Artikelen Ouderenpsychologie
“Happy and Healthy ageing”: een
gezondheidspsychologisch perspectief
1.1 Gezonde veroudering
(WHO) een toestand van volledig fysiek geestelijk en sociaal
welbevinden en niet louter heet ontbreken van ziekte of
gebrek.”
Het draait niet alleen om het behoud van een goede
lichamelijke en geestelijke gezondheid, maar vooral om een
proces waardoor ouderen een zelfstandig leven van goede
kwaliteit kunnen leiden en aan de samenleving kunnen blijven
deelnemen. Het Illness-Welness Continuüm biedt een helder
beeld van de verschillende fasen van welzijn binnen dit proces.
het neutrale punt van
het continuüm
wordt gedefinieerd als
het punt waar geen
zichtbare
symptomen van
ziekte zijn. Een
hoger niveau
van welzijn
houdt in dat je
goed voor je
fysiek zelf zorgt,
constructieve gedachten hebt, je emoties effectief kunt
uitdrukken en betrokken bent bij je omgeving. Welzijn wordt
gezien als een dynamisch proces en niet als een statisch proces.
De naar links toenemende ziektelast staat voor de toenemende
invloed die een ziekte of beperking heeft op het lichamelijke en
geestelijke welbevinden van een individu.
In het Illness-wellness continuüm zijn 2 paradigma’s te zien:
het treatment paradigm en het wellness paradigm.
1
,Als gezondheidspsycholoog kunt u een belangrijke rol spelen in
het beïnvloeden van de perceptie die ouderen hebben van hun
veroudering, en daarmee ouderen via het wellness paradigm
meer naar de rechterzijde van het continuüm laten
verschuiven: de aandacht richten op kracht in plaats van
klacht. Treatment en wellness paradigm naast elkaar ingezet
worden!
Gezondheid van ouderen staat niet op zichzelf; ook de context
is belangrijk. De interacties met de omgeving gedurende ons
leven spelen hierin een belangrijke rol.
Een aantal belangrijke indicatoren voor functiebeperking:
- Beperkingen in het uitvoeren van algemene dagelijkse
verrichtingen
- Beperkingen in het cognitief en emotioneel
functioneren
- Langdurige beperkingen in mobiliteit, stabiliteit, zien,
horen en incontinentie
1.1 Ziekelijk en toch gelukkig: adaptatie en flexibiliteit
Levensverwachting is afgelopen tijd gestegen, hierbij is het
accent verschoven van bestrijding van ziekte en kwetsbaarheid
naar behoud van gezondheid en eigen kracht dor aanpassing
van leefstijl en preventie. Zowel geestelijk, lichamelijk als
sociaal moeten ouderen in beweging blijven om achteruitgang
te voorkomen.
Zelfdeterminatietheorie: ieder mens heeft 3 basisbehoeften:
- Autonomie
- Competentie
- Sociale verbondenheid
Chronische ziektes vragen een aanpassingsproces en deze is in
te delen in drie fasen:
2
, 1. Streven naar herstel en minimaliseren van de
gevolgen- lichamelijke sensaties staan centraal -
copingsstragieën
2. Groeiend besef en acceptatie van de gevolgen – het
erkennen van de feiten en het niet blijven vechten
tegen de ziekte.
3. Aanpassing van routines en referentiekaders – de
persoon moet routines, doelen, verwachtingen,
overtuigingen en het zelfbeeld aan de definitieve
consequenties van de ziekte aanpassen.
De acceptatie- en aanpassingsfasen vragen om een gerichte
ondersteuning om te voorkomen dat er naast de chronische
lichamelijke aandoening ook chronische mentale problemen
ontstaan.
Rouwproces van eigen fysieke of mentale functies als gevolge
van ziekte en het vijf fasen model van KUBLER-ROSS:
1. Vorm van ontkenning
2. Woede
3. Marchanderingsfase
4. Depressie
5. Aanvaarding
Kritiek: de fasen worden niet door iedereen in dezelfde
volgorde of in totaliteit doorlopen. Ok kunnen mensen
terugvallen in eerdere fasen of fasen meer malen doorlopen.
In deze fase van verlieswerking, acceptatie en adaptatie,
kunnen onder meer psycho-educatie, lotgenotencontact en
zelfmanagementinterventies toegepast worden om draagkracht
te verhogen en een nieuw balans te vinden.
1 Determinanten van ziekte en gezonde veroudering
3
, De diversiteit tussen ouderen is het gevolg van erfelijke
invloeden, keuzes die ouderen gedurende hun leven gemaakt
hebben en omgevingsinvloeden.
1.1 Invloed van leefstijl op gezondheid en zelfredzaamheid van
ouderen
De meest bekende leefstijlgedragingen die invloed kunnen
hebben op de gezondheid van ouderen zijn fysieke activiteit,
voeding, roken en alcoholgebruik.
Bewegen
Ook bij ouderen leidt regelmatig bewegen nog tot lagere
sterftekansen aan diverse aandoeningen. Er waren overwegend
positieve effecten van bewegen op succesvol ouder worden,
kwetsbaarheid, dementie, totale mortaliteit, hart- en
vaatziekten diabetes en kanker naar mate men ouder wordt.
Voeding
Gezond voedingspatroon vermindert het risico op chronische
ziekten en kan positief bijdragen aan het ziekteproces.
Ouderen zijn vaak zeik, en zijn vatbaarder voor tekorten aan
voedingsstoffen en voor voedselinfecties. Daarnaast is
ondervoeding een belangrijk probleem. Oorzaken zijn een
verminderde eetlust en dorstgevoel, een verminderde opname
door het lichaam en veranderde sociale omstandigheden.
Roken
Verhoogt de kans op verschillende vormen van kanker, COPD,
coronaire hartziekten enz.
Alcohol
Oudere mensen verdragen alcohol slechter. Dit komt door
veranderingen in het lichaam die ontstaan bij het ouder
worden, zoals een verminderde werking van lever en nieren en
een vermindering van het lichaamsvocht, waardoor de
alcholoholconcentratie in het bloed sneller omhoog gaat.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tobiasnijman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.