1 Vermaatschappelijking van zorg – evolu8e van de GGZ en posi8e
van ET in het werkveld
1.1 Inleiding
1.1.1 Cijfers: wereldwijd
• 1/10 komt ooit in aanraking (contextgebonden) met GGZ (niet om professionele
redenen)
• Vrouwen zijn vatbaarder voor psychische stoornissen
o Algemeen, niet gespecifieerd
1.1.2 Cijfers: België
• 9% à depressie
• Jongvolwassenen (tussen 18 en 29 jaar) meest getroffen door mentale
gezondheidsproblemen
o 34% à angststoornissen
o 38% à stemmingsstoornis
• België staat op 3de plaats in Europa wat aantal suïcides per jaar
Met andere woorden:
• Het kan iedereen overkomen
• Belangrijk genoeg om uitgebreid sRl te staan bij onze taak als ergotherapeut binnen
dit werkveld en het grondig te exploderen
1.2 Historiek
• Om te begrijpen waarom psychiatrie zo is de dag van vandaag à historiek begrijpen
• In oorsprong vanuit angst en bijgeloof
o Men kent afwijkende gedragingen van de mensen niet à kan deze niet
verklaren en gaat deze bekijken vanuit angst en bijgeloof
o Bezeten door de duivel, magische krachten, … men geeV betekenis vanuit
eigen cultuur
Pagina 1 van 47
,1.2.1 Eerste voorzich:ge kentering
• Hippocrates
• Start van geschiedenis
• Als eerste poging gedaan om verklaringen te geven vanuit medische hoek
• Ziek zijn = geen straf van de goden, maar genezing toegeschreven aan natuurlijk
verschijnsel
• Vader van moderne geneeskunde
• Duurde tot periode van humanis>sche (14de tot 16de eeuw) à tot men ging zoeken
naar menselijke vertaling van wat men zag
• Wetenschap werd eraan gekoppeld en kwam tot andere inzichten
o Men gebruikte kennis die men toen had en kwam zo tot aderlaRngen,
bloedzuigers, schedelboringen, …
• HeeV medische en wetenschappelijke betrokken à wel steeds weghalen van
maatschappij
1.2.2 Tweede kentering
• Oprichten van dolhuizen
o Betekent het meer organiseren van zorg voor mensen met psychische
problemen op aandringen van artsen en wetenschappers
o Eerste dolhuis opgericht in Gent
• Inzichten van Hippocrates werden geïntegreerd in de zorg in combinaRe met de
volksgeneeskunde
1.2.3 Derde kentering
• Start van inrich>ngspsychiatrie met belangrijke figuren: Philippe Pinel in
Frankrijk
o Grondlegger van Moral Treatment = mensen verlossen van hun
ke^ngen (le_erlijk)
o Verbeteren van leefomstandigheden in de instellingen en inzeGen
van personeel in de zorg
o Probeert om terug toegankelijke te maken
• Voor onze omgeving (Vlaanderen): Dr. Jozef Guislain introduceerde
deze trend
o Hij haalde mensen met psychische kwetsbaarheid uit Gerard
De Duivelsteen en zorgde voor betere we_elijke omkadering
en beter onderkomen
o Naast psychiater, ook architect (kwam ook uit familie van veel
architecten)
§ Veel aandacht voor infrastructuur van de
voorzieningen die hij liet bouwen
Pagina 2 van 47
, • Dr. Guislain veel aandacht besteed aan architectuur van instellingen die hij oprich_e
omdat hij vond dat omgeving waarin paRënt zich in bevond even belangrijk was
• Hij wilde daginvulling voor paRënten en ze_e ze aan het werk binnen de instelling à
was eigenlijk een klein bedrijf op zich zoals die toen was
• Van dan af is er ook een grote evolu>e in denkkaders en in de behandelingen ie
gebruikt werden binnen de instellingen
o Medische en hygiënische voorwaarden op voorgrond gezet
§ Mogelijkheid tot dagelijks wassen
§ Elk wondje verzorgen
§ Gezonde voeding
§ Opgeleid personeel
§ Daginvulling zodat ze aan de slag kunnen gaan
§ Dwangmaatregelen beperken (zoals isolaRekamers, dwangbuis, …)
1.3 Vermaatschappelijking van zorg
• Term die we niet meer kunnen wegdenken als we spreken over GGZ
o Zorg van maatschappij zoals deze nu is
• Wat is die vermaatschappelijking van zorg? Hoe moeten we dit begrijpen in het licht
van de veranderingen binnen het landschap van de GGZ?
