Deel volwassenen van Psychiatrie en Psychopathologie, eerste semester door P. Sienaert. Zeer volledige samenvatting van het boek, de lessen en de slides. Ik was er in juni door met deze samenvatting :)
HOOFDSTUK 1: DIAGNOSTIEK EN CLASSIFICATIE
1. Van zot naar ziek
Madness of insanity
- Beschrijvend
- Impliceren geen oorzaak
- Persoon is ‘bezeten’ door externe boze geesten
o Demonologie was vaak de heersende verklaring voor afwijkend gedrag en
psychopathologie
Madness werd mental illness
Thomas Sydenhamm (1624-1689)
- Vader van de medische nososlogie, classificatie-leer
- Concept van afzonderlijke ziekten met eigen
o Symptomen
o Verloop
o Prognose
Ziektebegrip werd sterk beïnvloed door 2 belangrijke ontdekkingen:
1. Correlatie klinische syndromen met post mortem afwijkingen
2. Ontdekking van ziektekiemen als ziekteverwekkers door Louis Pasteur in 1862
o Microbetheorie
Een voorbeeld: Syfilis
- SOA
- Verschillende stadia: ulcera – necrose – gebrekkige coördinatie – dementie
- Veroorzaakt door spirocheet Treponema pallidum
- Psychiatrische ziektes kunnen een biologische oorzaak hebben
2. Morele behandeling
Tot midden van de 19de eeuw
- Werden mensen met afwijkend gedrag in gekkenhuizen (kerkers) opgesloten
- Weggestopt voor de maatschappij
- Geen diagnostische beschrijving
Philipe Pinel (1745-1826)
- Probeerde dit te veranderen
- Arts in Salpêtière ziekenhuis
- Maakte einde aan praktijken en installeerde een morele behandeling
o Contact & observatie van patiënten stond centraal
- Onderscheidde 5 categorieën
o Melancholie
o Manie met delier
o Manier zonder delier
o Dementie
o Idiotie
,Jozef Guislain (1797-1860)
- Ijvert voor humane behandeling van geesteszieken
- Bouwt eerste gesticht in 1857
Einde 18de eeuw en 19de eeuw
- Meeste patiënten in asielen hadden dezelfde diagnose: insanity
o Betekende: psychose, manie, ernstige deprrssie, mentale retardatie,…
- Er ontstond behoefte aan ordening
- 1844
o Eerste classificatie
o USA
o ‘Statistical classification of institutionalized mental patients’
o Mania, dementia, melancholia, partial insanity, moral insanity
o Voorloper DSM
Emil Kraepelin (1856-1926)
- Meer omvattend classificatiesysteem
- Groepeert ziektebeelden obv gemeenschappelijke patronen van
symptomen (syndroom)
- Psychiatrische aandoeningen zijn afzonderlijke ziekte-entiteiten
o Met hun eigen oorzaak
o Eigen symptomen
o En een karakteristiek verloop
Begin 20ste eeuw
- Meer behoefte aan classificatie
- Psychotherapie viert hoogtij
- Minder ernstige, niet-psychotische aandoeningen worden behandeld & geclassificeerd
- Interesse groeit wanneer medicamenteuze behandelingen opkomen
- Noodzaak om behandeling te kunnen koppelen aan duidelijk diagnostisch label wordt groter
1948
- Wereldgezondsheidsorganistatie zit aan de 6de editie van classificatiesysteem en voegt grote
lijst psychiatrische stoornissen toe
o De Internationale Classificatie van Ziekten (IDC)
- APA gaat hier niet mee akkoord en publiceert de 1ste editie van Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders (DSM-I) in 1952
,DSM-I
- Gebaseerd op ethologische theorieën
- Geen wetenschappelijke basis
o Ziektes werden verondersteld psychogeen te zijn of gevolg van ‘impairment of brain
tissue function’
- Bloei hersenonderzoek
o Maar bevindingen zijn er niet in geslaagd psychopathologie beter te omschrijven &
herkennen
- Tot nu toe nog geen wetenschappelijke basis voor een op etiologie gebaseerde classificatie
- Psychiatrische diagnostiek is beschrijvend
DSM-II
- 1968
- 180 stoornissen
- Psychobiologie
o Adolf Meyer (1866-1950)
o Niet eens met kraepeliniaanse (reduceerde psychiatrische aandoeningen tot
hersenziekten)
§ Hij vond dat hierdoor de invloed van sociale en psychologische factoren worden
verwaarloosd
o Psychiatrische stoornissen zijn reacties op gebeurtenissen in de omgeving
- Psychoanalyse
o Grote nadruk op de context waarin de klachten ontstonden & ervaringen in de jeugd
o Niet gestoeld op wetenschappelijke kennis
US-UK Diagnostica Project
- Onderzoek om diagnostische praktijken te vergelijken in UK en US
- 1965
- In US dubbel zo vaak schizofrenie vastgesteld
- ‘Due largely to the diagnostic practices of the psychiatrists’
- Diagnose is dus subjectief
- Er was behoefte aan internationale afspraken voor diagnostiek & aan meer eenduidige
diagnostische criteria
DSM-III
- 1980
- Radicale breuk met vorige edities
o A-theoretisch
o Geen etiologische theorie / geen analytisch denken
- Lijsten met observeerbare diagnostische criteria
o Beschrijven en a-theoretisch
- Empirische, op onderzoek georiënteerde basis
- Criteria die door elke psycholoog/psychiater op dezelfde manier kon worden vastgesteld
- Multi-axaal
As I Syndromale stoornissen
As II Persoonlijkheidsstoornissen, zwakzinnigheid
As III Somatische aandoeningen
As IV Psychosociale en omgevingsproblemen
As V Algehele beoordeling van functioneren
Er worden 2 grote classificatiesystemen gebruikt:
1. IDC
o Bevat ook somatische aandoeningen
2. DSM
o Wereldwijde referentie voor classificeren en diagnosticeren van psychiatrische
ziektebeelden
o Geen handboek!
