Summary
Samenvatting Taal en het Brein hoorcolleges 1-9
- Course
- Institution
- Book
Uitgebreide samenvatting van alle hoorcolleges inclusief afbeeldingen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Aantekeningen: Neurolinguistcs (2019/2020)
Seller
Follow
jholtrop0
Content preview
Hoorcollege 1 – AfasieAfasie
Afasie = problemen in de gesproken taal, ontstaan door hersenschade.
Externe oorzaken:
- Ongeluk, geweld
Interne oorzaken:
- Cerebro Vasculair Accident (CVA of ‘beroerte’)
o Infarct
o Bloeding
- Tumor
- Ontsteking
- Degeneratieve aandoening
Broca’s afasie
Broca’s afasie = problemen in taalproductie.
Als eerst ontdekt bij door Paul Broca bij patiënt Tan (Leborgne).
Beschadiging
Achterste gedeelte van de linker frontaalkwab
- Posterior part of Brodmann area 44 en 45
- Inferior frontal gyrus (IFG) (boven)
o Pars opercularis
o Pars triangularis
- DLPFC (46, 9)
- Anterior STG (22) (onder)
- Insula
Symptomen
Patiënten met Broca’s afasie hebben vooral productieproblemen.
- De spraak is vaak in telegramstijl
- Geen gebruik van functiewoorden of morfemen
Ook hebben ze moeite met het begrijpen van complexe grammatica (the boy (was)
kicked (by) the girl), problemen om het juiste woord te vinden en vinden ze het
herhalen van complexe zinnen of woordsequenties moeilijk.
Wernicke’s afasie
Wernicke’s afasie = problemen in taalbegrip.
Beschadiging
Achterste gedeelte van de superior temporal gyrus.
- Posterior part of Brodmann area 22 (boven)
- Posterior STG (midden)
- Posterior MTG
- Inferior parietal lobule
Symptomen
Patiënten met Wernicke’s afasie hebben vooral moeite met
begrip. Spraak is vloeiend maar veelal betekenisloos.
- Veel foneem substituties (phonemic paraphasias)
Moeite met herhalen.
,Wernicke-Lichtheim-Geschwind model
Broca’s area is voor productie.
Wernicke’s area is voor perceptie.
Conductie afasie
Conductie afasie = de witte stofbaan tussen Wernicke’s en Broca’s
area is beschadigd.
Symptomen
Problemen met initiatie spontane spraak (opstarten spraak).
Problemen met nazeggen van woorden of zinnen.
Er zijn geen problemen met:
- Begrip
- Complexe spraak: maken wel veel fouten, deze kunnen ze
wel ontdekken maar niet corrigeren
Met behulp van Defusion Tract Imaging (DTI) is zichtbaar dat de
arcuate fasciculus niet alleen de temporaal en frontaalkwab
verbindt, maar ook omliggende gebieden zoals de pariëtaalkwab.
Globale afasie
Globale afasie = bijna geen perceptie en productie, alleen
‘automatische’ spraak (zoals tellen).
Bij globale afasie is er aantasting van een groot deel van het spraakgebied (zowel Broca’s, Wernicke’s
en de arcuate fasciculus).
Anomische afasie
Anomische afasie = grote moeite met productie van sommige zelfstandige naamwoorden of namen.
Hierdoor maken ze wel veel gebruik van omschrijvingen (circumlocutions). De verdere taalperceptie
en herhaling zijn normaal.
,Progressieve afasieën
Deze zijn het gevolg van neurodegeneratieve ziekten.
Progressive nonfluent/agrammatic aphasia
Spraakproductie is aangetast, maar de perceptie gaat minder hard
achteruit. Ze hebben ook moeite met herhalen. Dit gaat samen met
een achteruitgang in episodisch en korte-termijn geheugen.
Voornamelijk is er schade aan de IFG (vergelijkbaar met Broca’s
afasie).
Semantic dementia
Spraakproductie is vloeiend, maar mist veel inhoudswoorden. De
perceptie is evenzeer aangetast, maar ze hebben geen moeite met
herhalen. Ook ander geheugen is gespaard. Mensen verliezen de
woordkennis, het concept.
Met name schade aan het anterieure deel van de temporaalkwab
(STG, MTG en ITG).
Logopenic progressive aphasia
Woordvindproblemen bemoeilijken de productie. De perceptie is redelijk gespaard en ook hebben ze
relatief weinig moeite met herhalen. Het andere geheugen is ook gespaard (enigszins vergelijkbaar
met acute anomische afasie).
Lateralisatie van taal
Lateralisatietest → WADA test
1 hersenhelft wordt uitgeschakeld door een lokaal anestheticum. Hiermee wordt ruwweg vastgesteld
welke hersenhelft verantwoordelijk is voor taal/geheugen.
De linker hersenhelft is dominant voor taalverwerking en productie bij 90% van de mensen.
Rechts is dominant bij:
- 4% van de rechtshandigen
- 15% van de ambidextrous
- 27% van de linkshandigen
Burgess & Simpson – lateralisatie onderzoek
Stimuli zijn homografen = zelfde schrijfwijzen maar verschillende betekenis. Er
is echter een betekenis meer voor de hand liggend (dominant), en een
betekenis minder (subordinate).
De prime is of heel kort in beeld – automatische verwerking, of lang in beeld –
automatische en diepgaande verwerking.
Dit wordt ofwel in het linker of rechter visueel veld aangeboden.
Resultaten
Rechter visuele veld → linker hersenhelft:
- Automatische activatie van beide betekenissen van homograaf
- Gevolgd door inhibitie van de (waarschijnlijk) irrelevante betekenis
Linker visuele veld → rechter hersenhelft:
- Automatische activatie van dominante betekenis
- De rechter hersenhelft is dus niet compleet taal loos!
, Hoorcollege 2 – spraakperceptie
Spreken en verstaan gaat sneller dan je denkt.
Woorden zijn opgebouwd uit fonemen = de kleinste betekenis-onderscheidende klank.
Er zijn verschillende set van fonemen voor verschillende talen (Japans heeft bijvoorbeeld geen
onderscheid tussen de /l/ en /r/).
Fonologie
Beschrijven van klinkers op grond van:
- Positie tong (hoog-laag, voor-achter)
Beschrijven van medeklinkers op grond van:
- Plaats van articulatie
- Manier van articulatie
- Voicing
Manier van articulatie
Plosives = stops
/b/ /p/ (met lippen)
/k/ /g/ (keel)
/t/ (mond)
Fricatives = beperken luchtstroom
/sh/
/f/
/s/
/h/
Plaats van articulatie
→
Voicing
Stemhebbend of stemloos = trillen je stembanden?
/t/ is stemloos
/d/ is stemhebbend
Verder zijn /t/ en /d/ identiek (zelfde plaats en manier van articulatie).
Voice-onset time (VOT) = tijd tussen onset van de stop en activatie van de stembanden.
Een korte VOT leidt tot voiced, een lange VOT tot unvoiced.
Variatie in spraaksignaal
Er zijn allerlei factoren die de precieze akoestische realisatie van een foneem beïnvloeden:
- Leeftijd
- Sekse
- Dialect
- Spreekstijl
- Spreeksnelheid
- Spraakcontext (co-articulatie)
Co-articulatie
Co-articulatie = de akoestische realisatie van fonemen wordt beïnvloed door omliggende fonemen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jholtrop0. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now