Hoofdstuk 6 Voeding, vertering en gezondheid
§1 Gezonde voeding
Alles wat je nodig hebt
De allereerste moedermelk bevat veel eiwitten. Eiwitten zijn bouwstoffen die de baby kan
gebruiken om nieuwe cellen te maken. Na een paar dagen neemt het eiwitgehalte af en de
hoeveelheden vet en lactose toe. Vetten en koolhydraten gebruikt de baby als
brandstoffen. Zij leveren energie om het lichaam warm te houden. Een baby heeft een
groot lichaamsoppervlak ten opzichte van zijn volume. Tijdens de groei verandert de
verhouding tussen het oppervlak en het volume. Moedermelk bevat ook vitaminen en
mineralen. Dat zijn beschermende stoffen, nodig om de baby gezond te houden. De melk
bevat ook antistoffen, beschermen de baby tegen ziekteverwekkers.
Bacteriën in de darm en in de melk
Niet elke bacterie is schadelijk, sommige zijn zelfs onmisbaar. In menselijke darmen leven
honderden verschillende soorten bacteriën, die de resten van het voedsel verteren. Andere
bacteriën maken bijvoorbeeld vitamines. De samenstelling van de darmflora (darmbacteriën)
varieert van persoon tot persoon. Bacteriën afkomstig uit het moederlichaam dragen bij aan
de ontwikkeling van de darmflora van de baby.
Voeding en gezondheid
Je voeding stem je af op groei, herstel en inspanning. Voorziet het voedsel precies in de
behoefte van het lichaam, dan spreek je van gezonde voeding. Het voedingscentrum heeft
hiervoor richtlijnen verwerkt in de schijf van 5. Het welbevinden van een mens, hoe goed je
je voelt, hangt van veel af.
Voeding en ziekten
Vetten en koolhydraten die je niet als brandstof gebruikt, sla je op als vet. Welvaartsziekten
zoals vetzucht en hart- en vaatziekten zijn het gevolg. Soms is de voeding te eenzijdig. Dat
leidt tot een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, meestal vitamines of mineralen. Het
gevolg is een gebreksziekte.
§2 Verteringsstelsel
Tanden
Het melkgebit zijn de tanden en kiezen van een kind. Als kinderen gaan wisselen maakt het
melkgebit plaats voor het volwassen gebit, alle tanden en kiezen van een volwassen mens.
De laatste kiezen die doorbreken zijn de verstandskiezen. De functie van een gebit is het
voedsel in kleine delen te knippen en te vermalen. Dit is mechanische verkleining.
Hierdoor neemt het oppervlak van de voedseldeeltjes toe en kan de chemische afbraak
sneller verlopen. Tijdens de chemische afbraak zetten verteringsenzymen de grote
moleculen uit je voedsel om in kleinere.
Verteren
Macromoleculen zijn te groot om op te kunnen nemen. Veel van die macromoleculen zijn
polymeren, stoffen die zijn opgebouwd uit een groot aantal vrijwel identieke moleculen. In
het verteringskanaal breken verteringsenzymen die polymeren en vetten af. Daarbij
, ontstaan kleine voor de darmcellen opneembare moleculen zoals glucose, vetzuren en
aminozuren. Via het bloed gaan deze stoffen verder het lichaam in.
Stapsgewijze vertering
- Mondholte: de wand van je mondholte bevat 6 grote speekselklieren. Het speeksel
bevat een enzym dat het grote koolhydraat zetmeel afbreekt.
- Slokdarm: spieren duwen de voedselbrokjes door de darm. Dat doen spieren in alle
darmen.
- Maag: tussen de plooien van de wand monden afvoerbuizen van de
maagsapklieren uit. Sommige cellen van deze klieren maken maagzuur, dat veel
bacteriën in je voedsel onschadelijk maakt. Andere cellen maken pepsinogeen. Dit
is een inactief enzym. Een derde typen cellen produceert slijm, dat de maagwand
tegen de eigen verteringssappen beschermt.
- Twaalfvingerige darm: de alvleesklier geeft verschillende enzymen af aan de
twaalfvingerige darm. Die enzymen verteren DNA, vetten en het overgebleven
zetmeel en zetten de volgende stap van de eiwitafbraak. Gal uit de lever helpt bij de
vertering van vetten.
- Dunne darm: verschillende enzymen uit de darmsapklieren voltooien de vertering
met de laatste stappen van de koolhydraat- en eiwitvertering. Ook breken ze DNA af.
De darmcellen nemen de verteringsproducten en andere kleine moleculen op uit de
darminhoud en geven ze af aan het bloed.
- Blindedarm: in dit deel van de dikke darm leeft een grote darmflora. Tijdens een
diarree aanval raken mensen veel nuttige darmbacteriën kwijt. Na zo’n aanval kan de
darmflora herstellen met bacteriën uit de blindedarm en de appendix, het
aanhangsel van de blindedarm.
- Dikke darm: bevat bacteriën die met hun enzymen stoffen verteren die mensen zelf
niet kunnen verteren. Andere bacteriën maken nuttige stoffen zoals vitamine K.
Verder haalt de dikke darm veel water uit de voedselbrij.
- Endeldarm: in het laatste stuk van de dikke darm sla je je ontlasting tijdelijk op.
Te veel stoffen
Snoep bevat veel koolhydraten die kinderen niet direct gebruiken. Hun lever maakt er vetten
van die als reservestoffen in het onderhuids vetweefsel terecht komen. Kleurstoffen zijn net
als geur- en smaakstoffen zogeheten additieven, stoffen die de fabrikant aan het product
toevoegt. Van een aantal additieven is de ADI-waarde vastgesteld.
§3 Enzymen
Verschillende voedingsstoffen
Voedsel levert brandstoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen. Al die
voedingsstoffen heb je nodig.
Afbraak met behulp van enzymen
Door chemische afbraak ontstaan kleine moleculen die je darmcellen kunnen opnemen. Bij
elk type molecuul hoort maar 1 type enzymmolecuul. Enzymen zijn specifiek. Het molecuul
waar het enzymmolecuul op inwerkt, noem je het substraatmolecuul. Komt een
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xninaxx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