3. Diagnostiek
Diagnostiek vanuit medisch model = adhv reeks symptomen vaststellen wat de aard van de
aandoening is
Doel psychiatrische diagnose: verklaren en begrijpen van toestand van patiënt en instellen van
doeltreffende behandeling
Diagnose omvat groot aantal aspecten
- Beschrijving van symptomen in hun samenhang en ontwikkeling
- Mogelijke lichamelijke en psychische oorzaken
- Invloed van persoonlijkheidsfactoren op klinisch beeld
- Invloed die gedrag kan hebben bij het instandhouden van de symptomen & oplossen van
problemen
Hedendaagse psychopathologie ordent symptomen in homogene syndromen
- Een groep van (dikwijls) samen voorkomende symptomen
o Symptoom = een ziekteteken, een teken dat verwijst naar een pathologisch proces
Symptomen
Kernsymptomen Facultatieve symptomen
- Hoofdsymptomen, basissymptomen, - Bijsymptomen
sleutelsymptomen - Maken het beeld van een stoornis
- Zijn met enige zekerheid gekoppeld aan compleet
een specifieke stoornis - Enkel richtinggevend
- Bv. Anorexia Nervosa: overheersende - Bv. Aneroxia nervosa: amenorroe
wens mager te zijn
, Diagnosen
Syndroomdiagnose Structuurdiagnose
- Descriptieve diagnose - Kijkt net iets verder
- Alleen beschrijvend - Waardoor en op welke wijze het syndroom is
- Geeft geen informatie over de ontstaan
redenen en de manier van ontstaan - Neurobiologische & psychologische aspecten
- Symptomen worden geordend tot - Predisponerende factoren
homogene syndromen o Factoren die iemand kwetsbaar maken
- Vaker aanleiding voor een - Luxerende factoren
‘eenvoudige’ behandeling o Factoren die de stoornis uitlokken
- Bv. Een matig ernstig depressief - Onderhoudende factoren
syndroom met melancholische o Factoren die de stoornis onderhouden
kenmerken of versterken
- Laat meer ruimte om de behandeling aan te
passen aan de behoeften van de patiënt
- Bv. Depressie, melancholische kenmerken, bij
lichamelijk gezonde man, met narcistische
persoonlijkheidstrekken en een belaste
familiale voorgeschiedenis, reactief na ontslag
werk & leverontsteking, als gevolg hiervan
relationele conflicten.
Context is niet los te zien van culturele normen en waarden die invloed hebben op de diagnostiek
Een psychiatrische diagnose stellen is subjectief
- Er zijn geen biologische tests
- Volledig afhankelijk van subjectieve beoordelingen
- De belangrijkste bron van informatie over de patiënt komt van
o De patiënt zelf
o De familie
o Hebben beiden een subjectieve kijk!
