase
Course
Hoogtepunten klassieke literatuur (TL2V14112)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Muze, vertel
Samenvatting voor hoogtepunten klassieke literatuur. Alle hoorcolleges, en alle verplichte hoofdstukken van muze vertel. Ook zelfstandige lectuur van de Gilgamesj epos, Ilias en Odyssee en de Aeneis zijn samengevat.
Tags:
Klassieke literatuur
Epiek
Poëzie
Proza
Retorica
Tragedie
Aristot...
Oude kaart Oostelijke kant van de Middellandse Zee
● Begin literatuur: In het oude Nabije Oosten, specifiek Mesopotamië.
○ Assyrisch en Babylonisch: Verhalen vastgelegd in spijkerschrift, vaak op kleine
kleitabletten.
● Verdwijnen van kennis: Mesopotamische literatuur bleef in gebruik tot de 1e eeuw na
Christus. Daarna raakten schrift en inhoud in vergetelheid. Pas in de 19e eeuw herontdekt
door opgravingen.
● Klassieke literatuur (Grieks en Latijn):
○ Nooit verloren gegaan en fungeert als standaard en inspiratiebron.
○ Vormde een gemeenschappelijke gespreksstof voor intellectuelen die het schrift
beheersten.
Wat is literatuur?
● Kloosterperspectief:
○ Literatuur is communicatie door middel van teksten die stabiel, coherent en van
substantiële omvang zijn.
○ Niet vluchtig: het moet herhaaldelijk gelezen kunnen worden door meerdere
generaties en mag niet constant veranderen van vorm.
● Definitie volgens Cuddon:
○ Literatuur verwijst naar werken uit belangrijke genres (epiek, drama, lyriek, roman,
novelle, ode).
○ Literatuur heeft een kwalitatieve connotatie, implicerend dat het werk uitzonderlijke
artistieke waarde heeft.
○ Genres:
■ Epiek: Heldenverhalen, vaak over hun verhouding tot goden en het lot.
■ Drama: Uitbeelding van handelingen op toneel.
■ Lyriek: Korte, persoonlijke en emotionele gedichten.
■ Roman/novelle: Fictie, vaak over personages en hun relaties of avonturen.
■ Ode: Lofdicht.
● Van Dale: Literatuur omvat alle schriftelijke overleveringen van een volk of tijdperk,
inclusief alledaagse teksten.
Ontstaan van literatuur
● Mondelinge traditie: Literatuur begon als een orale overlevering (bijv. Gilgamesh).
● Overgang naar schrift:
○ Het schrift maakte overdracht aan anderen eenvoudiger, zoals bij educatie of
herinnering.
○ Belangrijkste schriftdragers:
Classificaties binnen literatuur
1. Poëzie:
○ Gestileerde taal in verzen met een vaste vorm en structuur.
2. Proza:
○ Vrijer qua vorm. Behoudt grammaticale regels, maar is minder gebonden aan
stilistische beperkingen.
3. Genres:
○ Griekse genres:
■ Epiek: Heldendichten.
■ Lyriek: Persoonlijke en emotionele poëzie.
■ Filosofie: Over de plaats van de mens in de wereld.
■ Historiografie: Beschrijving van historische gebeurtenissen.
■ Retorica: Kunst van overtuigend spreken.
■ Drama: Tragedies en komedies.
■ Biografie: Geschiedenis van een persoon.
■ Epistulografie: Brieven, vaak met publicatiedoel.
○ Latijnse genres:
■ Alle Griekse genres + satire (humoristische beschrijving van alledaagse
gebeurtenissen) en epigrafiek (inscripties met een praktisch doel, vaak op
monumenten).
Antieke ideeën over literatuur
● Aristoteles:
○ Introduceert het concept van mimèsis: de nabootsing van de werkelijkheid.
○ Literatuur kan zowel beschrijven wat gebeurd is (historiografie) als wat mogelijk zou
kunnen gebeuren (poëzie).
● Quintilianus: Onderscheidt drie soorten verhalen:
○ Historia: Feiten.
○ Argumentum: Verhalen die waarschijnlijk waar zijn.
○ Mythos: Pure fictie.
Functies van literatuur
● Abrams:
○ Literatuur is een spiegel van de werkelijkheid, herkenbaar voor de lezer.
○ Tegelijkertijd functioneert het als een lamp, dat nieuwe ideeën of perspectieven kan
belichten.
● Boileau vs Perrault:
○ Classicisme vs modernisme:
■ Classicisten wilden klassieke literatuur imiteren.
■ Modernisten experimenteerden met nieuwe vormen.