1.3.1 Omschrijving
= het bieden van een normale kans op leven in de maatschappij en het liefst
gemaximaliseerd
= brengt ons naar een verschuiving binnen de GGZ
• Van intramurale opvang naar zorg aan huis en begeleid in de samenleving op gebied
van wonen, werken, dagbesteding, …
= De zorg waarbij gestreefd wordt om mensen met blijvende en ernsRge psychische
symptomen (EPS) met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in
de samenleving te laten innemen en hen daarbij te ondersteunen waar nodig
4 grote factoren die een rol hebben gespeeld in de vermaatschappelijking van zorg:
1) Maatschappelijke ontwikkelingen
2) Farmacologische revoluRe
3) Ecologische factoren
4) AnR-medisch/ psychiatrisch denken
Pagina 3 van 47
, 1.3.2 Maatschappelijke ontwikkelingen
Vermaatschappelijking moet gezien worden binnen maatschappelijke veranderingen in de
Rjdsgeest van de jaren ‘60
Situering:
Babyboomers geboren tussen 1941 en 1964 (oorlogse/ na-oorlogse periode)
Belangrijke gebeurtenissen binnen de Rjdsgeest zijn:
• Vietnamoorlog
o 20 jaar geduurd, inmening van Amerika op een vrij agressieve manier,
resulteerde in een communisRsch regime voor Vietnam. Op het einde is er
sprake van socialisRsche republiek Vietnam
• Expo ’58 in België
o RevoluRonair op vlak van wetenschap en techniek
• Seksuele revolu>e
o AnRconcepRe, meer rechten voor vrouwen, ontstaan van vrouwenbeweging,
…
Deze generaRe kende grote welvaarts>jging maken groot deel uit v. werkende bevolking
Ze leven in periode van economische groei
De eerste belangrijke factor is de emancipa>e van het individu in de maatschappij
o Burgers worden mondiger
o Vrouwen krijgen meer rechten
o Burgers eisen meer inspraak
o Burgers durven zich anders, minder volgend, opstellen ten opzichte van gezag
Verschillende groepen in maatschappij eisen hun rechten op (bijvoorbeeld de vrouwen). Ook
duidelijke emancipa>ebeweging van mensen met blijvende beperking (vb. independent
living). Arbeiders gaan zich verenigen in vakbonden die het opnemen voor hun rechten
Maatschappelijke veranderingen hebben invloed op organisa>e van GGZ in jaren ‘60
Er was scherpe kriRek op grote psychiatrische instellingen die paRënten ‘opbergen’ vaak voor
de rest van hun leven zonder na te denken over alternaReven
• KriRek had dubbele basis
o Besef groeide dat mensen met een blijvende psychische beperking dezelfde
rechten moeten hebben dan ‘gewone’ mensen in de maatschappij
o Zijn burgers zoals andere burgers en hebben recht op plaats in samenleving
o Men stelde vast dat een langdurig verblijf in een PZ nadelen had à
hospitalisaResyndroom door wegvallen van verantwoordelijkheden
§ Vicieuze cirkel: hoe meer hulp men aanbood, hoe amankelijker paRënt
wordt
• Scherpste kriRek kwam uit hoek van anRpsychiatrie vanuit Amerika, maar ook vanuit
Italië, Engeland, …
Pagina 4 van 47
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vickydeclercq. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.28. You're not tied to anything after your purchase.