Probleem-georiënteerde diagnose
- Opsomming problemen
- Oog voor mogelijkheden, hulpbronnen
- Klasse van de problemen ≠ klasse van de oplossingen
- Diagnose zinvol in medisch model, minder
,4. Classificatie
Wat? Een indeling, een ordening van verschijnselen in een systeem van klassen
In de geneeskunde:
- Benoemen van een ziektebeeld
- met een vooraf afgesproken term
- aan de hand van vooraf gemaakte afspraken
- op basis van een gestelde diagnose
- reduceren van uitgebreide diagnostische bevindingen tot een algemene categorie
Doel? Identificeren van groep patiënten met vergelijkbare (klinische) kenmerken
- Om behandeling in te stellen
- Om prognose te voorspellen
Idealiter is een classificatie gebaseerd op de etiopathogenese en de prognose van het ziektebeeld
- Huidige classificatiesystemen berusten grotendeels op syndroomdiagnosen
- Men spreekt dan van descriptieve classificatie die zich baseert op het beschrijven van een
diagnose
Classificatie
Descriptieve classificatie Categoriale classificatie
- Baseert zich op het beschrijven van een - Kwalitatief onderscheid (alles of niets)
diagnose o Gezond en ziek
o Verschillende stoornissen
- Als sinds de oudheid
o Humorestheorie van 4 humores
Een classificatie moet aan 2 criteria voldoen:
1. Betrouwbaarheid (validity)
o 2 clinici bekomen los van elkaar in gegeven casus dezelfde diagnose
‣ Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
o Als bij herbeoordeling opnieuw tot dezelfde diagnose wordt gekomen
‣ Test-hertestbetrouwbaarheid
2. Validiteit (validity)
o Zegt iets over werkelijke overeenstemming tussen diagnose en stoornis
o Juistheid waarmee de diagnostische criteria een stoornis definiëren en afgrenzen van
andere/verwante stoornissen
o Valide diagnose zorgt ervoor dat clinicus een diagnose van de andere kan
onderscheiden
, Classificatiesystemen
Monothetisch classificatiesysteem Polythetisch classificatiesysteem
- Scherpe grens tussen de verschillende - Alle leden van de categorie hebben
ziektebeelden verschillende kenmerken met elkaar
- Alles of niets gemeen
- Geen overlap - Zonder dat een kenmerk bij alle leden
- De kenmerken van de gegeven categorie moet voorkomen
zijn bij elk lid van de categorie aanwezig - Prototypische classificatie
- Niet toepasbaar in de psychiatrie o Vorm van polythetisch
o Best tegemoet aan vereisten
psychiatrische classificatie
o Alle individuen van een groep
hebben zo veel mogelijke
dezelfde symptomen
o Zonder dat 1 bepaald symptoom
onmisbaar of essentieel is
Dimensionale classificatie
- Beschouwt ziekte als een kwantitatief afwijkende variant van gezondheid
- Wordt op een continuüm beschouwd
o Onder of boven afgesproken waarden → stoornis
5. Het medische model bekritiseerd
5.1. Anti-psychiatrie: Thomas Szasz (60-s)
Het classificeren van menselijk gedrag staat gelijk met het beperken van dat gedrag
Toepassen ziekteconcept zonder biologische afwijkingen → sociale controle
– Maar om biologische grondslagen van toestandsbeelden te ontdekken moeten we ze proberen
af te lijnen
– Ook kan 1 syndroom voorkomen uit verschillende oorzaken
– En 1 etiologische factor kan zich in verschillende syndromen uitten
5.2. Sociale psychologie - Rosenhan 1973
Uniek en beroemd experiment
– ‘Ik hoor stemmen’ → opgenomen → normaal doen → gemiddeld 19 dagen moeten blijven
– Ziekenhuisdirectie: ‘doe het opnieuw en we vinden de indringers’ → van 193 nieuwe patiënten
41 indringers gevonden → maar Rosenhan had nooit nieuwe gestuurd!
‘We cannot distinguish the sane from the insane’
- Ziekteconcept heeft bedenkelijke betrouwbaarheid
- Concept van normaliteit en abnormaliteit is niet accuraat
o Wat in de ene cultuur abnormaal is, is in de andere normaal en vice versa
- Precieze definitie van abnormaal gedrag is onmogelijk
, 5.3. DSM is niet a-theoretisch - Delespaul et al. 2016
DSM- denken biedt allesbehalve a-theoretisch perspectief van psychopathologie
- Diagnostische categorie wordt immers gerepresenteerd als netjes afgebakende ziekte
entiteiten zoals echte ziekten
- Psychologische problemen zijn niet hetzelfde als lichamelijke ziekten
o Met symptomen die verwijzen naar onderliggende oorzaken
- Relatie tussen onze hersenen en onze ervaringen zijn echt ingewikkelder dan “defect brein
veroorzaakt depressie-schizofrenie-verslaving”
5.4. Multivariate Statistiek - categoriaal vs dimensionaal
Geen scherpe grenzen tussen
- Ziek en gezond
o Vele criteria van een stoornis zijn fenomenen die ook in de normaliteit thuishoren
o Bv. Angst & depressie
- Verschillende diagnoses
o Symptomen overlap tussen ‘categoriale diagnosen’
Eigenlijk kritiek op categoriaal systeem
Gegeneraliseerde angststoornis en depressieve stoornis klinken verschillend → hebben bijzonder
grote symptomatische overlap
- Gevolg van overlap → comorbiditeit
o Patiënten krijgen meerdere labels
o Op zich niet negatief: veel patiënten hebben immers meerdere diagnoses nodig
§ Geeft een completer beeld
§ Betekent niet dat stoornissen niets met elkaar te maken hebben, niet overlappen
of dat ze een aparte behandeling nodig hebben
1 label vat vaak ook complexiteit klinische realiteit niet
- Mensen en hun problematiek passen vaak niet in 1 vakje
Meeste aandoeningen bevinden zich op een spectrum
- Gemeenschappelijke
o Symptomen
o Genetische factoren
o Omgevings- of risicofactoren
o Neuraal substraat
o Vb. bipolair spectrum
5.5 Consensus is geen wetenschap - Shorter
Diagnostische criteria zijn ook gebaseerd op consensus
- “Major depression does not exist in nature it is a political process in psychiatry that created it”
Bewijs: Toen de criteria voor depressie aangepast werden → 2x meer depressieve mensen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller waggylovr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.98. You're not tied to anything after your purchase.
