Samenvatting van het vak ontwerptheorie. Gegeven in architectuur, stedenbouw, geschiedenis en interieurarchitectuur door Geert De Block en Maarten Van Acker.
Volledige samenvatting van alle lessen + mogelijke examenvragen en belangrijke concepten aangeduid in het rood.
ONTWERPTHEORIE 2024-2025
INTRODUCTIE
STAD & VERSTEDELIJKING
Vorm & maatschappelijke intentie duidelijk maken via deze cursus + beter begrip van
samenleving
Moeilijker te definiëren vandaag waar stad begint en eindigt -> verstedelijking kunnen vatten
Steden en stedenbouw w vaak anekdotisch benaderd
New Urbanism : stroming die terug gaat op middeleeuwen -> probeert me steden te
herontwerpen
Kritisch kijken naar nieuwe paradigma’s in stedenbouw
In geschiedenis tekort aan theorie laatste 5-10 jaar -> opkomst die vragen voor meer
theoretisch inzicht
LES 1 – ANTIEKE SAMENLEVING
HET GRID
Vanaf antieke samenleving – grid structuren gaan bestuderen
Grid :
> Vorm die telkens zien terugkomen in elke periode
> Kan altijd toegepast worden
> Verschillende doelen dienen – grond eerlijk verdelen,
structuren vastleggen, land te verkopen,…
Masdar City : Romeins kamp – hiërarchisch grid ->
NYC : gelijkmatig grid, weinig hiërarchie
1
,Grieks en Romeins grid
Vanuit andere politieke intentie gepland
Grieks
> Vanuit gemeenschapsvorming
> Democratische samenleving
> Samenleving werd gezien als ‘community of citizens’
Romein
> Verovering
> Snel en efficiënt
> Controle
> Sterke leiders heel belangrijk hier
ANTIEKE BESCHAVING : GRIEKEN
Griekse samenleving start : politieke structuur veranderd -> komt overkoepelende
bestuursvorm -> stadstaat -> 1 centrum dat dorpen verenigd
Samenlevingsvorm -> polis
> Gemeenschap bestuurd door vrije burgers -> democratie ongeveer + niet meer door
vorst
> Idee nieuwe gemeenschapsvorm : stad die bestuurd door burgers zelf
> Stad / dorpen transformeren van gesloten burchten (akropolis) / religieus -> naar
meer open geconcentreerd rond plek waar gemeenschapsvorming kan gebeuren
> agora : open plein die participatie van burgers faciliteert -> gesprek is belangrijk
hier
o Centrum : publieke plaats voor alle burgers waar collectief kan
samenleven
2
, o Politiek, beleid en sociaal vormgeven in publieke ruimte
o Agora vrij groot
o Hoe groter stad hoe groter agora
o Duurzame materialen, veel ontworpen, veel geld voor betaald, veel
comfort
o Het symbool van democratie -> maar Griekenland zelf : heel veel
verschillende staatsvormen -> dus niet overal zo (slavernij, vrouwen
benadeeld)
o Andere keerzijde : kolonies -> hier zie je raster vormen terug -> maar
om andere redenen -> mensen binden aan een grond
STEDEN
> 2 lijnen
o Vroege steden die zich aanpassen aan nieuwe bestuursvorm – organische groei
-> geleidelijk transformeren -> onregelmatig van vorm (zit wel plan in )
o Nieuwe steden – plannen -> heel gelijkmatig en geometrisch
Steden die groeien en transformeren – Athene
> Centrum verplaatst -> van Acropolis naar Agora
> Acropolis was plek waar alle machten samen besturen -> daarna grote scheiding ->
o Acropolis voor religie & Agora bestuur en politiek
-> scheiding kerk en staat
> Stad vrij organisch
> Vergankelijke materialen en kleine woningen in Acropolis -> heel anders in Agora
> Volgt de geografie en topografie
> Stadsmuur – verdediging functie (niet administratief)
Acropolis = verzameling religieuze gebouwen -> verbonden met stedelijk netwerk door
Panthenaïsche weg -> as die symbolisch en functioneel is
- Grootste weg die stadcentrum met Acropolis verbindt
Als stad uitbreidt gaat Agora ook uitbreiden (ligt ook langs deze weg)
> Op plan ziet vrij ongestructureerd uit, in zichten wel goed -> groot verschil met
geplande steden van Grieken
Stoa
> Groot en eenvoudig
gebouw
> Overdekte zuilengalerij
> Geeft publieke ruimte
vorm
> Plaats om praten
> Centrum van bestuur
> Vergankelijke materialen
> Groot gebouw gericht naar straat -> private huizen waren laag en keerden weg van
straat
3
, 5de eeuw : ° rationele stedenbouw
> Hele stad wordt samen bedacht – functies op plan voorzien
> Algemeen welzijn van polis en burgers staan centraal
Volgens 2 intenties tijdens ontwikkeling
1. Hygiëne – propere stad (verluchting, vuil weghalen) -> hoe stad tov windrichting ->
ventilatie
2. Bestuur - hoe gemeenschap ruimtelijk vorm (sociaal en politiek weefkader)
Participatie politiek staat centraal
> Plato vormt al ideeën over ideale stad
o Wat is ideale grote voor stad?
o Is er zonering nodig? Publiek – privaat , machten gescheiden? -> publieke zone
is van groot belang – moet eigen functie behouden (geen vermenging van
functies)
o Macht ligt nog bij Acropolis bij hem (nog geen sprake van Agora)
o Onderscheid regerende klasse / machthebbers vs ambachtslieden (-> dit zal
meer en meer verdwijnen) bij Aristoteles gaan klassen meer verdwijnen
o Stad waar zoveel mogelijk mensen aan moeten deelnemen
Hippodamische systeem -> stad van Hippodamus:
> Ruimtelijke vorm = maatschappelijke vorm
> Duidelijke Agora -> groot, duurzaam, goed ontworpen, centraal in stad
> Stad met gelijkheid -> gelijke percelen, gelijke grond,…
> Uit zich in rasterstad – dambordpatroon
> Grid niet bepaald door infrastructuur – wel door woonblok
> Stad van 10.000 mensen die deelnemen aan politiek -> goed bestuur garanderen zo
> Gezoneerde stad – op vlak van functies
> Op vlak van wonen beroepsgroepen samen zetten
> Maakbare samenleving / stad (ook in renaissance en modernisme terugzien)
> Regelmatig patroon op schaal van stad en
gebouw
> Centraal in grid worden bouwblokken
uitgehaald voor Agora
> Agora niet op voorhand gedefinieerd
(griekse stad nier op basis van structuur
ontwerpen maar op basis van bouwblokken)
> Agora beetje buiten geometrische
zwaartepunt
> Hygiënisch / ventilatie
> Tegen helling voor beschutting –
oriëntatie
> Omringt door muur (verdediging) ->
muur niet regelmatig
> Woningen toegewezen aan burgers
> Eenvoudige loodrechte straten met hiërarchie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentinterieurarchitectuur. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.00. You're not tied to anything after your purchase.