● Dilthey:
, ○ In de geesteswetenschappen staat de menselijke ervaring centraal, waardoor een
scheiding tussen object en subject (zoals in natuurwetenschappen) niet mogelijk is.
Waarom antieke literaire kritiek belangrijk is
● Begrip van literatuur:
○ Literatuur als verschijnsel werd al in de oudheid onderzocht en gecategoriseerd (bijv.
genres).
○ Klassieke voorschriften vormen nog steeds een referentiepunt voor schrijvers en
theoretici.
● Verschillende benaderingen:
○ Grammatica, poetica, retorica en filosofie hebben allemaal invloed gehad op de
literaire traditie.
Plato en Aristoteles
● Plato:
○ Dichters misleiden het publiek met nabootsingen (mimesis) en spreken lagere emoties
aan in plaats van de rede.
○ Literatuur moet verbannen worden uit de staat tenzij het nuttig is voor educatie of
moraal.
● Aristoteles:
○ Literatuur heeft waarde door zijn structuur en functie.
○ In Poetica beschrijft hij tragedie als een middel tot catharsis:
■ Het zuiveren van emoties door inleving en herkenning.
Eerste eeuw voor Christus
● Cicero:
○ Vertaalde Griekse werken naar het Latijn.
○ Schreef over retorica (Brutus, De Oratore) en stijlverschillen (Azianisme vs
Athesisme).
● Horatius:
○ Ars Poetica: Een leidraad voor poëzie en de functie ervan.
● Ovidius: Poetische beschouwingen, vooral over thema’s als liefde en mythologie.
Grieken in Rome
● Invloed van Grieken: De Romeinen namen veel over van Griekse literatuur, vooral uit
Athene en Sparta.
● Belangrijke figuren:
○ Dionysius van Halicarnassus: Schreef over woordvolgorde en zinsbouw.
○ Pseudo-Longinus: Beschreef verhevenheid in stijl.
● Declamatie (showredevoeringen):
○ Populair na Cicero, waarbij retorische technieken werden gebruikt voor publiek
vermaak.
○ Quintilianus: Schreef een leerboek over retorica en benadrukte dat een redenaar niet
alleen technisch vaardig, maar ook moreel goed moest zijn.
, Week 1.2
De epische wereld
Het oude Nabije Oosten
● Epiek begon in Mesopotamië, het gebied dat al rond 3000 v.Chr. in cultuur werd gebracht
met landbouw en stedelijke ontwikkeling.
● Schrift werd hier gebruikt voor praktische zaken zoals:
○ Pachtcontracten
○ Religieuze teksten
○ Wetstabletten
○ Registraties van landbouwproducten
○ Epische verhalen, zoals het Gilgamesj-epos.
● Tabletten met spijkerschrift:
○ Verhalen, zoals het Gilgamesj-epos, werden op kleitabletten geschreven.
○ In 19e eeuw herontdekt en ontcijferd.
Oraal-formulaire theorie
● Overdracht van epische verhalen gebeurde aanvankelijk mondeling, door beroepszangers.
○ Later opgeschreven → traditie versteend, standaardteksten vastgelegd.
● Milman Parry: Onderzoek naar mondelinge kenmerken in epische werken (zoals die van
Homeros).
○ Formules:
■ "De snelvoetige Achilles"
■ "De uilogende Athene"
■ "De luidblaffende honden"
○ Deze formules maken metrisch correcte verzen mogelijk en duiden op een orale
traditie.
● Epen als raamvertellingen:
○ Overkoepelend thema, met kleinere verhalen die samen een geheel vormen.
○ Zowel te zien bij het Gilgamesj-epos als bij Griekse epen zoals die van Homeros.
Gilgamesj-epos
Geschiedenis en overlevering
● Direct overgeleverd op kleitabletten in spijkerschrift.
● Oudste versies dateren uit 2100 v.Chr. (opgeschreven in Soemerisch spijkerschrift).
● Sin-leqi-unnini: auteur van de standaardversie.
● Laatste schriftelijke versies uit 130 v.Chr.
● Het epos was populair in verschillende regio's en talen, van Israël tot Centraal-Anatolië.
● Inhoud:
○ 12 tabletten, rond 3000 regels.
○ Beschrijft de avonturen van Gilgamesj, koning van Uruk (2/3 god, 1/3 mens).
Samenvatting van het verhaal
1. Introductie:
○ Gilgamesj, koning van Uruk, wordt neergezet als arrogant en machtig.
○ De goden scheppen Enkidu, een primitieve man, om Gilgamesj te temmen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annaeschwoll. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
